کاربرد پرسشی‌ها در بازجویی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 12، دوره 11، شماره 1، شهریور 1398، صفحه 313-333   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v11i1.82798

نویسندگان

پریسا نجفی^{* 1}؛ فریده حق بین²

¹دانشگاه شیراز

²دانشگاه الزهرا

چکیده

گفتمان موجود در فرایند بازجویی از حیطه‌های جالب و ارزشمند انواع پژوهش‌های زبانی است. آنچه که گفتمان و تعامل بازجویی را شکل می‌دهد، توالی پرسش و پاسخ‌ها است. نگارندگان در جستار حاضر به بررسی و تقسیم‌بندی انواع صورت‌های پرسشی در فرایند بازجویی پرداخته و همچنین مؤلفة کاربردشناختی «میزان کنترل‌کنندگی» را در بررسی‌ها لحاظ کرده‌اند. لازم به ذکر است که داده‌های پژوهش حاضر بر اساس داده‌های متشکل از بیست‌و‌یک پرونده کیفری در سه شعبه از دادسرای شهر شیراز تشکیل شده‌ است. تحلیل‌ها مؤید این نکته است که توزیع انواع سؤال‌ها در گفتمان بازجویی به میزان چشم‌گیری با یکدیگر تفاوت دارد، به گونه‌ای که از شش نوع صورت‌های پرسشی اطلاعی گسترده، اطلاعی محدود، اختیاری، بله/ خیر، اخباری و تأکیدی بیشترین کاربرد را به ترتیب اطلاعی‌های محدود و اطلاعی‌های گسترده به خود اختصاص می‌دهند و به لحاظ کنترل‌کنندگی نیز دارای کم‌ترین میزان می‌باشند. دلیل این امر را نیز می‌توان به بافت و فضای بازجویی در مرحله دادرسی نسبت داد که به موجب آن بازپرس قصد دست‌یابی هرچه بیشتر به اطلاعات و جمع‌آوری ادله برای مرحله متعاقب یعنی دادگاه را دارد. از دیگر یافته‌های پژوهش حاضر نیز می‌توان به این نکته اشاره داشت که پرسشی‌های اخباری که عموما در بسیاری از پژوهش‌ها در دسته پرسش‌های بسته قرار می‌گیرند، بر اساس داده‌های حاضر در دسته پرسش‌های باز قرار می‌گیرند.

کلیدواژه‌ها

پرسشی‌ اطلاعی گسترده و محدود؛ پرسشی‌ اختیاری؛ پرسشی‌ بله/ خیر؛ پرسشی‌ اخباری؛ پرسشی‌ تأکیدی

مراجع

1. انوری، حسن و حسن احمدی گیوی. (1393). دستور زبان فارسی 2. ویرایش چهارم. تهران: فاطمی.

2. حق‌بین، فریده و پریسا نجفی. راهبردهای کلامی در تعامل بازجویی (جستاری در گفتمان‌کاوی قضایی). (زیر چاپ).

3. خانلری، پرویز. (1377). دستور زبان فارسی. تهران: توس.

4. رضویان، حسین و مریم جلیلی دوآب. (1396). ویژگی‌های گفتاری متهمان به سرقت در محاکم قضایی. دو ماهنامة علمی پژوهشی جستارهای زبانی، دوره 8، شماره 7 (پیاپی 42)، صفحه 91-116.

5. روشن، بلقیس و سپیده بهبودی. (1388). توصیف ویژگی‌های نحوی واژگانی متون حقوق مدنی فارسی. مجله زبان و زبان شناسی. دوره 5، شماره 9. صفحه 105-136.

6. صدری، آیدا. (1390). بررسی و توصیف زنجیره‌های پرسش و پاسخ در فارسی محاوره‌ای (کارشناسی ارشد). دانشگاه فردوسی. مشهد. ایران.

7. مؤمنی، نگار. (1389). زبان شناسی حقوقی؛ رویکردی برای شناسایی و تحلیل زبان مخفی. .فصلنامه کارآگاه، دوره دوم، سال سوم، شماره 12.

8. مؤمنی، نگار. (1389). زبان شناسی قانونی: بررسی شهادت در دادگاه با توجه به ویژگی‌های زبانی .فصلنامه کارآگاه، دوره دوم، سال سوم، شماره 10.

9. مؤمنی، نگار. (1391). تحلیل جرم زبانی «دروغ در نظام قضایی» از منظر زبان‌شناسی حقوقی (مطالعه موردی در محاکم قضایی تهران). دو فصلنامة علمی پژوهشی زبان‌پژوهی دانشگاه الزهرا (س) سال چهارم، شماره 7.

10. مؤمنی، نگار و سیروس عزیزی. (1394). نقش تغییر موضوع و نقض اصول گرایس توسط متهم در بازجویی‌ها (مطالعة موردی در آگاهی تهران بزرگ). فصلنامة علمی پژوهشی زبان‌پژوهشی دانشگاه الزهرا (س). سال هفتم، شماره 16.

11. نجفی، پریسا و فریده حق‌بین و طلعت جمالی. کاربرد روایت و ضد روایت در گفتمان حقوقی. (زیر چاپ).

12. Archer, D. (2005). Questions and Answers in the English Courtroom (1640–1760), Amsterdam and Philadelphia, PA: John Benjamins.

13. Biber, Douglas, Johansson, Stig, Leech, Geoff, Conrad, Susan, & Finegan, Edward. (1999). Longman Grammar of Spoken and Written English. Harlow: Longman.

14. Coulthard, Malcom., Johnson Alison (2010). The Routledge Handbook of Forensic Linguistics. UK: Routledge Publication.

15. Coulthard, Malcolm and Alison Johnson, and David Wright. (2017). An Introduction to Forensic Linguistics: Language in Evidence. UK: Routledge Publication.

16. Heffer, C. (2005). The Language of Jury Trial: A Corpus-Aided Analysis of Legal–Lay Discourse, Basingstoke/New York: Palgrave Macmillan.

17. Huddleston, R. and Pullum, G.K. (2002). The Cambridge Grammar of the English Language, Cambridge: Cambridge University Press.

18. Luchjenbroers, June. (1997). “In your own words: questions and answers in a Supreme Court trial”. Journal of Pragmatics, 27, 477–503.

19. Lyons, John. (1977).Semantics. Vol II. Cambridge: Cambridge University Press.

20. Mace, John. (2003). Persian grammar: For reference and revision. London: Routledge.

21. Maley, Y. and Fahey, R. (1991). ‘Presenting the evidence: constructions of reality in court’, International Journal for the Semiotics of Law, 4(10): 3–17.

22. Maley, Y. (2000). ‘The case of the long-nosed Potoroo: the framing and construction of witness testimony’, in S. Sarangi and M. Coulthard (eds) Discourse and Social Life, London: Longman, 246–69.

23. Woodbury, H. (1984). ‘The strategic use of questions in court’, Semiotica, 48(3/4): 197–228.