کاهش کم توانی خواندن ازطریق تشخیص به‌موقع کودکانی که در خطر ناتوانی خواندن هستند

پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت

مقاله 4، دوره 04، شماره 2، آبان 1382

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fe.v4i2.1796

نویسنده

لطف آبادی لطف آبادی^*

چکیده

مدارس عموماً ادعا می‌کنند که علت کم توانی خواندن دانش‌آموزان اساساً در خود شاگردان است نه درعملکردهای مدرسه. به نظر ما، چنین تشخیصی از مشکل یادگیری خواندن درست نیست بلکه فراگیری خواندن در دانش‌آموزان، علاوه برتسلط عمومی آنان به زبان فارسی، مستلزم دست یافتن آنان به مهارتهای فرازبانی یا سیستمی ازتبدیل رمز نوشته‌ها به زبان شفاهی است که باید درجریان تدریس به آنان آموخته شود. برای بررسی این موضوع، با ساختن «آزمونهای تشخیص توانایی خواندن لطف آبادی ـ فردوسی » دو فرض اساسی را در این تحقیق مورد آزمون قرارداده‌ایم : الف) دانش‌آموزانی که کم توانی خواندن دارند، در مقایسه با دانش‌آموزانی که مشکل خواندن ندارند، درتواناییهای فرازبانی و پردازش آواشناختی با آنها متفاوتند؛ ب) تواناییهای فرازبانی و پردازش آواشناختی علل مستقیم مشکلات یادگیری خواندن است و با تشخیص به‌موقع علل مشکل درهردانش‌آموز، می‌توانیم به شاگردانی که کم توانی خواندن دارند کمک کنیم. برای آزمون این فرضیه‌ها، مدل پژوهشی خود را روی یک نمونة 336 نفری از دانش‌آموزان پسر و دختر کلاسهای اول و دوم و سوم ابتدایی نواحی هفت گانه آموزش و پرورش مشهد آزمایش کرده‌ایم. در این مطالعه، دانش‌آموزان به گروه‌های تجربی و کنترل تقسیم شده و سی آزمون تشخیص توانایی خواندن لطف آبادی- فردوسی را برای هر گروه در سه نوبت ( در آغاز سال تحصیلی، در میانة سال و در پایان سال) روی آنان اجرا کرده‌ایم. داده‌های جمع آوری شده در این تحقیق با روشهای آماری تحلیل واریانس و تحلیل رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و این نتیجه به دست آمده است که، علاوه بر عوامل پایه‌ای مؤثر بر یاد‌گیری خواندن ( سطح انگیزشی، هوش عمومی، حافظة فعال و تجربة زبانی)، تواناییهای فرازبانی (آگاهی آوا شناختی، رمزگشایی آواشناختی، آگاهی نحوی و آگاهی معناشناسی) بر یادگیری خواندن تأثیر قطعی دارد. به این ترتیب، با تشخیص به موقع کم توانی خواندن و کشف عوامل اساسی در کم توانی یادگیری و مهارتهای خواندن می‌توانیم شاگردانی را که در خطر ناتوانی یادگیری خواندن هستند از افت تحصیلی و بیسوادی برهانیم.