تبیین و سطح‌بندی عوامل مؤثر بر اهمیت مرزها با تأکید بر مرزهای خشکی

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل

مقاله 5، دوره 5، شماره 2، آذر 1396، صفحه 93-117   

نوع مقاله: مقالات

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jipr.v5i2.61119

نویسندگان

ملیحه کبیری¹؛ محسن جان پرور^{* 2}؛ سید هادی زرقانی¹

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²فردوسی مشهد

چکیده

مطالعۀ مرزهای سیاسی از مباحث عمده در جغرافیای سیاسی محسوب می‌شوند. مرزها به‌دلیل ماهیت و کارکردی که دارند؛ به‌عنوان جداکنندۀ قلمرو کشورها و مشخص‌کنندۀ حد نهایی حاکمیت کشورها و نیز نقطۀ شروع تعامل و ارتباط کشورها با یکدیگر، از اهمیت بالایی برخوردار هستند. اما آنچه مسلم است، همۀ مرزها از اهمیت یکسانی برخوردار نیستند. گاهی برخی از مرزها به دلایل گوناگون برای کشورها اهمیت بیشتری می‌یابند که این اهمیت بیشتر موجب افزایش توجه دولت‌ها به این مرزها می‌شود. این تحقیق سعی دارد تا عوامل مؤثر بر اهمیت مرزها را شناسایی و سپس رتبه‌بندی نماید. براساس مطالعات صورت‌گرفته و مطابق نظریات و دیدگاه‌های موجود، 40 شاخص بر اهمیت مرزها تأثیرگذار است که برای درک بهتر آنها را در قالب 8 بُعد، طبقه‌بندی کردیم، به‌طوری‌که هر بُعد دارای پنج شاخص است. ابعاد به‌دست‌آمده شامل: بُعد جغرافیایی، بُعد جمعیتی، بُعد اقتصادی، بُعد فرهنگی، بُعد امنیتی‌ـ دفاعی، بُعد هویتی‌ـ حقوقی، بُعد سیاسی و بُعد منطقه‌ای و جهانی. برای تأیید ابعاد و شاخص‌های به‌دست‌آمده و نیز رتبه‌بندی آنها، پرسش‌نامه‌هایی طراحی و بین صاحب‌نظران در این زمینه، توزیع شد. نتایج به‌دست‌آمده براساس تحلیل آماری پرسش‌نامه‌ها، حاکی از این بود که تنها 3 شاخص از مجموع 40 شاخص استخراج‌شده، رد شدند و مابقی شاخص‌ها مورد تأیید قرار گرفتند. همچنین رتبه‌بندی ابعاد با توجه به میزان تأثیر آنها بر اهمیت مرزها، به‌صورت ‌زیر به دست آمد: 1- بُعد امنیتی‌ـ دفاعی؛ 2- بُعد اقتصادی؛ 3- بُعد سیاسی؛ 4- بُعد جغرافیایی؛ 5- بُعد منطقه‌ای و جهانی؛ 6- بُعد جمعیتی؛ 7- بُعد فرهنگی؛ 8- بُعد هویتی‌ـ حقوقی.

کلیدواژه‌ها

مرز؛ مرزهای خشکی؛ اهمیت مرز

مراجع

References

Afshordi, M. A., & Janparvar, M. (2013). Modeling of territorial border management (Case Study: maritime borders of iran in persian gulf). Tehran: sndu. ]In Persian[.

Blake, H. G. (1998). The objective of land boundaries management. UK: IBRU.

Dikshit, R. (1995). Political geography. New Delhi. Tata Mc Grow – Hill

Draysdl, J., & Blake, H. (1995). Political geography of the middle east and north africa. Translated by Dooreh Mir Haider. Tehran: Foreign Ministry Institute of Political and International Studies.

Goertz, G., & Diehl, P. (1992). Territorial changes and international conflict. London: Routledge.

Hafeznia, M. R. (2006). Principles and concepts of geopolitics. Mashhad: Papoli Publications. [In Persian]

Hafeznia, M. R., & Janparvar, M. (2013). Borders and globalization (A brief look at Irans Borders). Tehran: Research institute of Strategic Studies. ]In Persian[.

Hafeznia, M. R. (2002). Political geography of Iran. Tehran: SAMT Publication [in Persian].

Haggett, P. (2003). Geography a new combination. Translated by Goudarzi Nejad. Volume I. Tehran: Publication Samt.

House, J. (1982). Frontier on the Rio Grand: A Political Geography of Development and Social Deprivation. Clarendon Press: Oxford.

Huth, P. (1996). Standing your ground: territorial disputes and international conflicts. the University of Michigan Press, Ann Arbor.

Janparvar, M. (2015). Class notes unpublished. Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad.]In Persian[.

Janparvar, M. (2017). New attitude to border studies (concepts, principles and theories). Iranian Association of Geopolitics Publication. [in Persian]

Kivisto, P. (2006). Multiculturalism in a global society. translate: Godarz Mirzaei. National Center for Globalization Studies, [In Persian].

Martinez, O. (1994). the dynamics of border interaction: new approaches to border analysis. in C. Schofield (ed.), Global Boundaries: World Boundaries, Vol. 1,Routledge, London, pp. 1-15

Mirhaydar, D. (2013). Foundations of Political geography. 20 edit. Tehran: SAMT Publication [in Persian].

Mojtahedzadeh, P. (2002). Political geography & geopolitics. Tehran: SAMT Publication. [in Persian].

Ó Tuathail, G., & others., (2001). The geopolitics thoughts twentieth century. Translation by Mohammad Reza Hafeznia & Hashem Nasiri. Tehran: Institute for Political and International Studies Publications. [In Persian]

Soffer, A. (1994). Forms of coexistence and transborder cooperation in a hostile area. Political Boundaries and Coexistence, Peter Lang, Berne, pp. 182-191.

Yousofi, R. (2014). The evaluation of the effects of the placement of an ethnic minority on both sides of the border on border control. (Case study: Baloch ethnic group along the borders of Iran and Pakistan). M A thesis. Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad. ]In Persian[.

Zarghani, S. H. (2007). Geopolitical factors affecting the role and function of the border, with an emphasis on Iran's borders. Geopolitics Quarterly, [In Persian]. Vol3. No2. ]In Persian[.