راهکارهای مترجمان در انتقال گویش شخصیت‌های رمان (مطالعۀ موردی ترجمه‌های رمان چهرۀ مرد هنرمند در جوانی)

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 5، دوره 50، شماره 3، مهر 1396، صفحه 115-141   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v50i3.61372

نویسندگان

فاتح احمدپناه^{* 1}؛ عباس خائفی¹؛ بهزاد برکت²

¹گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

²گروه زبان انگلیسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

یکی از چالش‌های پیش روی مترجمان رمان، بازآفرینی نشانه‌های گویش در گفتار شخصیت‌هاست. گفتار آمیخته به گویش، اطلاعات مهمی راجع به هویت، پیشینۀ فرهنگی و جایگاه اجتماعی شخصیت‌ها فراهم می‌آورد و از این رو، بی‌توجهی مترجم در انتقال آن، خوانندۀ متن مقصد را از درک صحیح چارچوب گفتمانی متن اصلی محروم می‌سازد. به‌طور کلی، بازآفرینی گویش‌آمیختگی گفتار شخصیت‌ها به کمک دو راهکار استاندارد/ساده‌سازی و جبران انجام می‌گیرد. استفاده از راهکار جبران، منجر به بازتولید بخشی از گفتار گویش‌آمیخته می‌شود، در حالی که استفاده از راهکار استاندارد/ساده‌سازی، در بیشتر موارد، گونۀ گویشی را به گونۀ نوشتاری تقلیل می‌دهد. مقالۀ حاضر به تبیین کارکرد راهکارهای مذکور، در انتقال نشانه‌های گویش انگلیسیِ ایرلندی در دو ترجمۀ رمان چهرۀ مرد هنرمند در جوانی می‌پردازد. طبق نتایج به‌دست آمده از این پژوهش، در سطح واژگانی، مترجمان از هر دو راهکار برای انتقال گفتار گویش‌آمیخته بهره گرفته‌اند، با این تفاوت که مترجم دوم (منوچهر بدیعی) در مقایسه با مترجم اول(پرویز داریوش) از راهکارهای جبرانی متنوع‌تری جهت انتقال نشانه‌های گویش‌آمیختگی استفاده کرده است. در سطح دستور زبان، هر دو مترجم، در اغلب موارد بر راهکار استاندارد/ساده‌سازی متمرکز شده‌اند و از انتقال ویژگی‌های دستوری انگلیسیِ ایرلندی چشم‌پوشی کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها

گویش‌آمیختگی؛ جبران؛ استاندارد/ساده‌سازی؛ گویش انگلیسیِ ایرلندی؛ چهرۀ مرد هنرمند در جوانی

مراجع

1. باختین، م. (1387). تخیل مکالمه‌ای: جستارهایی دربارۀ رمان.ترجمة رؤیا پور آذر.تهران: نی.

2. جویس، ج. (1375). سیمای مرد هنرآفرین در جوانی. ترجمۀ پرویز داریوش. تهران: اساطیر.

3. جویس، ج. (1392). چهرۀ مرد هنرمند در جوانی. ترجمۀ منوچهر بدیعی.تهران: نیلوفر.

4. خزاعی‌فرید، ع.، و فریدی، م.. (1389). تک‌صدایی در ترجمة دن کیشوت. مطالعات زبان و ترجمه، ۴۲(۱)، 19-38.

5. طلوعی هریس، ا.، و حدادی، م. (1392). بررسی انتقال گویش‌های اجتماعی از آلمانی به فارسی با استناد به ترجمة فرشتة آبی، اثر هاینریش مان. پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی، ۳(۲)، 411-428.

6. قادری، ب. (1369). هر کسی را اصطلاحی داده‌اند: پیرامون ترجمۀ متون نمایشی. ادبستان، ۱(۸)، 48-54.

7. Ashcroft, B., Griffihs, G., & Tiffin, H. (1995). The post-colonial studies reader. London: Routledge.

8. Baker, M. (1996). Corpus-based translation studies: The challenges that lie ahead. In S. Harold (Ed.), Terminology, LSP and translation (pp. 175-186). Amsterdam: John Benjamins.

9. Boecker, E. (1973). William Faulkner’s later novels in German: A study in the theory and practice of translation. Tubingen: Max Niemeyer.

10. Bonaffini, L. (1997). Translating dialect literature. World Literature Today, 71(2), 279- 288.

11. Conde-Parrilla, M. A. (2010). Joyce’s voices in translation: A portrait in Spanish. Scientia Traductions, 8, 267-280.

12. Conde-Parrilla, M. A. (2013). Hiberno-English and identity in Joyce’s “a portrait”. Language and Literature, 22(1), 32-44.

13. Englund Dimitrova, B. (1997). Translation of dialect in fictional prose: Wilhlem Moberg in Russian and English as a case in point. Norm, variation and change in language (=Stockholm Studies in Midern Philology, 11), 49-65.

14. Faulkner, W. (1984). The sound and the fury. New York: Random House.

15. Fayen, T. T. (1990). The Latin American poly system 1930-1970: Faulkner in translation. Binghamton: State University of New York.

16. Filppula, M. (1999). The grammar of Irish English: Language in Hibernian Style. London and New York: Routledge.

17. Harvey, K. (1995). A descriptive framework for compensation. The Translator, 1(1). 65-86.

18. Hatim, B, & Mson, I. (2005). The translator as communicator. London and New York: Routledge.

19. Hickey, R. (2007). Irish English: History and present- day forms. Cambridge: Cambridge University Press.

20. House, J. (1973). Of the limits of translatability. Target, 19(4), 166-167.

21. Joyce, J. (2005). A portrait of the artist as a young man. San Diego: Icon Classics.

22. Joyce, P. W. (1910). English as we speak in Ireland. London: Longmans, Green and Co.

23. Kiberd, D. (1996). Inventing Ireland: The literature of the modern nation. London: Vintage.

24. Leppihalme, R. (2000). The two faces of standardization: On the translation of regionalisms in literary dialogue. The Translator, 6(2), 247-269.

25. Mercier, V. (1989). Literature in English, 1891-1921. In W. E. Waughan (Ed.), A new history of Ireland: Ireland under the union 1870- 1921 VI (pp. 357-384). Oxford: Oxford University Press.

26. Pursel Zimbaro, V. (1992). Cliff’s notes on Joyce’s “a portrait of the artist as a young man”. Nebraska: Lincoln.

27. Ramos Pinto, S. (2009). How important is the way you say it? A discussion on the translation of linguistic varieties. Target, 21(2), 289-307.

28. Sanchez, M. T. (1999). Translation as an impossible task: Dialect in literature. Babel, 45(4), 301-310.

29. Shaw, G. B. (2005). Pygmalion. Icon Classics: San Diego.

30. Wales, K. (1992). The language of James Joyce. Houndmills, Basingstoke, Hampshire and London: Macmillan.