«نقد روش‌گرایی» از منظر هرمنوتیک فلسفی گادامر

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 2، دوره 48، شماره 1 - شماره پیاپی 96، شهریور 1395، صفحه 9-30   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v48i1.34493

نویسندگان

علی رضا آزاد^{* 1}؛ احمد واعظی²؛ حسن نقی زاده¹

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه باقر العلوم

چکیده

نقد گادامر بر روش‌گرایی یکی از آموزه‌های اساسی هرمنوتیک فلسفی اوست. گادامر حقیقت را فراتر از آن می‌داند که بتوان با اتخاذ روش به تمام آن رسید. وی انحصار حقیقت در فرآیندهای روشمند را نقد می‌کند اما لزوم کار روشمند را نفی نمی‌کند. در این مقاله ریشه‌های روش‌گرایی در یونان باستان و دوران جدید و تقریر گادامر از اندیشه‌های فرا روشی فیلسوفان یونان بررسی می‌شود و نقد پدیدارشناسانه گادامر بر سوبژکتیویسم دکارتی و معرفت شناسی کانتی و روش‌گرایی هرمنوتیک کلاسیک از جمله جدا انگاری سوژه و ابژه و ناکامی روش‌گرایی در رسیدن به اهداف علمی و ناتوانی در رسیدن به تمام حقیقت و تناقض درونی آن بیان می‌گردد.
گادامر تلقی غلط از منطق و عدم شناخت محدودیت‌ها و مرزهای توانمندی آن را یکی از علل پیدایش پندارهای نادرست درباره روش و انتظارات نا به‌جا از روش‌گرایی، از جمله توان حصول حقیقت، می‌داند و در نقد آن، به سراغ ریشه‌های یونانی روش‌گرایی رفته و تفاوت منطق علمی و منطق حِکمی را در تقابل اندیشه‌های دیونیزیوسی و آپولونی میان فیلسوفان رواقی و پیروان آکادمی قدیم بررسی می‌نماید تا اثبات کند که توقع دستیابی به حقیقت با توسل به روش‌گرایی، اندیشه‌ای نوظهور و دارای ایرادات مبنایی است. گادامر اندیشه فرا روشی و عقلانیت هرمنوتیک را به عنوان جایگزین روش‌گرایی و عقلانیت متدیک معرفی می‌کند و توجه به دیالکتیک، حکمت عملی، بلاغت و امتزاج افق‌ها را راهکار رسیدن به بخش‌هایی از حقیقت می‌داند که فراسوی روش‌گرایی قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

نقد روش‌گرایی؛ نقد منطق؛ حقیقت؛ هرمنوتیک فلسفی؛ گادامر

مراجع

Blumenberg, Hans, Work on Myth, Robert M. Wallace, Cambridge: MIT Press, 1985.

Edwards, Paul, The Encyclopedia of Philosophy, New Jersey: Prentice Hall, 1967.

Gadamer, Hans-Georg, “mythos und logos”: in Gesammelte Werke, Band 8, pp.170-173, Tubingen: Mohr, 1993.

Gadamer, Hans-Georg, Reason in the Age of Science, Frederick G. Lawrence, Cambridge: MIT Press, 1981.

Gadamer, Hans-Georg, The Beginning of Philosophy, Coltman, Rod, London and New York: Continuum, 2000.

Gadamer, Hans-Georg, The Gadamer Reader: A Bouquet of the Later Writings, Richard E. Palmer. Evanston: Northwestern University Press, 2007.

Richard E. Palmer, Truth and Method, Joel Weinsheimer and Donald Marshall, London and New York: Continuum, 2004.

Grondin, Jean, Introduction to Philosophical Hermeneutics, New Haven: Yale University Press, 1997.

Grondin, Jean, The Philosophy of Gadamer, Kathryn Plant, New York: McGill-Queens University Press, 2002.

Palmer, Richard.E, Hermeneutics, Evanston: Northwestern University Press, 1969.

Popper, Karl Raimund, The Logic of Scientific Discovery, Psychology Press, 2002.

Weinsheimer, Joel, Gadamer's Hermeneutics: A Reading of "Truth and Method". New Haven: Yale University Press, 1985.

Weinsheimer, Joel, Philosophical Hermeneutics and Literary Theory, New Haven and London: Yale University Press, 1991.