ارزیابی کیفیت آب تالاب بین المللی انزلی با استفاده از شاخص های کیفی

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 4، دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 9، اسفند 1396، صفحه 23-30   

نوع مقاله: مقاله علمی- ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v4i2.61307

نویسندگان

مریم فلاح^{* 1}؛ سیما فاخران اصفهانی²

¹صنعتی اصفهان

²دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

تالاب‌ها اکوسیستم ‏های با ارزشی هستند که از کارکردهای بسیار متنوعی به منظور حفاظت از تنوع زیستی، ارزش‌های طبیعی، اقتصادی و اجتماعی متعدد، برخوردار هستند. اهمیت تالاب‌ها بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران بیشتر است. تالاب‌ها از طرق مختلف می‌توانند اثرات تغییر اقلیم را کاهش دهند، بنابراین زوال و نابودی تالاب‌ها اثرات تغییر اقلیم را تشدید ‌می‌نماید. در حال حاضر تالاب بین‌المللی‌انزلی تحت تاثیر انواع استرس‌ها و آلاینده‏ های محیطی از قبیل ورود پساب‌های‌صنعتی، کشاورزی و شهری، حضور گونه‌های غیربومی‌، تغییرکاربری و تغذیه‌گرایی قرار گرفته است. به همین دلیل نیاز به بررسی تغییرات مکانی ‌و زمانی آلاینده‌ها با استفاده از شاخص ‏های کیفی از مهمترین مولفه‌های مطالعات کیفی‌آب است. با توجه به اهمیت بین‏ المللی و اثر زیست‏ محیطی تالاب انزلی‌ در توسعه پایدار، در این مطالعه به پایش‌کیفی این اکوسیستم با استفاده از داده ‏های حاصل از نمونه ‏برداری‌های ‌فصلی صورت‎گرفته طی سال 1393 در 10 ایستگاه با استفاده از شاخص‌های کیفی NSFWQIa و NSFWQIm و OWQI پرداخته شده است. بر اساس نتایج بدست آمده از شاخص‏ های مختلف، اکثر ایستگاه‌ها در طبقه متوسط تا بسیار بد قرار گرفته ‏اند. آلوده‏ ترین ایستگاه در شاخص ‏های NSFWQIm NSFWQIa و OWQI به ترتیب نوخاله، تالاب شرق و پیربازار در فصل تابستان بود. نتایج آنالیز واریانس، نشان‌دهنده اختلاف معنی‏ دار (0/05 > p) بین شاخص‌های ذکرشده و فصول مختلف است. از یک طرف معنی‌دار بودن همبستگی (در سطح 0/05 و 0/01 ) پارامترهایی BOD5، فسفات، دمای آب و اکسیژن محلول با شاخص ‏های کیفی و از طرف دیگر مقایسه مقادیر کل شاخص‌ها، نشان داد که شرایط خوبی از نظر کیفیت آب حاکم نبوده و نیاز به چاره ‏اندیشی و اعمال سیاست‌های مدیریتی جهت بهبود وضعیت این اکوسیستم منحصربه فرد، بیش از هر زمانی ضروری به نظر می‏رسد.

کلیدواژه‌ها

آلاینده؛ تالاب؛ شاخص کیفی؛ تغییراقلیم؛ گونه‏ های غیربومی

مراجع

افراز، ع.ر. 1375. طبقه‏بندی رودخانه‏های ورودی به تالاب انزلی با استفاده از منحنی شاخص کیفیت آب، مجله علمی شیلات ایران، 5(1): 1-17.

اسماعیلی، ح. 1378. مناطق تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان گیلان، اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان، رشت. 210 صفحه.

احمدزاده لایقی، ت.، اکبرزاده، ا. و جاوید، ا. 1392. بررسی کیفیت آب تالاب انزلی براساس شاخص کیفی WQI. دومین همایش ملی حفاظت و برنامه‏ریزی محیط‌زیست، 1-13.

بشارتی، ن. 1385. تهدید سلامت تالاب انزلی توسط مخاطرات زیست محیطی ناشی از آلاینده‏ها، طب جنوب، 4(ویژه نامه کنگره سراسری طب ودریا): 86-76.

بصیر، م. و نبوی، م. 1388. مطالعه کیفیت آب رودخانه کارون از بند قیر تا اهواز با استفاده از WQI و بکارگیری نرم افزار GIS. اولین کنفرانس بین‏المللی بحران آب، زابل، 132-140.

ثابت‌رفتار، ک. 1373. تجزیه و تحلیل (فرکانت) اثرات زیست محیطی آزولا بر اکوسیستم آبی تالاب انزلی. دانشگاه تهران، پایان‏نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد.

جمشیدیان، ز. علوی مقدم، م. 1385. بررسی ارزیابی کیفیت آب با شاخص (WQI). اولین کنفرانس بین‏الملی مهندسی بهداشت. تهران.

درویش صفت، ع.ا.، جمال‏زاده فلاح، ف. و نظامی بلوچی، ش. 1378. بررسی وضعیت تروفی تالاب انزلی با استفاده از GIS. محیط‌شناسی، (23): 1-10.

رازدار، ب.، قویدل، آ. و ذوقی، م.ج. 1387. بررسی کیفیت آب تالاب انزلی با استفاده از شاخص کیفی WQI، مجموعه مقالات همایش ملی، الگوهای توسعه پایدار در مدیریت آب، 457-465.

ساکی‌زاده، م. 1383. بررسی و منشأیابی منابع آلاینده حوزه آبخیز رودخانه سیاهرود در استان گیلان، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه شیلات و محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران. 110 صفحه.

سمرقندی، م.، ویسی، ک.، ابوی مهریزی، ا.، کاسب، پ. و دانایی، ع. 1392. بررسی کیفیت آب دریاچه سد مخزنی اکباتان شهرستان همدان با بهره‏گیری از شاخص کیفی NSFWQI، مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 5(1): 63-69.

شمسایی، ا.، زارع، ص. و سارنگ، ا. 1384. بررسی تطبیقی شاخص‏های کیفی و پهنه‏بندی کیفی رودخانه کارون و دز، نشریه آب و فاضلاب، 55: 39-48.

کیمبال، ک. و کیمبال، س. 1974. مطالعات لیمنولوژی تالاب انزلی. سازمان حفاظت محیط زیست و شرکت شیلات ایران. ترجمه طرح احیای تالاب انزلی جهادسازندگی گیلان. 114 صفحه.

میرزاجانی، ع. خداپرست، ح. بابایی، ه. عابدینی، ع. و دادی قندی، ع. 1388. روند فراغنی شدن تالاب انزلی با استفاده از اطلاعات ده ساله 1371-1381. محیط‌شناسی، 35(52): 65-74.

نظامی، ش. 1374. بررسی تعداد باکتریوپلانکتون‏های تالاب انزلی. مجله علمی شیلات ایران، (4)1: 21-32.

مهندسان مشاور یکم. 1367. مطالعات گام اول طرح جامع احیاء تالاب انزلی، جلد هفتم، لیمنولوژی، 318 صفحه.

میرزایی، م. نظری، ع. و یاری، ع. 1384. پهنه ‏بندی کیفی رودخانه جاجرود، محیط‏ شناسی، 31(37): 17-26.

نیکونهاد، ع. 1385. تأثیر سد مخزنی کرخه بر کیفیت آب ورودی با استفاده از شاخص ‏های کیفی. پایان‏نامه‏ کارشناسی ارشد. 110 صفحه.

وزارت نیرو. 1390. مطالعات تعیین حد بستر و حریم تالاب انزلی(گزارش زیست‌محیطی)، شرکت مدیریت منابع آب ایران. 130 صفحه.

APHA. 1992. Standard method for examination of water and wastewater.18 the edition. American.

Chessman B. 1995, Rapid assessment of rivers using macroinvertebrates: A procedure based on habitat-specific sampling, family level identification, and a biotic index, Australian Journal of Ecology, 20: 122-129.

Cude C. 2001. Oregon water quality index: A tool for evaluating water quality management effectiveness. Journal of the American Water Resources Assessment, 37: 125–137.

Hassler M. 2004. Animal grazing effects on runoff water quality in a semiarid grassland. Journal of Environmental Quality, 21: 102- 105.

Hsu CB., Hsieh HL., Yang L., Wu SH., Chang JS., Hsiao SC., Su HC., Yeh CH., Ho YS. and Lin H.J. 2011. Biodiversity of constructed wetlands for wastewater treatment. Journal of Ecological Engineering, 37(10): 1533-1545.

Japan International Cooperation Agency (JICA). 2005. Integrated management for Anzali wetland. Department of Envieonment of Iran.Tehran, 182 p. (In Persian).

Kazi TG., Arain MB., Jamali MK., Jalbani N., Afridi HI., Sarfraz RA., Baig JA, Shah AQ. 2009. Assessment of water quality of polluted lake using multivariate statistical techniques: A case study. Ecotoxicology and Environmental Safety, 72: 301-309.

Landwehr JM. and Deininger RA. 1976. A comparison of several water quality indexes. Journal of Water Pollution Control Federation, 48(5): 947-954.

Nasirian MA. 2007. New water quality index for environmental contamination contributed by mineral processing: A case study of amang (tin tailing) processing activity. Journal of applied sciences, 7(20): 2977-2987.

Nezami Sh.A. 1993. Nutrient load community structure and metabolism in the eutrophying Anzali lagoon Iran. Ph.D. Thesis L. Kusseuth university and fish culture Research Institute. Debrecen- szaruas Hungary. P. 197.

Shultz MT. 2001. A critique of EPA’s index of watershed indicators. Journal of Environmental Management, 62(4): 429-442.

Samantray P., Mishra BK., Panda CR. and Rout SP. 2009. Assessment of water quality index in Mahanadi and Athavabanki rivers and Taldana canal in Paradip area.India. Journal of Human Ecology, 26: 153-161.

Zubakava VA. 1993 .The Caspian sea level oscillations in the geological past and its forecast. Russian Meteorology and Hydrology of journal, 8: 65-70.