نقش قضیه حقیقیه در اصول فقه

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 6، دوره 46، شماره 4 - شماره پیاپی 99، بهمن 1393، صفحه 197-220   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v46i19.20803

نویسنده

سید روح اله میرقیصری^*

پژوهشگر حوزه علمیه قم

چکیده

پویایی قضیۀ حقیقیه باعث شده است که در مسائل و علوم مختلف به عنوان پایه‌ریز اصول کلی و ثابت به‌کار برده شود. علم اصول فقه که خود پایه‌ریز قواعد کلی برای رسیدن به احکام شرعی است، از این قضیه در بسیاری از ابواب اصولی و نیز حل مسائل، بسیار بهره می‌برد. در واقع اگر قضیه حقیقیه را در نظر نگیریم طبعاً رسیدن به بسیاری از اصول مهم این علم، هم‌چون ثبوت احکام، شک در تکلیف یا مکلفٌ به، نقش قضیه در تشخیص عام از مطلق و بسیاری از مسائل دیگرممکن نخواهد بود. از این رو با آوردن مسائل کاربردی در این علم، به صورت گزارشی از دلایل و چگونگی به‌کارگیری قضیۀ حقیقیه از میان نظرات دانشیان اصول، به نقش این قضیه در این علم پرداخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها

استعمال؛ شک؛ شبهه؛ حکم؛ حقیقیه؛ مطلق

مراجع

آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الأصول، قم، مؤسسه آل البیت «ع»،1417ق.

 

اصفهانی، محمد حسین، نهایة الدرایة، قم، سید الشهداء، 1374.

 

امام خمینی، روح الله، تهذیب الاصول، اسماعیلیان. 1383.

 

امام خمینی، روح الله، الرسائل، قم، اسماعیلیان. 1385.

 

امام خمینی، روح الله، انوار الهدایة، قم، مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی، 1415ق.

 

امام خمینی، روح الله، مناهج الوصول، قم، مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی، 1415ق.

 

جزائری، محمد جعفر، منتهی الدرایة، بی‌جا، دارالکتاب ‌الجزایری، 1415ق.

 

حائری یزدی، عبدالکریم، درر الفوائد، قم، مهر، بی‌تا.

 

حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، 1409ق‏.

 

‌حکیم، محمدتقی‌، الاصول ‌العامة للفقه المقارن، قم، المجمع‌العالمی، 1418ق.

 

خمینی، سیدمصطفی، تحریرات فی الاصول، قم، مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی، 1418ق.

 

خوئی، ابوالقاسم، دراسات فی علم الاصول، بی‌جا، موسسۀ دائرة المعارف اسلامی، 1419ق.

 

خوئی، ابوالقاسم، محاضرات فی الاصول، قم، انصاریان، 1417ق.

 

خوئی، ابوالقاسم، نهایة الدرایه، قم، سیدالشهداء، 1374.

 

خوئی، ابوالقاسم، الهدایة فی ‌الاصول‌، قم، صاحب ‌الامر، 1417ق.

 

خوئی، ابوالقاسم، أجود التقریرات، قم، انتشارات مصطفوى، 1368.

 

سروش، عبد‌الکریم، مجله آفتاب، ش15 ص72.

 

صدر، محمد باقر، بحوث فی علم الاصول، قم، دائرة المعارف اسلامی، 1417ق.

 

صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، قم، دارالمنتظر، 1405ق.

 

صدر، محمدباقر، مباحث الاصول، بی‌جا، مقرر، 1408ق.

 

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی اسفار اربعة العقلیة، بیروت، دار احیاء التراث، 1981م.

 

عراقی، ضیاء الدین، نهایة الافکار، قم، دفتر نشر اسلامی، 1417ق.

 

قطب‎ الدین رازی، محمد بن محمد، شرح مطالع الانوار فی المنطق، قم، نجفی، بی‌تا.

 

کاتبی قزوینی، علی بن عمر، شرح شمسیه، شرح قطب الدین رازی، قم، بیدار، 1388.

 

کلینی، محمدبن بعقوب، اصول کافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1407 ق.

 

مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، 1386.

 

نائینى محمد حسین، فوائد الأصول، قم، دفتر انتشارات اسلامى، بی‌تا.