پیش بینی قابلیت رخداد بهمن در محور میگون- شمشک با استفاده از رگرسیون لجستیک رخدادهای نادر

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 6، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 17، فروردین 1395، صفحه 55-68   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v5i1.47116

نویسندگان

کاظم نصرتی^* ؛ سارا کیاشمشکی؛ محمد مهدی حسین زاده

شهید بهشتی

چکیده

سقوط بهمن، زیستگاه‌ها و جاده‌ها را در مناطق کوهستانی پر شیب تهدید می‌کند. ازآنجاکه در کشور ایران، نزولات آسمانی در نقاط کوهستانی به‌صورت برف است، شرایط تشکیل بهمن نیز وجود دارد. هدف از این پژوهش، بررسی نقش عوامل مؤثر بر رخداد بهمن و پهنه‌بندی آن در محور میگون‌- شمشک است. این محور در حوضه آبخیز شمشک با وسعتی در حدود ۷۵/۳۷ کیلومترمربع در شمال شرقی تهران در شهرستان شمیران واقع شده است. به‌منظور تهیه نقشه مناطق حساس به رخداد بهمن از روش رگرسیون لجستیک رخدادهای نادر استفاده شد. به این منظور لایه‌های مورد نیاز شامل لایه طبقات ارتفاعی، طبقات شیب، جهت شیب، شکل دامنه، رخنمون سنگی و زمین‌شناسی تهیه و نقشه‌ها استاندارد شدند و نقشه مناطق خطر بهمن تهیه شد. با توجه به نتایج رگرسیون لجستیک رخدادهای نادر به ترتیب لایه‌های شکل دامنه، ارتفاع، رخنمون‌های سنگی، شیب، جهت شیب به‌عنوان عوامل مؤثر در منطقه تراکم برف شناخته شده‌اند. همچنین نقشه مناطق حساس به رخداد بهمن به روش رگرسیون لجستیک رخدادهای نادر در سه کلاس خطر زیاد، متوسط و کم به دست آمد که کلاس‌های خطر کم ۳۵/۶۷ درصد، خطر متوسط 59/24 درصد و خطر زیاد 06/8 درصد از مساحت کل حوضه را به خود اختصاص داده‌اند. نتایج حاصل از اجرای مدل رگرسیون لجستیک رخداد‌های نادر مهم‌ترین عامل در تراکم برف را شکل دامنه شناخت. نتایج حاصل از اعتبارسنجی مدل برای رگرسیون لجستیک رخداد‌های نادر مقدار 75/0 بود.

کلیدواژه‌ها

بهمن برف؛ تهیه نقشه خطر بهمن؛ مدل رگرسیون لجستیک رخدادهای نادر؛ محور میگون‌؛ شمشک

مراجع

آرمسترانگ، بتسی؛ ناکس، ویلیامز؛ 1377. بهمن. ترجمه منوچهر دادخواه. انتشارات دانشگاه تهران. صص۲۹۷.

احمدی، حسن؛ نصری، مسعود؛ ۱۳۸۶. بررسی وضعیت بهمن‌خیزی حوزه آبخیز دره سه پستان (فریدونشهر استان اصفهان) با استفاده از تکنیک‌های GIS. نشریه دانشکده منابع طبیعی. دوره ۶۰، شماره 1. صص۲۳-۱۳. تهران.

رئیسی، محسن؛ 139۰. آموزش گام‌به‌گام تحلیل شبکه اجتماعی در زبان R. گزارش تحقیقی عملی درس یادگیری ماشین. دانشگاه صنعتی امیرکبیر پلی تکنیک تهران. دانشکدۀ مهندسی کامپیوتر و فن‌آوری اطلاعات.

زارع بیدکی، رفعت؛ احمدی، حسن؛ مهدوی، محمد؛ صداقت‌کردار، عبداله. ۱۳۹۰. تهیه نقشه خطر بهمن در جاده نسا-گچسر با بهره‌گیری از اطلاعات ژئومرفولوژی و اقلیم، نشریه مرتع و آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران، دوره ۶۴. شماره ۳. صص۳۰۶-۲۹۵. تهران.

سجادیان، مهیار؛ برفی، زهرا؛ قهرمانی، محمدتقی. 1392. تحلیل وضعیت بهمن خیزی روستاها و راه‌های استان مازندران با بهره‌گیری از تلفیق GIS و AHP، فصل‌نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، سال پنجم، شماره 18. صص ۸۵-۷۳. بروجرد.

صفریان، آمنه؛ سردشتی، ماهرخ؛ ۱۳۸۶. ارزیابی خطر ناشی از سقوط بهمن و راه‌های پیشگیری از آن با استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی RS&GIS مطالعه موردی: گردنه ژالانه در شهرستان مریوان. چاپ در سومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبه. تهران.

فائو؛ ۱۳۸۷. کنترل برف و بهمن. ترجمه حسن احمدی، سمیه طاهری. انتشارات دانشگاه تهران. صص۳۱۹.

فلاح تبار، نصراله؛ ۱۳۷۹. تأثیر برخی عوامل جغرافیایی بر شبکه راه‌های کشور. مجله پژوهش‌های جغرافیایی. شماره 38. صص ۵۵-۴۷. تهران.

قنواتی، عزت اله؛ کریمی، جبار؛ ۱۳۸۷. پهنه‌بندی خطر بهمن در جاده هراز بر اساس ویژگی‌های ژئومورفولوژیکی. نشریه علوم جغرافیایی. جلد۹، شماره12. صص 100-83. تهران.

محمدی، اقبال؛ 1374. بررسی بهمن و شناسایی گذرگاهی آن در حوزه آبخیز سیروان.‏‏ پایان‌نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر حسن احمدی. دانشگاه تربیت مدرس. دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی.

Falahtabar, N. (2000). The effect of some geographical factors on the ways network of country. Geographical research quarterly, 38, 47-55.

FAO. (1985). Snow and avalanche control (H. Ahmadi & S. Taheri, Trans.). Tehran: University of Teheran Press.‎

Gassner, M., & Brabes, B. (2002). Nearest neighbor models for local and ‎regional avalanche forecasting. Natural Hazards and Earth System ‎Sciences, 2, 247- 253.‎

Ghanavati, E. (2008). Avalanche risk zonation based on geomorphological characteristics in Haraz road. Journal of Geographical Sciences, 9(12), 83-100.

Gruber, U., & Haefner, H. (1995). Avalanche hazard mapping with satellite ‎data and a digital elevation model. Applied Geography, 15, 99-113‎‏.‏

Mohammadi, E. (1995). The avalanche analysis and its path identification in Sirvan watershed (Unpublished Master thesis). Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

Rice Jr, R., Decker, R., Jensen, N., Patterson, R., Singer, S., Sullivan, C., & ‎Wells, L. (2002). Avalanche hazard reduction for transportation ‎corridors using real-time detection and alarms. Cold Regions Science ‎and Technology, 34(1), 31–42.‎

Straub, D., & Grêt-Regamey, A. (2006). A bayesian probabilistic framework ‎for avalanche modelling based on observations. Cold Regions Science ‎and Technology, 46(3), 192-20.‎

Van Den Eeckhaut, M., Vanwalleghem, T., Poesen, J., Govers, G., ‎Verstraeten, G., & Vandekerckhove, L. (2006). Prediction of landslide ‎susceptibility using rare events logistic regression: A case-study in the ‎Flemish Ardennes (Belgium). Geomorphology, 76, 392-410.‎