از پیرامتن تا پیراترجمه دریافت ترجمه داستان‌های دولت‌آبادی به زبان فرانسه براساس نظریات ژرار ژنت

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 5، دوره 51، شماره 1، فروردین 1397، صفحه 93-116   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v51i1.66239

نویسندگان

آذین حسین زاده^* ؛ کتایون شهپرراد

گروه زبان و ادبیات فرانسه، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

مفهوم پیرامتن را نخستین‌بار ژنت به‌کار برد. به‌باور او، پیرامتن آن چیزی است که متن نویسنده را به کالایی به‌نام کتاب بدل می‌کند؛ یعنی عنوان، طرح روی جلد، توضیحات ناشر، مقدمه، پانوشت‌ها و از این دست. هنگامی که کتابی از زبانی به زبان دیگری ترجمه می‌شود، پیرامتن جدیدی شکل می‌گیرد که با هدف تسهیل در دریافت متن توسط خوانندة جدید، به‌جای فرهنگ مبدأ، با بایسته‌های فرهنگ زبان مقصد همخوان است. گاهی عنوان تغییر می‌کند و گاهی طرح روی جلد، پانوشت‌هایی اضافه یا حذف می‌شود و توضیحات مترجم و آنچه پشت کتاب، به زبان اصلی درج شده بود، شکلی دیگر می‌یابد. این پیرامتن جدید را پیراترجمه می‌نامند. بدین‌سان، پیرامتن مربوط به چاپ کتاب به زبان اصلی است و پیراترجمه مربوط به چاپ کتاب به زبان دوم یا سوم و بسته به زبانی که بدان ترجمه می‌شود، شاکله‌هایش نیز تغییر می‌یابد. در این مقاله برآنیم تا با تحلیل نشانه‌شناختی و با تکیه بر آرای ژرار ژنت در گسترة پیرامتن، ترجمة فارسی به فرانسة پنج داستان کوتاه از محمود دولت‌آبادی را به زبان فرانسه بررسی کنیم و ببینیم چگونه فرآیند پیراترجمه، با توجه به اهمیت دریافت کتاب توسط خوانندة فرانسوی، پیرامتن کتاب فارسی را به‌کلی نادیده می‌انگارد و آن را به پیرامتنی جدید، با اهدافی نوین تبدیل می‌کند.

کلیدواژه‌ها

پیرامتن؛ پیراترجمه؛ ژنت؛ دولت آبادی؛ نشانه شناسی

مراجع

شهپرراد، ک. (1382). رمان، درخت هزار ریشه، بررسی آثار داستانی محمود دولت‌آبادی. ترجمة آذین حسین‌زاده. تهران: معین.

 

Dolatabadi, M. (2002). Cinq histoires cruelles (Trans. Michèle Brognetti). Paris, France: Gallimard, Connaissance de l’Orient.

Genette, G. (1982). Palimpsestes, la litterature au second degre. Paris, France: Seuil.

Genette, G. (1987). Seuils. Paris, France: Seuil

Kamali, M. (2017). Ossul va fan-e trajome faranse farsi. Tehran, Iran: Samt

Sardin, P. (2007). De la note du traducteur comme commentaire: Entre texte, paratexte et pretexte. Palimpsestes, 20, 121-136

Yuste Frias, J. (2010). Au seuil de la traduction: La paratraduction. In T. Naaijkens (Ed.), Evenement ou incident. Du rôle des traductions dans les processus d’echanges culturels (pp. 287-316). New York, USA: Peter Lang.