نظریه پیچیدگی و سیاست خارجی: راهبردهای ایران در غرب آسیا

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل

مقاله 5، دوره 7، شماره 1، اردیبهشت 1397، صفحه 113-138   

نوع مقاله: مقالات

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jipr.v7i1.67730

نویسندگان

فرهاد قاسمی^{* 1}؛ محمدرضا فرجی²

¹دانشگاه تهران

²گیلان

چکیده

با پیچیدگی سیستم بین‌الملل و آشوبی شدن آن، سیاست خارجی کشورها نیز به عنوان واحدهای چنین سیستمی از منطق خطی و ساده گذشته پیروی نمی‌کنند؛ بنابراین در حوزه سیاست خارجی نیاز به دستگاه تحلیلی نوینی است که بر مبنای ویژگی‌های چنین سیستمی پایه‌گذاری شده باشد. سیستم غرب آسیا شدیداً تحت تأثیر وضعیت پیچیدگی در سیستم بین‌الملل قرار گرفته است. این پژوهش با مفروض انگاشتن چنین واقعیتی سعی در پاسخ به این پرسش دارد که راهبرد سیاست خارجی ایران در سیستم منطقه‌ای غرب آسیا به عنوان بخشی از سیستم بین‌الملل پیچیده و آشوبی چگونه تبیین می‌شود؟ تنوع تهدیدات، تنوع بازیگران، تداخل دینامیک‌ها، الگوهای رفتاری غیرخطی و خوشه‌ای شدن شدید شبکه یاد شده از جمله ویژگی‌هایی است که ایران در این شبکه با آن روبروست و بر همین اساس تنوع راهبردی در شبکه‌سازی در غرب آسیا و سیستم راهبردهای مبتنی بر بازدارندگی شبکه‌ای و مثلثی محور سیاست خارجی ایران در غرب آسیا را شکل می‌‌دهد.

کلیدواژه‌ها

غرب آسیا؛ ایران؛ منطق غیرخطی؛ سیستم پیچیده؛ تنوع راهبردی؛ محیط آشوب‌گونه

مراجع

References

Ablaka, G. (2015). The Strategic Chessboardof the Middle East, National University of Public Service Faculty of International and European Studies, Szolnok.

Ashby, W. R. (1956). An Introduction to Cybernetics. Chapman & Hall, London. URL http://pcp.vub.ac.be/ASHBBOOK.html.

Baumol, W., & Quandt, R. (1985). Chaos Models and Their Implications for Forecasting. Eastern Economic Journal.

Byrne, D. (1998). Complexity theory and the social sciences an introduction, published by Routledge 11 New Fetter Lane, London EC4P 4EE.

Cindea, I. (2006). Complex Systems – New Conceptual Tools for International Relations, perspectives.iir.cz/home/article/view/119.

Elliott, E., & L. D. Kiel. (2004). A complex systems approach for developing public policy toward terrorism: an agent-based approach, Journal Chaos, Solitons & Fractals, 20(1).

Faraji, M. (2013). The determining parameters of Egypt's foreign policy from the Nasser Revolution until the military coup (1952-2013), Political studies of Islamic world Journal. 1(4). 15-31. (in Persian).

Ferreira, P. (2001). Tracing Complexity Theory, For ESD.83 Research Seminar in Engineering Systems Fall 2001.

Fisunoğlu, F., & Bayer, R. (2010). Regional Power Distributions and Projections, presented at the Ninth METU International Relations Conference, Güzelyurt, METU Northern Cyprus Campus, May 20-22 2010.

Fromm, J. (2004). The Emergence of Complexity, Kassel University press GmbH, Kassel www.upress.uni-kassel.de.

Ghasemi, F. (2010). Geopolitical model of regional security: The Middle East case study, Geopolitics Journal, 6(2), 57- 94. (in Persian).

Ghasemi, F. (2011). Theories of international relations and regional studies, Tehran: Mizan. (in Persian).

Ghasemi, F. (2014). Theories of international relations: Cybernetics and foreign policy, Tehran: Mizan. (in Persian).

Ghasemi, F. (2013). Theories of international relations: Theoretical foundations of order and international regimes, Tehran: Mizan. (in Persian).

Ghasemi, F. (2007). Theoretical Approach to Designing Iran's Foreign Policy Deterrence Model, Geopolitics Journal, 3(1), (in Persian).

Ghasemi, F., & Einollahi Maasoum, B. (2016).The Role and Function of Anti-Systemic Groups in the Order Control System of Western Asia Region (Balance of Power, Deterrence, and Compellence), Iranian Research Letter of International Politics, 4(2), (in Persian).

Goldstein, J. (2008). Resource Guide and Glossary for Nonlinear/Complex Systems Terms, available in: www.plexusinstitute.org/resource/resmgr/files/ goldstein _ resource_guide_a.pdf.

Grumet, T. (2015). New Middle East Cold War: Saudi Arabia and Iran's Rivalry, University of Denver.

Halliday, F. (2005). The Middle East in International Relations: Power, Politics and Ideology, Cambridge University Press.

Hayles, N. K. (1990). Chaos Bound, Ithaca, NY: Cornell University Press.

Hayles, N. K. (1991). Chaos and Order, Chicago: University of Chicago Press.

Kapeller, J. (2015). Calculating the middle Ages? The project Complexities and networks in the Medieval Mediterranean and the Near East, eISSN-Nr. 2412-3196 DOI 10.1553/medievalworlds_no2_2015s100.

Kinninmont, J. (2014). The Syria Conflict and the Geopolitics of the Region, IEMed. Mediterranean Yearbook.

Kuusisto, R., & T. Kuusisto. (2015). Cyber World as a Social System, National Defence University, Helsinki, Finland, Department of Mathematical Information Technology, University of Jyväskylä, Jyväskylä, Finland.

Mandelbrot, B. (1997). Fractals and scaling in finance: discontinuity, concentration, risk. Springer-Verlag, New York.

Ney, J. S. (2004). Power in the Global Information Age From realism to globalization, published in the USA and Canada by Routledge.

Noell, C. (2007). A look into the nature of complex systems and beyond “Stonehenge” economics: coping with complexity or ignoring it in applied economics? Department of Agricultural Economics, University of Kiel, Germany.

Otłowski, T. (2015). The civil war in Yemen and the geopolitics of the Middle East region, Pulaski Policy Papers Komentarz Międzynarodowy Pułaskiego.

Ponizilova, M. (2016). The Impact of Regional Powers’ Competition on the Middle East Regional Order, 1945–2010, Available in: www.cejiss.org/static/ data/uploaded/1480194065547623/Article%206.

Seifzadeh, H. (2003). Introduction to International Relations, Tehran: Mizan. (in Persian).

Shabbir, M. (2013). Emerging Middle East: Interplay of the New Power Centers, ISSRA Papers.

Strogatz, S. (2003). SYNC—how order emerges from chaos in the universe, nature, and daily life. Hyperion, New York.

Thorson, S. (1973). Adaptation and foreign policy Theory, Project for Theoretical Politics Department of Political Science The Ohio State University.

Walby, S. (2003). Complexity theory, Globalization and diversity, School of Sociology and Social Policy University of Leeds, Leeds LS2 9JT, UK, Paper presented to conference of the British Sociological Association, University of York.