بررسی الگوهای همدید مؤثر بر آلودگی هوا در کلان شهر مشهد

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 4، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 21، اسفند 1392   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v11i21.36332

نویسندگان

سید رضا حسین زاده^{* 1}؛ رضا دوستان¹؛ سیده مرضیه حقیقت ضیابری¹؛ سیده مریم حقیقت ضیابری²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

آلودگی هوا به عنوان یکی از مهم ترین مخاطرات فناوری عصر حاضرمی باشد. از آنجاییکه کلانشهر مشهد با این بحران شهری مواجه است، هدف مطالعه حاضر شناسایی الگوهای جوی مؤثر بر آلودگی هوای شهر مشهد طی دوره آماری 1389-1386می باشد. سوال پژوهش این است که آیا سامانه های جوی که وارد شهر مشهد می شوند در تشدید آلودگی هوا تاثیر گذارند؟ برای شناسایی الگوهای موثر در ایجاد آلودگی در روز دو آلاینده مونوکسیدکربن (CO) و مواد معلق (PM10) در نیمه سرد سال، داده‌های روزانه فشار سطح دریا (SLP) و 500 هکتوپاسکال به کار گرفته شد.همچنین از روش‌های چندمتغیره، تحلیل مؤلفه اصلی(PCA) و خوشه بندی(CL) استفاده شد و این روزها در 5 گروه قرار گرفت و برای هر گروه ، نقشه-های مرکب از داده های سطح متوسط دریا (SLP) و 500 هکتوپاسکال تهیه و تفسیر همدید گردید. نتایج نشان داد وجود ناوه در اطراف دریاچه آرال، موجب ریزش هوای سرد به شمال شرق ایران شده و در سطح زمین موجب قوی‌تر شدن پرفشار سیبری گردیده،از طرفی استقرار یک سامانه پرفشار در غرب ایران موجب ورود جریانات شمال غربی شده ، که این الگوهای فشار موجب کاهش شدید دما و پایداری هوا، تراکم غلظت آلاینده ها در شهر مشهد شده است. همچنین وجود کم فشارها ، باعث ناپایداری و انتقال ذرات گردوغبار از بیابان‌های ترکمنستان به شهر مشهد شده اند.

کلیدواژه‌ها

الگوهای فشار؛ آلاینده ها؛ تحلیل مولفه های اصلی؛ خوشه بندی؛ پایداری هوا