روش‌های ترجمة آواختنی آهنگ‌ها در دوبلة فارسی پویانمایی لوراکس

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 3، دوره 52، شماره 1، فروردین 1398، صفحه 27-51   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v52i1.80832

نویسندگان

مسعود خوش سلیقه^{* 1}؛ بی‌نظیر محمدعلیزاده²

¹گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²گروه زبان انگلیسی،دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

ترجمة آهنگ گونه‌ای از ترجمه است که در آن دو بعد زبانی و موسیقایی با هم درآمیخته‌اند و این آمیختگی بر سختی آن می‌افزاید. ترجمة آهنگ به‌عنوان زیرشاخه‌ای از ترجمة دیداری‌شنیداری در سال‌های اخیر در ایران روند روبه‌رشدی داشته است و مورد توجه و استقبال شرکت‌های دوبلاژ فیلم هم قرار گرفته است. در این نوع ترجمه، غیر از ترجمة محتویات زبانی، ابعاد موسیقایی نیز باید مورد توجه قرار گیرند که در این پژوهش بر آن تأکید شده است. مترجمان در دوبلة آهنگ‌های پویانمایی‌ها با دشواری‌های متعددی روبه‌رو هستند، زیرا باید موسیقی و ترانه را هماهنگ کنند تا محصول نهایی، ترجمه‌ای آواختنی باشد و در عین حال با مضمون ترانة مبدأ و فضای آهنگ نیز هم‌خوانی داشته باشد. هدف از پژوهش حاضر، یافتن روش‌های ترجمة آواختنی آهنگ بر پایة مدل فرانزون (2008) با در نظر گرفتن بُعد موسیقایی دوبلة پویانمایی موزیکال لوراکس (قِنو و بالدا، 2012) است. در ترجمة آهنگ‌های پویانمایی دوبله‌شدة لوراکس بنا بر مدل فرانزون (2008) از یک روش محض ترجمه‌ای استفاده نشده بود. از مجموع پنج قطعه آهنگ این پویانمایی، در چهار قطعه آهنگ، موسیقی مبدأ بدون تغییر حفظ شده بود و ترانه‌ها برای هماهنگی با موسیقی مبدأ بازنویسی یا ترجمه شده بودند؛ این یعنی تلفیق روش سوم و پنجم فرانزون (2008) و در یک قطعه آهنگ، موسیقی مبدأ عوض شده بود و ترانه‌ها نیز برای هماهنگی با موسیقی بازنویسی شده بودند که بنابر مدل مذکور یعنی از تلفیق روش سوم و چهارم استفاده شده بود. در انتها، کاربردهای آموزشی و پژوهشی یافته‌ها بحث شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

آهنگ؛ دوبله پویانمایی موزیکال؛ ترجمه آواختنی؛ روش ترجمه

مراجع

کتابنامه

محمدعلیزاده سامانی، ب. (1396). بررسی ترجمه و آوازش آهنگ‌ها در پویانمایی‌های دوبله‌شده به فارسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

فاضلی حق‌پناه، ا.، و خوش‌سلیقه، م. (۱۳۹۷). انگیزه‌ها و دلایل طرفدارزیرنویسی فیلم‌ها و سریال‌های کره‌ای. مطالعات زبان و ترجمه، ۵۱(۴)، ۱-۲۰.

مهدیزادخانی، م.، و خوش‌سلیقه، م. (۱۳۹۶). ترجمۀ نشانه‌نظام گرافیکی: مطالعۀ موردی دو نسخۀ دوبلۀ حرفه‌ای. مطالعات زبان و ترجمه، ۵۰(۳)، ۴۹-۶۹.

Aminoroaya, S., & Amirian, Z. (2016). Investigating the translation of songs in Persian dubbed animated movies. SKASE Journal of Translation and Interpretation, 9(2), 44-68.

Apter, R., & Herman, M. (2012). Translating art songs for performance: Rachmaninoff's six choral songs. Translation Review, 84(1), 27-42.

Bosseaux, C. (2008). Buffy the vampire slayer: Characterization in the musical episode of the TV series. The Translator, 14(2), 343-372.

Bosseaux, C. (2012). Some like it dubbed: Translating Marilyn Monroe. In H. J. Minors (Ed.), Music, text and translation (pp. 81-92). London, England: Bloomsbury.

Chaume, F. (2004). Film studies and translation studies: Two disciplines at stake in audiovisual translation. Meta, 49(1), 12-24.

Chaume, F. (2012). Audiovisual translation: dubbing. Manchester, England: St. Jerome

Cintas, J. D., & Orero, P. (2010). Voiceover and dubbing. In Y. Gambier & L. Van Doorslaer (Eds.), Handbook of translation studies (Vol. 1( )pp. 441-445). Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins.

Di Giovanni, E. (2008). The American film musical in Italy: Translation and non-translation. The Translator, 14(2), 295-318.

Dornyei, Z. (2007). Research methods in applied linguistics: Quantitative, qualitative and mixed methodologies. Oxford, England: Oxford University Press.

Dries, J. (1995). Dubbing and subtitling: Guidelines for production and distribution. Manchester, England: The European Institute for the Media.

Drinker, H. S. (1950). On translating vocal texts. The Musical Quarterly, 36(2), 225-240.

Franzon, J. (2005). Musical comedy translation: Fidelity and format in the Scandinavian My Fair Lady. In D. L. Gorlee (Ed.), Song and significance: Virtues and vices of vocal translation (pp. 263-298). Amsterdam, The Netherlands: Rodopi.

Franzon, J. (2008). Choices in song translation: Singability in print, subtitles and sung performance. The Translator, 14(2), 373-399.

Garwood, I. (2006). The Pop Song in Film. In J. Gibbs & D. Pye (Eds.), Close-Up 01: Filmmakers’ choices /The pop song in narrative film/reading Buffy (pp. 89-166). London, England: Wallflower

Golomb, H. (2005). Music-linked translation [MLT] and Mozart’s operas: Theoretical, textual, and practical perspectives. In D. L. Gorlee (Ed.), Song and significance: Virtues and vices of vocal translation (pp. 121-161). Amsterdam, The Netherlands: Rodopi.

Gorlee, D. L. (1997). Intercode translation: Words and music in opera. Target, 9(2), 235-270.

Gorlee, D. L. (2005). Song and significance: Virtues and vices of vocal translation. Amsterdam, The Netherlands: Rodopi.

Hilson, J. (2013). Homophonic translation: Sense and sound. In H. J. Minors (Ed.), Music, text and translation (pp. 95-106). London, England: Bloomsbury.

Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2016). Exploring the singability of songs in A Monster in Paris dubbed into Persian. Asia Pacific Translation and Intercultural Studies, 3(1), 76-90.

Laviosa, S. (2010). Corpora. In Y. Gambier & L. Van Doorslaer (Eds.), Handbook of Translation Studies (Vol. 1, pp. 80-86). Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins.

Low, P. (2003a). Singable translations of songs. Perspectives, 11(2), 87-103.

Low, P. (2003b). Translating poetic songs: An attempt at a functional account of strategies. Target, 15(1), 91-110.

Low, P. (2005). The Pentathlon approach to translating songs. In D. L. Gorlee (Ed.), Song and significance: Virtues and vices of vocal translation (pp. 185-212). Amsterdam, The Netherlands: Rodopi.

Low, P. (2013). When songs cross language borders. The Translator, 19(2), 229-244.

Low, P. (2017). Translating song: Lyrics and texts. London, England: Routledge.

Mateo, M. (2008). Anglo-American musicals in Spanish theatres. The Translator, 14(2), 319-342.

Mayoral, R., Kelly, D., & Gallardo, N. (1988). Concept of constrained translation: Non-linguistic perspectives of translation. Meta, 33(3), 356-367.

Minors, H. J. (Ed.). (2012). Music, text and translation. London, England: Bloomsbury.

Nida, E. A. (1964). Toward a science of translating: With special reference to principles and procedures involved in Bible translating. Leiden, The Netherlands: E.J. Brill.

O'Connell, E. M. (2003). Minority language dubbing for children: screen translation from German to Irish. Bern, Switzerland: Peter Lang.

Pedersen, J. (2010). Audiovisual translation – in general and in Scandinavia. Perspectives: Studies in Translatology, 18(1), 1-22.

Reynolds, M. (1964). Little boxes and other handmade songs. Minneapolis, MN: Oak.

Strangways, A. F. (1921). Song translation. Music and Letters, 2(3), 211-224.

Susam-Sarajeva, Ş. (2008). Translation and music. The Translator, 14(2), 187-200.

Tekin, B. M., & Isisag, K. U. (2017). Comparative analysis of translation strategies in the translation songs in Walt Disney's animated movies, namely "Hercules" (1997) and "Frozen"(2013) into Turkish. International Journal of Languages' Education and Teaching, 5(1), 132-148.

Tveit, J.-E. (2009). Dubbing versus subtitling: Old battleground revisited. In J. D. Cintas & G. Anderman (Eds.), Audiovisual translation: Language transfer on screen (pp. 85-96). Basingstoke, England: Palgrave Macmillan.

Yeung, J. (2008). The song of the earth. The Translator, 14(2), 273-294.

 

فیلم‌نگاشت

Bergeron, B. (Director). (2011). A Monster in Paris [3D computer-animated musical comedy science fantasy adventure]. France: Bibo Films.

Buck, C., & Lee, J. (Directors). (2013). Frozen [3D computer-animated musical fantasy]. United States: Walt Disney Pictures.

Clements, R., & Musker, J. (Directors). (1997). Hercules [animated musical fantasy comedy]. United States: Walt Disney Pictures.

Renaud, C., & Balda, K. (Directors). (2012). The Lorax [3D computer-animated musical fantasy]. United States: Illumination Entertainment.