روند تکامل دانش با توجه به نقش مشاهده‌گر در رویکردهای چهارگانه سیبرنتیک

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 1، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 10، مهر 1394، صفحه 5-21   

نوع مقاله: مقالات مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v5i2.38640

نویسندگان

پگاه تاجر¹؛ نظام الدین فقیه^{* 2}

¹دانشگاه شیراز

²دانشگاه سوری انگلستان

چکیده

هدف: این مقاله با رویکردی سیبرنتیکی، روند تکاملی دانش در انواع سیبرنتیک را با توجه به نقش مشاهده‌گر مورد بررسی قرار می‌دهد و با مطرح کردن مبانی فلسفی چهارگانه سیبرنتیک سعی دارد اهمیت این رویکرد را در علم اطلاعات و دانش شناسی آشکار کند.
روش: بررسی و تحلیل متون منتشر شده
یافته‌ها: مشاهده‌گر در هر مرتبه از سیبرنتیک نقش متفاوتی ایفا می‌کند. دانش در سیبرنتیک اول تصویری از واقعیت مشاهده شده و بدون حضور مشاهده‌گر در سامانه، در سیبرنتیک دوم سازه‌ای فردی با حضور مشاهده‌گر و در سیبرنتیک سوم سازه‌ای اجتماعی برگرفته از عملکرد مشاهده‌گران و در جهت اهداف انسانی است که در سیبرنتیک چهارم با استفاده از دیالکتیک جهانی و گسترش ارتباطات علمی تکامل می‌یابد. هر چهار رویکرد سیبرنتیکی در علم اطلاعات و دانش شناسی حائز اهمیت می‌باشند و اوج این اهمیت را می‌توان در ارتباطات علمی و سیبرنتیک چهارم دید. علم اطلاعات و دانش شناسی به دلیل دارا بودن ماهیتی بین‌رشته‌ای زیربنای توسعه جوامع است لذا ضروری است به مطالعات علم و فناوری از دیدگاه تکامل دانش در علم سیبرنتیک نگریسته شود.

کلیدواژه‌ها

مشاهده‌گر؛ دانش، سیبرنتیک؛ سیبرنتیک اول؛ سیبرنتیک دوم؛ سیبرنتیک سوم؛ سیبرنتیک چهارم

مراجع

آزاد، اسدالله، شریف، عاطفه (1386). وب معنایی در پیوند با سیبرنتیک. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 8 (3)،131-148.

سجودی، فرزان (1382). نشانه‌شناسی کاربردی. تهران، نشر قصه.

Ashby, W.R. (1956). Introduction to cybernetics, Wiley, New York, NY.

Attainable Utopias. Forth order cybernetics. http://www.attainable-utopias.com/tiki/FourthOrderCybernetics. (Retrieved 24-Jun-2014).

Beyes, T. (2005). Observing observers. Von Foerster, Luhmann, and management thinking, Kybernetes, 34 (¾), 448 – 459.

Boxer, P., & Kenny, V. (1990). The economy of discourses: a third order cybernetics?. Human Systems Management, 9(4), 205-224.

Božicnik, S., & Mulej, M. (2011). A new–4th order cybernetics and sustainable future. Kybernetes, 40(5/6), 670-684.

Geyer, F. (1995).The challenge of socio-cybernetics, Kybernetes, 24 (4), 6-32.

Ghosal, A. (1999). Second order cybernetics - Implications in Real Life, Kybernetes, 28 (4), 377 – 384.

Glanville, R. (2002). Second order cybernetics. Encyclopaedia of Life Support Systems.

Glanville, R. (2007). Try again. Fail again. Fail better: the cybernetics in design and the design in cybernetics. Kybernetes, 36(9/10), 1173-1206.

Heylighen F. (2001). Bootstrapping knowledge representations: from entailment meshes via semantic nets to learning webs. Kybernetes. 30 (5/6), 691-722.

Heylighen F. & Joslyn C. (2001). Cybernetics and second order cybernetics, Encyclopedia of Physical Science & Technology, 4, 155-170. http://pespmc1.vub.ac.be/Papers/Cybernetics-EPST.pdf (Retrieved 05-Jun-2014).

Korzybsky, A. (1994).Science and Sanity: An Introduction to Non-Aristotelian Systems and General Semantics. Fifth Edition. Chicago: IGC.

Mulej, M., Bozicnik, S., Hrast, A., Jurse, K., Kajzer, S., Knez-Riedl, J., ... & Zenko, Z. (2012). Dialectical systems thinking and the law of requisite holism. Goodyear, ISCE.

Pask G. & Cullen S. (1982). Microman: Computers and the Evolution of Consciousness.New York: Macmillan.

Prigogine, I. (1980).From Being to Becoming, Freeman: San Francisco, CA.

Rawes, P. (2007). Second-order cybernetics, architectural drawing and monadic thinking. Kybernetes, 36(9/10), 1486-1496.

Ross, Sheldon (2002). A First Course in Probability, 6th Edition. Prentice Hall.

Sammut, C., & Webb, G. I. (Eds.). (2011). Encyclopedia of machine learning. Springer.

Scott, B. (1997). Inadvertent pathologies of communication in human systems, Kybernetes, 26(6/7), 824 – 836.

Scott, B. (2004). Second-order cybernetics: an historical introduction, Kybernetes, 33(9/10), 1365 – 1378.

Lightman, A. (2004). Einstein & Newton: genius compared. Scientific American, 291(3), 108-110.

https://moodle.centerville.k12.oh.us/pluginfile.php/32663/mod_resource/content/1/einstein%20and%20newton%20compared.pdf (Retrieved 4-Jun-2014).

Umpleby, S.A. (1990). The science of cybernetics and cybernetics of science, Cybernetics & Science, 21, 9-21.

Umpleby, S. (2001). What comes after second order cybernetics?. Cybernetics & Human Knowing, 8(3), 87-89.

Vallee, R. (1998). An introduction to Epistemo-praxiology. Cybernetics & Human Knowing, 5(1), 47-55.

Vallee, R. (2003). Cybernetics and systems, from past to future. Kybernetes, 32(5/6), 853-857.

Von Bertalanffy, L. (1950). An outline of general system theory. British Journal for the Philosophy of Science.

Von Bertalanffy, L. (1972). The history and status of general systems theory. Academy of Management Journal, 15(4), 407-426.

Von Foerster, H. (1979).Cybernetics of cybernetics. Urbana Illinois, University of Illinois. http://143.107.236.240/pesquisas/cultura_digital/arquitetura_e_cibernetica/textos%20linkados/foerster_cybernetics%20of%20cybernetics.pdf. (Retrieved 12-Jun-2014)

Von Foerster, H. (1981). Observing systems. Intersystems Publications, Seaside, CA.

Wiener, N. (1948), Cybernetics, MIT Press, Cambridge, MA.

Wikipedia. Dialectic. http://en.wikipedia.org/wiki/ Dialectic. (Retrieved 4-Jun-2014).

Wikipedia. Hermeneutics. http://en.wikipedia.org/wiki/Hermeneutics (Retrieved 4-Jun-2014).

Wikipedia. Machine learning. http://en.wikipedia.org/wiki/Machine_learning. (Retrieved 4-Jun-2014).

Wikipedia. Semiotics. http://en.wikipedia.org/wiki/Semiotics (Retrieved 4-Jun-2014).