الگوی روان‌شناسانه هَیجامَد به‌عنوان ابزاری کارآمد در خدمت ترجمه دیداری‌شنیداری

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 7، دوره 52، شماره 1، فروردین 1398، صفحه 129-157   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v52i1.81685

نویسنده

آیدا فیروزیان پوراصفهانی^*

گروه زبان انگلیسی،دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع)، مشهد، ایران

چکیده

در حوزه ترجمه دیداری‌شنیداری، شناخت ویژگی‌های روان‌شناختی و نحوة‌ عملکرد ذهن مخاطب در روند درک و دریافت محصولات این حوزه، کمک می‌نماید تا دست‌اندرکاران آن، با در نظر گرفتن مجموعه‌ای ملاحظات روان‌شناختی، به تهیه محصولات ترجمة‌ دیداری‌شنیداری باکیفیت‌تر، همت گمارند. در این میان، توجه به نقش هیجانات و حواس مخاطب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ توضیح آن­، واژگان هر زبان هیجانات حسی را تحریک می‌کنند که به آن «هَیجامَد» می‌گویند. این مفهوم به تأثیر هیجانات ناشی از استفادة حواس در درک مفاهیم واژه‌ها اشاره می‌کند. مقاله پیشِ رو بر آن است تا برای کیفیت‌بخشی به محصولات ترجمة‌ دیداری‌شنیداری، با در نظر گرفتن مفهوم هیجامد و مؤلفه‌های سه‌گانة آن و با توجه به تأثیر هیجانات حسی بر دریافت محصولات دیداری‌شنیداری و در نهایت پذیرش و مقبولیت این محصولات، به معرفی الگوی «هَیجامَد» به‌عنوان معیاری کارآمد برای کیفیت‌بخشی هر چه بیشتر به محصولات تولیدی این حوزه، بپردازد. به بیان دیگر، پژوهش حاضر با استناد به مباحث روان‌شناسی زبان، نشان خواهد داد از آنجایی که سطح هیجامد واژه‌های به‌کاررفته در محصولات ترجمه دیداری‌شنیداری نقش مهمی در افزایش سطح دریافت این محصولات توسط مخاطب دارند، هر چه هیجامد واژه‌های به‌کاررفته در این محصولات در سطح بالاتری قرار داشته باشد، سرعت درک و دریافت آن محصول و در نهایت شانس پذیرش آن توسط مخاطب بیشتر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

ترجمة‌ دیداری‌شنیداری؛ دریافت؛ هیجامد؛ نظریه بارشناختی؛ مخاطب

مراجع

پیش‌قدم، ر.، طباطبائیان، م.، و ناوری، ص. (1392). تحلیل انتقادی و کاربردی نظریه‌های فراگیری زبان اول: از پیدایش تا تکوین. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد: مشهد.

پیش‌قدم، ر.، و فیروزیان پوراصفهانی، آ. (زیر چاپ). ارزیابی کمی و کیفی وزن فرهنگی واژه‌های مصوب و بیگانه در پرتوی الگوی هَیجامَد. ویژه‍نامه فرهنگستان (واژه‌گزینی).

عامری، س.، خوش‌سلیقه، م.، و خزاعی‌فرید. ع. (1394). هنجارهای انتظاری بینندگان ایرانی برنامه‌های دوبله‌شده به فارسی: پژوهشی اکتشافی. مطالعات ترجمه، ۱۳(۵۱)، 21-۳۷.

 

Ameri, S., & Khoshsaligheh, M. (2018). Exploring the attitudes and expectations of Iranian audiences in terms of professional dubbing into Persian. HERMES-Journal of Language and Communication in Business, (57), 175-193.

Ameri, S., Khoshsaligheh, M., & Khazaee Farid, A. (2018). The reception of Persian dubbing: a survey on preferences and perception of quality standards in Iran. Perspectives, 26(3), 435-451.

Antonini, R. (2008). The perception of dubbese: An Italian study. In D. Chiaro, C. Heiss & C. Bucaria (Eds.), Between text and image: Updating research in screen translation (pp. 135-147). Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins.

Antonini, R., & Chiaro, D. (2005). The quality of dubbed television programmes in Italy: The experimental design of an empirical study. In M. Bondi, & N. Maxwell (Eds.), Cross-cultural encounters: Linguistic perspectives, (pp. 33-44). Roma, Italy: Officina Edizioni.

Antonini, R., & Chiaro, D. (2009). The perception of dubbing by Italian audiences. In J.D. Cintas, & G. Anderman (Eds.). Audiovisual translation (pp. 97-114). London, England: Palgrave Macmillan.

Brems, E., & Pinto, R. S. (2013). Reception and translation. In Y. Gambier & L. van Doorslaer (Eds.), Handbook of translation studies (pp. 142–147). Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins.

Bucaria, C. (2005). The perception of humour in dubbing vs. subtitling: The case of six feet under. ESP Across Cultures, 2, 34–46.

Bucaria, C. (2008). Acceptance of the norm or suspension of disbelief? The case of formulaic language in dubbese. In D. Chiaro, C. Heiss, & C. Bucaria (Eds.), Between text and image: Updating research in screen translation (pp. 149–163). Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins.

Bucaria, C., & Chiaro, D. (2007). End-user perception of screen translation: the case of Italian dubbing. Tradterm, 13, 91-118.

Chaume, F. (2018). An overview of audiovisual translation: Four methodological turns in a mature discipline. Journal of Audiovisual Translation, 1(1), 40-63.

Chiaro, D. (2014). The eyes and ears of the beholder? Translation, humor, and perception. In D.Abend-David (Ed.), Media and Translation: An Interdisciplinary Approach (pp. 197-219). Fakenham, ENgland: Bloomsbury.

D’Ydewalle, G., Muylle, P., & Van Rensbergen, J. (1985). Attention shifts in partially redundant information situations. In R. Groner, G. McConkie, & C. Menz (Eds.), Eye movements and human information processing (pp. 375–384). Amsterdam, The Netherlands: Elsevier.

D’Ydewalle, G., Pollet, J., & van Rensbergen, J. (1987). Reading a message when the same message is available auditorily in another language: The case of subtitling. In J. K. O’Regan & A. Levy- Schoen (Eds.), Eye movements: From physiology to cognition (pp. 313–321). Amsterdam, The Netherlands: Elsevier.

Di Giovanni, E. (2016). Reception studies in audiovisual translation research: The case of subtitling at film festivals. Trans-kom, 9(1), 58–78.

Di Giovanni, E., & Gambier, Y. (Eds.). (2018). Reception studies and audiovisual translation. Amsterdam, Netherlands: John Benjamins.

Diaz Cintas, J., & Nikolić, K. (2018). Introduction: Fast-forwarding with audiovisual translation. In K. Nikolić & J. Diaz Cintas (Eds.), Fast-forwarding with audiovisual translation (pp. 1-13). Bristol, England: Multilingual Matters.

Fuentes Luque, A. (2003). An empirical approach to the reception of AV translated humour: A case study of the Marx Brothers’‘Duck soup’. The Translator, 9(2), 293-306.

Gambier, Y. (2003). Screen transadaptation: Perception and reception. The Translator, 9(2), 171– 189.

Gambier, Y. (2018). Translation studies, audiovisual translation and reception. In E. Di Giovanni & Y. Gambier (Eds.). Reception studies and audiovisual translation (pp. 43-66). Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins.

Greenspan, S. I., Wieder, S. E., Nover, R. A., Lieberman, A. F., Lourie, R. S., & Robinson, M. E. (1987). Infants in multirisk families: Case studies in preventive intervention. New York, NY: International Universities Press.

Grillo, V., & Kawin, B. (1988). Reading at the movies: Subtitles, silence and the structure of the brain. Post Script: Essays in Film and Humanities, 1(1), 25–32.

Kalyuga, S. (2009). Managing cognitive load in adaptive multimedia learning. Hershey, PA: IGI Global.

Khoshsaligheh, M., Pishghadam, R., Rahmani, S., & Ameri, S. (2018). Relevance of emotioncy in dubbing preference: A quantitative inquiry. Translation & Interpreting, 10(1), 75-91.

Krejtz, I., Szarkowska, A., & Łogińska, M. (2015). Reading function and content words in subtitled videos. Journal of deaf studies and deaf education, 21(2), 222-232.

Kruger, J. L. (2012). Making meaning in AVT: Eye tracking and viewer construction of narrative. Perspectives, 20(1), 67–86.

Kruger, J. L., Doherty, S., Fox, W., & De Lissa, P. (2018). Multimodal measurement of cognitive load during subtitle processing. In I. Lacruz & R. Jääskeläinen (Eds.). Innovation and expansion in translation process research, (pp. 267-294). Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins.

Kruger, J. L., Doherty, S., Fox, W., & De Lissa, P. (2018). Multimodal measurement of cognitive load during subtitle processing: Same- language subtitles for foreign language viewers. In I. Lacruz & R. Jaaskelainen (Eds.), Innovation and expansion in translation process research (pp. 267- 294). Amsterdam, England: John Benjamins.‏

Kruger, J. L., Hefer, E., & Matthew, G. (2013). Measuring the impact of subtitles on cognitive load: Eye tracking and dynamic audiovisual texts. In Proceedings of the 2013 Conference on Eye Tracking South Africa, ETSA 2013 (pp. 62-66). New York, NY: ACM.

Matamala, A., Perego, E., & Bottiroli, S. (2017). Dubbing versus subtitling yet again? An empirical study on user comprehension and preferences in Spain. Babel, 63(3), 423–441.

Paas, F. G., Van Merriënboer, J. J., & Adam, J. J. (1994). Measurement of cognitive load in instructional research. Perceptual and Motor Skills, 79(1), 419–430.

Paas, F., G., Tuovinen, J. E., Tabbers, H., & Van Gerven, P. W. M. (2003). Cognitive load measurement as a means to advance cognitive load theory. Educational Psychologist, 38(1), 63–71.

Perego, E. (2016). History, development, challenges and opportunities of empirical research in audiovisual translation. Across Languages and Cultures, 17(2), 155-162.

Perego, E., Del Missier, F., & Bottiroli, S. (2015). Dubbing versus subtitling in young and older adults: cognitive and evaluative aspects. Perspectives, 23(1), 1-21.

Perego, E., Orrego-Carmona, D., & Bottiroli, S. (2016). An empirical take on the dubbing vs. subtitling debate: an eye movement study. Lingue e Linguaggi, 19, 255-274.

Pishghadam, R. & Abbasnejad, H. (2017). Introducing emotioncy as an invisible force controlling causal decisions: A case of attribution theory. Polish Psychological Bulletin, 48 (1), 129-140.

Pishghadam, R. (2015). Emotioncy in language education: From exvolvement to involvement. Paper presented at the 2nd Conference of Interdisciplinary Approaches to Language Teaching, Literature, and Translation Studies, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

Pishghadam, R. (2016, May). Emotioncy, extraversion, and anxiety in willingness to communicate in English. Paper Presented at the 5th International Conference on Language, Education, and Innovation, England, London.

Pishghadam, R., Adamson, B., & Shayesteh, S. (2013). Emotion-based language instruction (EBLI) as a new perspective in bilingual education. Multilingual Education, 3(9), 1-16.

Pishghadam, R., Baghaei, P., & Seyednozadi, Z. (2016). Introducing emotioncy as a potential source of test bias: A mixed Rasch modeling study. International Journal of Testing, 16(5), 1-14.

Plass, J. L., Moreno, R., & Brünken, R. (2010). Cognitive Load Theory. Cambridge, England: Cambridge University Press.

Sweller, J., Ayres, P., & Kalyuga, S. (2011). Cognitive load theory. New York, NY: Springer.

Tuominen, T. (2012). The art of accidental reading and incidental listening: An empirical study on the viewing of subtitled films (Unpublished doctoral dissertation). University of Tampere, Tampere, Finland.

Venuti, L. (1995). The invisibility of the translator: A history of translation. London, England: Routledge.