بررسی نقش عوامل روان‌شناختی بر کاربرد راهبردهای تولیدی زراعی مدیریت ریسک توسط گندم کاران (مطالعه موردی: گندم کاران شهرستان بناب)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 5، دوره 5، شماره 3 - شماره پیاپی 19، مهر 1395، صفحه 131-149   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v5i3.48548

نویسندگان

وکیل حیدری ساربان^{* 1}؛ علی مجنونی توتاخانه²؛ مجتبی مفرح بناب³

¹دانشگاه محقق اردبیلی

²محقق اردبیلی

³دانشگاه بناب

چکیده

بدون شک انواع بلایای طبیعی زندگی انسان را در طول تاریخ تهدید کرده و گاه تمدن‌های بشری را منقرض نموده است. این پدیده ها در هر زمانی از سال، روز و یا شب ممکن است رخ دهد، مهم‌ترین ویژگی‌های آن‌ها غیرقابل‌پیش‌بینی و ناگهانی بودن وقوع آن و هم‌چنین کوتاه بودن زمان برای عکس‌العمل در مقابل آن هاست. هدف این مقاله شناسایی عوامل مؤثر بر کاربرد راهبردهای تولیدی زراعی مدیریت ریسک توسط گندم کاران شهرستان بناب می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش گندم کاران شهرستان بناب با 5695 بهره‌بردار و در قالب سه تعاونی فعال است. بر اساس جدول گرجسی و مورگان 400 نفر به‌عنوان نمونه مورد بررسی، تعیین گردید. بر اساس مشخصات جامعه روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شد. این تحقیق از نوع کاربردی و از لحاظ روش تحقیق توصیفی- همبستگی و تحلیلی از نوع علّی- ارتباطی است. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد 50 پرسش‌نامه صورت گرفت و با داده‌های کسب‌شده و استفاده از فرمول ویژه کرونباخ آلفا، پایایی بخش‌های مختلف پرسش‌نامه تحقیق 87/0 الی 89/0 به دست آمد. تجزیه‌وتحلیل داده‌های پژوهش حاضر در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد. بر اساس نتایج حاصل 15/57 درصد از گندم کاران شهرستان بناب در گروه متوسط از لحاظ کاربرد راهبردهای تولیدی زراعی مدیریت ریسک قرار داشتند. هم‌چنین یافته‌های تحقیق نشان داد که بین تمامی متغیرهای سرمایه روان شناختی و مدیریت ریسک در بین گندم کاران رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. بنابراین بهتر است که دوره های آموزشی جهت توانمندسازی و ظرفیت سازی به‌منظور به‌کارگیری مدیریت ریسک در بین گندم کاران مدنظر مسئولان قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

توانمندی روان شناختی؛ راهبردهای تولیدی زراعی؛ مدیریت ریسک؛ گندم کاران؛ شهرستان بناب

مراجع

بورخانی، رزاق ؛ شویکلو، ناهید؛ شوکتی، محمد؛1391)، راهبردهای اساسی مدیریت ریسک درتوسعه کشاورزی ایران. اولین کنفرانس ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار، تهران

حسن لو، طاهره؛ کرم زاده، سعید؛ شهریاری، مهدی؛ کریمی آشنا، محمدرضا؛ قاسمی ارمکی، علی؛ 1386)، ریسک و مدیریت ریسک در کشاورزی ارگانیک. آموزش و سازندگی. شماره 4. صص 78- 65.

حیدری، محسن؛ 1385. چگونه می‌توان خسارت بلایای جوی و اقلیمی را کاهش داد؟، ویژه‌نامه بلایای طبیعی سال 1385. وزارت راه و ترابری سازمان هواشناسی کشور. اداره کل هواشناسی استان آذربایجان شرقی.

روستا، کوروش؛ فرج‌الله حسینی، سید جمال؛ چیذری، محمد؛ حسینی، محمود؛ 1387. بررسی سازوکارهای ترویجی مؤثر بر مدیریت ریسک تولید گندم در استان خراسان رضوی. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. جلد پانزدهم. شماره ششم، صص 90 -65.

صادقلو، طاهره؛ سجاسی قیداری، حمداله؛ 1393. اولویت بندی عوامل مؤثر بر افزایش تاب آوری کشاورزان در برابر مخاطرات طبیعی (با تاکید بر خشکسالی) منطقه مورد مطالعه: کشاورزان روستاهای شهرستان ایجرود. فصلنامه جغرافیا و مخاطرات محیطی. سال3. شماره 10. صص129-154.

عزمی، آئیژ؛ میرزایی قلعه، فرزاد؛ درویشی، سبا؛ 1394. جایگاه دانش بومی در مدیریت مخاطرات طبیعی در روستاها (مطالعه موردی: دهستان شیزر، شهرستان هرسین). فصلنامه جغرافیا و مخاطرات محیطی. سال4. شماره13. صص 23-39.

عمانی، احمدرضا؛ نیک‌اندیش، علیرضا؛ 1389. شناسایی عوامل ا قتصادی-اجتماعی مؤثر بر کاربرد راهبردهای تولیدی زراعی مدیریت ریسک توسط گندم کاران شهرستان دزفول. فصلنامه پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی. سال سوم. شماره چهارم. صص 84- 73.

گراوندی، شهپر؛ علی بیگی، امیرحسین؛ 1389. تعیین عوامل مؤثر بر استفاده از راهبردهای مدیریت ریسک تولید به‌وسیله کشاورزان ذرت کار شهرستان کرمانشاه. پژوهش‌های روستایی. دوره 1. شماره 2. صص 135- 117.

گراوندی، شهپر؛ علی بیگی، امیرحسین؛ 1390. شناسایی تعیین کننده‌های مدیریت ریسک کشاورزی: مطالعه کشاورزان شهرستان کرمانشا. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. دوره42. شماره2. ص264-255

گلزاری پرتو، لیلا؛ 1394. شبیه سازی اثر خشک شدن دریاچه ارومیه بر بارش منطقه شمال غرب ایران. فصلنامه جغرافیا و مخاطرات محیطی. سال 4. شماره14. صص 137-147.

مقدسی، رضا؛ 1375. گرایش به ریسک. فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد کشاورزی و توسعه (16). صص 103- 95.

Alimi, T., & Wall, A. (2005). Risk and risk management strategies in onion production in Kebbi State of Nigeria. Social Science, 10(1), 1-8.

Alkire, S., Meinzen-Dick, R., Peterman, A., Quisumbing, A., Seymour, G. (2013). The women’s empowerment in agriculture index. World Development, 52, 71-91.

Anderson, K. B., & Mapp, H. (1996). Risk management programs in extension. Journal of Resource Economics, 21(1), 31-38.

Astles, K., Holloway, M., Steffe, A., Green, M., Ganassin, C., & Gibbs, P. (2006). An ecological method for qualitative risk assessment and its use in the management of fisheries in New South Wales, Australia. Fisheries Research, 82(1), 290-303.

Badr, T. M. (2009). Managing risk on the Gresham 80(Risk Management Essay). Frist Edition. Virginia, USA. FFASSAE Publication..

Blank, S., & McDonald, J. (1996). Reference for crop insurance when farmers are diversified. Agribusiness, 12(6), 583- 592.

Dzeco, C., Amilia, C., Cristovão, A. (2015). Farm field schools and farmer's empowerment in Mozambique: A pilot study. Journal of Extension Systems, 26(2), 142-158

Falco, S. D., & Perrings, C. (2005).Cropbiodiversity, risk management and the implications of agricultural assistance. Ecological Economics, 55(4), 459-466.

Fiegenbaum, A., Hart, S., & Schendel, D. (1996). Strategic reference point theory. Strategic management Journal, 17(1), 219-235.

Flaten, O., Lien, G., Koesling, M., Valle, P.S., Ebbesvic, M. (2005). Comparing risk perceptions and risk management in organic and conventional dairy farming: Empirical results from Norway. Livestock Production Science, 95(1), 11-25.

Green, J. (2003). Risk management for small farms. Cornell Small Farms Program, 255-607

Hall, M. (2008). The effect of comprehensive performance measurement systems on role clarity, psychological empowerment and managerial performance. Accounting, Organizations and Society, 33(2), 141-163.

Hardaker, J. (2006). Farm risk management: Past, present and prospect. Journal of Farm Management, 12(10), 593-612

Higgins, V., & Lockie, S. (2002). Re-discovering the social: Neo-liberalism and hybrid practices of governing in rural natural resource management. Journal of Rural Studies, 18(4), 419-428.

Kahan, D. (2008). Managing risk in farming/ farm management extension guide. Rural Infrastructure and Agro- Industries Division Food and Agriculture organization of the united Nations Vialedelle Terme di Caracalla. Frist Edition. Rome, Italy. United Nation publication.

Koesling, M., Ebbesvik, M., Lien, G., Flaten, O., Steinar Valle, P., Arntzen, H. (2004). Risk and risk management in organic and conventional cash crop farming in Norway. Food Economics-Acta Agriculturae Scandinavica, Section C, 1(4), 195-206.

Kremen, C., Williams, N. M., Thorp, R.W. (2002). Crop pollination from native bees at risk from agricultural intensification. Proceedings of the National Academy of Sciences, 99(26), 16812-16816.

Liu, S., Sathye, M., Chang, C.-l., Jimenez-Martin, J.-Á., McAleer, M., & Perez-Amaral, T. (2011). Risk management of risk under the Basel Accord: Forecasting value-at-risk of VIX futures. Managerial Finance, 37(11), 1088-1106.

Lu, W., Xi, A., & Ye, J. (2008). Disaster risk reduction strategies and risk management practices: Critical elements for adaptation to climate change. First Edition. Kyoto. UNFCC Publication

Luckstead, J., Devadoss, S., C. Mittelhamme, R. (2014). US and Chinese strategic trade policies and product differentiation in the ASEAN Apple Market. International Economic Journal, 28(4), 613-637.

Malapit, H. J., Kadiyala, S., R. Quisumbing, A., Cunningham, K., Tyagi, P. (2013). Women's empowerment in agriculture, production diversity, and nutrition: Evidence from Nepal. IFPRI Discussion Paper 01313. Available at: https:// papers.ssrn.com /sol3/ papers.cfm?abstract_id=2405710.

Nelson, A.G. (1997). Teaching agricultural producers to consider risk in decision-making. First Edition. Texas. Citeseer publication.

Nelson, C. H., & Loehman, E. T. (2005). Further toward a theory of agricultural insurance. American Journal of Agricultural Economics, 69(3), 523-531.

Neyhard, J., Tauer, L., & Gloy, B. (2013). Analysis of price risk management strategies in dairy farming using whole-farm simulations. Journal of Agricultural and Applied Economics, 45(02), 313-327.

Ostrom, E. (1990). Governing the commons: The evolution of institutions for collective action. New York: Cambridge University Press.

Sasmal, J. (1993). Considerations of risk in the production of high-yielding variety paddy: A generalised stochastic formulation for production function estimation. Indian Journal of Agricultural Economics, 48(4), 694.

Song, Y., & Vernooy, R. (2010). Seeds of empowerment: Action research in the context of the feminization of agriculture in southwest China. Gender, Technology and Development, 14(1), 25-44.

Valeeva, N., van Asseldonk, M., & Backus, G. (2011). Perceived risk and strategy efficacy as motivators of risk management strategy adoption to prevent animal diseases in pig farming. Preventive Veterinary Medicine, 102(4), 284-295.

Velandia, M., Rejesus, R. M., Knight, T. O., & Sherrick, B. J. (2009). Factors affecting farmers' utilization of agricultural risk management tools: The case of crop insurance, forward contracting, and spreading sales. Journal of Agricultural Economic, 65(3), 59-60.

Zhang, X., & Bartol,K.M. (2010). Linking empowering leadership and employee creativity: The influence of psychological empowerment, intrinsic motivation, and creative process engagement. Academy of Management Journal, 53(1), 107-1