بررسی تطبیقی تصویر جنگ جهانی در رمان‌های خون دیگران و سووشون

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 1، دوره 51، شماره 3، مهر 1397، صفحه 1-31   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v51i3.78776

نویسندگان

آسیه راد¹؛ محمدرضا فارسیان^{* 1}؛ سمیرا بامشکی²

¹گروه زبان فرانسه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

سیمون دوبووار و سیمین دانشور از اولین پیشگامان ادبیات زنانه و مدافع حقوق زنان در فرانسه و ایران به‌شمار می‌آیند. این دو نویسنده در اکثر آثارشان به توصیف اوضاع زنان و نقش آن‌ها در جامعه پرداخته و همواره با قلم خود برای احیای حقوق و برابری جنسیتی در جامعه تلاش کرده‌اند و بدین ترتیب در عرصة جهانی مورد توجه عموم قرار گرفته‌اند. علاوه بر این، با نوشتارهای اجتماعی و سیاسی خود همواره جزو نویسندگان متعهد زمان خود محسوب می‌شوند. گاهی ممکن است شباهت‌ها و تأثیرپذیری‌های دو اثر از یکدیگر ما را به مقایسة آن‌ها وا دارد، در حالی‌که این امکان نیز وجود دارد که دو نویسنده متون مشابه یا نزدیک به هم را در یک حیطه و در رابطه با یک موضوع نوشته باشند که این تشابه ممکن است براساس ذهنیت مشترک یا شرایط اجتماعی‌تاریخی مشترکی باشد که در آن می‌زیسته‌اند. از همین منظر، در این پژوهش به بررسی مقایسه‌ای تصویر جنگ جهانی دوم در دو رمان خون دیگران اثر سیمون دوبووار و سووشون اثر سیمین دانشور بر پایة اصول شاخه‌ای از ادبیات تطبیقی موسوم به تصویرشناسی پرداخته شده است. آنچه که از این تطبیق به‌دست آمده، وجود تصاویر مشابه و متفاوت از یک جنگ مشترک در هر دو داستان است. با وجود فاصلة جغرافیایی و فرهنگی بین دو نویسنده، تصاویر به‌دست‌آمده به یک هدف مشترک یعنی پرداختن به موضوع جنگ از جوانب مختلف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی منتهی می‌شود. هر دو نویسنده با ارائة تصاویری همچون مبارزه و شرایط اجتماعی، چهرة جنگ را به‌خوبی برای خواننده ترسیم کرده و با ساختن تصاویر منفی از جنگ به تقبیح آن دست زده‌اند.

کلیدواژه‌ها

سیمون دوبووار؛ سیمین دانشور؛ تصویر جنگ؛ ادبیات تطبیقی

مراجع

اسحاقیان، ج. (۱۳۹۳). داستان شناخت ایران ؛ نقد و بررسی آثار سیمین دانشور. تهران: نگاه.

انوشیروانی، ع. (۱۳۸۹). ضرورت ادبیات تطبیقی در ایران. ویژه نامة ادبیات تطبیقی، ۱(۱)، ۶-۳۸.

بزرگ‌بیگدلی، س.، قبادی، ح.، و صالح، ح. (۱۳۹۵). بررسی و تحلیل جنگ جهانی دوم دو رمان سووشون و المصابیح‌الزرق. فصل‌نامة مطالعات نقد ادبی، ۱۱(۴۲)، ۱۰۹-۱۳۸.

پراور، ز. س. (۱۳۹۳). درآمدی بر ادبیات تطبیقی. ترجمة علیرضا انوشیروانی و مصطفی حسینی. تهران: سمت.

ترابی، ض. (۱۳۸۹). آشنایی با ادبیات مقاومت جهان. تهران: بنیاد حفظ آثار و نثر ارزش‌های دفاع مقدس.

جمالی، ل.، و جوانمرد، ر. (۱۳۸۸). مقایسة نمودهای جنگ در رمان سووشون سیمین دانشور و رمان اسیر خشکی‌ها اثر دوریس لسینگ در پرتو نقد زنانة شوالتر. فصل‌نامة ادبیات تطبیقی، ۳(۱۱)، ۵۹-۸۱.

حدیدی، ج. (۱۳۷۳). از سعدی تا آراگون. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

دانشور، س. (۱۳۶۰). سووشون. تهران: خوارزمی.

دانشور، س. (۱۳۷۵). شناخت و تحسین هنر. تهران: کتاب سیامک.

دستغیب، ع. (۱۳۹۱). دریچة نقد. تهران: خانة کتاب.

دو بووار، س. (۱۳۶۸). خون دیگران. ترجمة مهوش بهنام. تهران: پرواز.

دهباشی، ع. (۱۳۸۳). بر ساحل جزیرة سرگردانی (جشنوارة سیمین دانشور). تهران: سخن.

دیکلو، ن. (۱۳۸۹). بررسی مقایسه‌ای ادبیات جنگ و ساختار آن در کشورهای ایران و فرانسه. کتاب ماه ادبیات، ۲۶، ۱-۵.

شرکت‌مقدم، ص. (۱۳۸۸). تطبیقی مکتب‌های ادبیات. فصل‌نامة مطالعات ادبیات تطبیقی، ۳(۱۲)، ۵۱-۷۱.

صالح‌بک، م.، و نظری‌مقدم، م. (۱۳۸۷). ادبیات تطبیقی در ایران: پیدایش و چالش‌ها. فصل‌نامة زبان و ادب پارسی، ۳۸، ۹-۲۸.

علیجانی، م.، قبادی، ح.، و بزرگ بیگدلی، س. (۱۳۹۳). تحلیل اسطوره‌ای رمان سووشون با نگاه به تأثیر کودتای 28 مرداد ۱۳۳۲. فصل‌نامة ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، ۱۰(۳۴)، ۱۹۳-۲۱۸.

قبادی، ح. (۱۳۸۳). تحلیل درون‌مایه‌های سووشون از نظر مکتب‌های ادبی و گفتمان‌های اجتماعی. پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ۳، ۴۱-۵۴.

میرعابدینی، ح. (۱۳۶۹). صد سال داستان نویسی در ایران. تهران: تندر.

نامورمطلق، ب. (۱۳۸۸). درآمدی بر تصویرشناسی؛ معرفی یک روش نقد ادبی و هنری در ادبیات تطبیقی. فصل‌نامة مطالعة ادبیات تطبیقی، ۳(۱۲)، ۱۱۹-۱۳۸.

 

Fell, A. S. (2009). Les femmes face à la guerre (French and francophone women facing war). New York, NY: Peter Lang.

Gennari, G. (1958). Simone de Beauvoir. Paris, France: Editions Universitaires.

Montandon, A. (1997). Mæurs et images; Études d’imagologie europeenne. Clermont-Ferrand: Éditeur Presses universitaires Blaise Pascal.

Moura, J. M. (1999). L’imagologie comparatiste, in Litterature comparee; Theorie et Pratique. Paris, France: Honore Champion.