وفای به وعده، واجب یا مستحب؟

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 4، دوره 47، شماره 3 - شماره پیاپی 102، آذر 1394، صفحه 151-167   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v47i22.33123

نویسنده

علی اکبر کلانتری^*

دانشیار دانشگاه شیراز

چکیده

از نگاه مشهور، وفای به وعده مستحب است و دلیل بر آن، به حسب ظاهر، افزون بر اجماع، برخی از روایات است و این در حالی است که همة این دلیل‌ها، مخدوش و غیر قابل استناد به نظر می‌رسد. در مقابل، به روایات و قرائن فراوانی برمی‌خوریم که مفاد آن‌ها، وجوب وفا به وعده است.

کلیدواژه‌ها

وعده؛ وفای به وعده؛ خلف وعده؛ قول مشهور

مراجع

ابن بابویه، محمدبن‌ علی، علل الشرائع، قم، مکتبة الداوری، بی‌تا.

 

ابن بابویه، محمدبن‌ علی، عیون اخبار الرضا (ع)، تهران، انتشارات جهان، 1378 ق.

 

ابن بابویه، محمدبن‌ علی، من لا یحضره الفقیه، قم، انتشارات جامعة مدرسین، 1413 ق.

 

ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، قم، انتشارات علّامه، 1379 ق.

 

ابن طاوس، علی بن موسی، بناء المقالة الفاطمیه، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع)، 1418 ق.

 

‌ابن‌شعبه، حسن‌بن علی، تحف العقول، قم، انتشارات جامعة مدرسین، 1404 ق.

 

بحرانی، یوسف‌بن احمد، الحدائق الناضرة، تحقیق محمدتقی ایروانی، قم، انتشارات جامعة مدرسین، بی‌تا.

 

بهبهانی، محمدباقربن محمداکمل، تعلیقه بر مجمع الفائده و البرهان، مؤسسة العلامه الوحید البهبهانی، 1417 ق.

 

تفرشی، مصطفی، نقد الرجال، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع)، 1418 ق.

 

حرّ عاملی، محمدبن‌ حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع)، 1409 ق.

 

حمیری قمی، عبدالله‌بن‌ جعفر، قرب الاسناد، تهران، انتشارات کتابخانة نینوی، بی‌تا.

 

راوندی، سیدفضل‌الله، النوادر، قم، دارالکتاب، بی‌تا.

 

شریف الرضی، محمدبن حسین، نهج‌البلاغه، قم، انتشارات دارالهجره، بی‌تا.

 

شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الافهام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیه، 1414 ق.

 

صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1394 ق.

 

طباطبایی کربلایی، علی بن محمد، ریاض المسائل، قم، انتشارات جامعة مدرسین، 1419 ق.

 

طوسی، محمدبن‌ حسن، الامالی، قم، انتشارات دارالثقافه، 1414 ق.

 

طوسی، محمدبن‌ حسن، الفهرست، قم، مؤسسة نشر الفقاهه، 1417 ق.

 

طوسی، محمدبن‌ حسن، المبسوط، تحقیق محمدباقر بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویه، 1387 ق.

 

طوسی، محمدبن‌ حسن، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365.

 

علّامه حلی، حسن بن یوسف‌، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع)، 1430 ق.

 

علّامه حلی، حسن بن یوسف‌، مختلف الشیعة، قم، انتشارات جامعة مدرسین، 1415 ق.

 

فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی، التحفة السنیة، مخطوط، مشهد، کتابخانه آستان قدس رضوی، بی‌تا.

 

کفعمی، ابراهیم‌بن‌علی، البلد الامین، چاپ سنگی، بی‌جا، بی‌تا.

 

کلینی، محمدبن ‌یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365.

 

مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، چاپ سنگی، بی‌جا، بی‌تا.

 

مجلسی، محمدباقربن محمد تقی، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404 ق.

 

محقق حلّی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام، تحقیق سید صادق شیرازی، تهران، انتشارات استقلال، 1409 ق.

 

محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع)، 1408 ق.

 

مفید، محمدبن‌ محمد، الامالی، قم، کنگرة جهانی شیخ مفید، 1413 ق.

 

مفید، محمدبن‌ محمد، العویص، تحقیق محسن احمدی، کنگرة جهانی شیخ مفید، چاپخانه مهر.

 

مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان، قم، انتشارات جامعة مدرسین، 1409 ق.

 

موسوی عاملی، محمد بن علی، نهایة المرام، قم، انتشارات جامعة مدرسین، 1413 ق.

 

نائینی، محمد حسین، اجود التقریرات، قم، بی‌جا، چاپ اول، بی‌تا.

 

نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع)، 1408 ق.