مسائل و راهکارهای تسکین تغییر اقلیم از جنبه ‏‏های مدیریت تولید در کشاورزی

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 8، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 10، شهریور 1397، صفحه 45-54   

نوع مقاله: مقاله علمی- ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v5i1.64627

نویسنده

نادر حیدری^*

موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

چکیده

بخش کشاورزی یکی از بخش ‏های بزرگ اقتصادی است که پدیده تغییر اقلیم بر آن اثر تأثیرگذار بوده و در مقابل آن فعالیت‏ های مختلف در این بخش بر ایجاد و توسعه تغییر اقلیم موثر است. در مبحث تغییر اقلیم و نحوه مواجهه با این پدیده دو رویکرد توام و کلی وجود دارد. این دو رویکرد عبارتند از "سازگاری" (Adaptation) با آن و رویکرد دوم عبارت است از "تسکین" (Mitigation) تغییر اقلیم. "تسکین" به کاهش انتشار گازهای گلخانه ‏ای مربوط می ‏باشد. درحالی‏که هدف سازگاری در درجه اول ملایم نمودن اثرات غیر قابل اجتناب ناشی از تغییر اقلیم است. در این مقاله مروری تحلیلی بر مسائل و راهکارهای مواجهه با پدیده تغییر اقلیم، صرفاً از جنبه مسائل تسکین آن و با تمرکز بر مسائل تولید در بخش کشاورزی ارائه شده ‏است. براساس نتایج راهکارهای تسکین تغییر اقلیم مرتبط با بخش کشاورزی فاریاب را می ‏توان در هفت گروه عوامل و مولفه ‏های زیر شناسایی و بررسی نمود: 1- کاربری اراضی 2- پوشش گیاهی و شیوه تهیه زمین 3- سیاست ‏ها و راهکارهای مدیریت آب 4- توسعه آبیاری و اراضی فاریاب 5- بازگشت بقایای گیاهی به خاک و مسائل کشاورزی حفاظتی 6- زهکشی اراضی 7- بحث‏ های اقتصاد سبز. این مقاله همچنین به بررسی نقش و جایگاه موضوع تسکین تغییر اقلیم در کشور از جنبه‏ های توجه و جاری ‏سازی آن در اسناد و قوانین بالا دستی، (به ‏طور عمده برنامه ‏های پنجم و ششم توسعه کشور) نموده است. در مجموع می ‏توان اظهار نمود، راهکارهای سازگاری و تسکین تغییر اقلیم باید یکپارچه دیده شده، در غیراینصورت بعضی از آن‏ ها ممکن است علیرغم مناسبت برای سازگاری، در جهت خلاف هدف تسکین تغییر اقلیم عمل نمایند.

کلیدواژه‌ها

تسکین؛ تغییر اقلیم؛ راهکار؛ سازگاری؛ کشاورزی

مراجع

روحی‏ مقدم، ع، بصیرانی، ن.، عسگری، ح.ر.، و فخیره، ا. 1391. تأثیر سیستم‌های خاک‌ورزی بر ترسیب کربن و برخی شاخص‌های فرسایش‌پذیری خاک در دشت آق‌قلا. پایان‌نامه، مقطع کارشناسی‌ارشد رشته مهندسی کشاورزی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه زابل.

سند ملی برنامه ششم توسعه بخش کشاورزی و منابع طبیعی. 1394. ویرایش دوم، مؤسسه پژوهش‏ های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، تهران.

مختاری، ف.، اصغری، ح.ر.، عباس دخت، ح. و برادران فیروزآبادی، م. 1395. تأثیر خاک‏ ورزی بر ترسیب کربن در شرایط استفاده از کودهای آلی و شیمیایی در زراعت ذرت. پایان‌نامه، مقطع کارشناسی‌ارشد رشته مهندسی کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود.

موسسه تحقیقات آب. 1395. تدوین راهبردها و برنامه ملی سازگاری با تغییر اقلیم در بخش آب. گزارش 1: مفاهیم، تجارب و رویکردهای سازگاری با تغییر اقلیم. پژوهشکده منابع آب، موسسه تحقیقات آب، معاونت آب و آبفا دفتر برنامه‌ریزی‌ کلان آب و آبفا، وزارت نیرو.

Bates B., Kundzewicz Z.W., Wu S. and Palutik, J. 2008. Climate change and water. Technical paper of the Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC Technical paper VI, IPCC Secretariat, Geneva, 210.

Olivier J.GJ, Janssens-Maenhout G., Muntean M., and Peters J.A.H.W. 2016. Trends in Global CO2 emissions: 2016 report., 2016. ©PBL Netherlands Environmental Assessment Agency. The Hague, 2016, PBL publication number: 2315, European Commission, Joint Research Centre, Directorate Energy, Transport & Climate ,JRC Science for Policy Report no. 103428.

Boden T.A., Marland G. and Andres R.J. 2017 a. Global, Regional, and National Fossil-Fuel CO2 Emissions. Carbon Dioxide Information Analysis Center, Oak Ridge National Laboratory, U.S. Department of Energy, Oak Ridge, Tenn., U.S.A.

Boden T.A., Marland G. and Andres R.J. 2017b. National CO2 Emissions from Fossil-Fuel Burning, Cement Manufacture, and Gas Flaring: 1751-2014, Carbon Dioxide Information Analysis Center, Oak Ridge National Laboratory, U.S. Department of Energy.

Fabrizzi K.P., Rice C.W., Schlegel A., Peterson D., Sweeney D.W. and Thompson C. 2007. Soil Carbon Sequestration in Kansas: Long-Term Effect of Tillage, N Fertilization, and Crop Rotation. Kansas State University, 1-44.

FAO. 2008. Climate change and food security: A framework document. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome.

IPCC. 2014. Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC Secretariat, Geneva.

UNFCCC. 2007. Climate change: impacts, vulnerabilities and adaptation in developing countries. United Nations Framework Convention on Climate Change.

UNFCCC.2010. Synthesis report 0n efforts undertaken to monitor and evaluate the implementation of adaptation projects, policies and programmes and the costs and effectiveness of completed projects, Policies and programmes, and views on lessons learned, good practices, gaps and needs. United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC).