طراحی پیکره و فرهنگ دوزبانه اصطلاحات راهنمایی و رانندگی بر پایه معناشناسی قالبی

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 3، دوره 52، شماره 2، تیر 1398، صفحه 65-97   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v52i2.80823

نویسندگان

علیرضا امرایی؛ اکبر حسابی^* ؛ عباس اسلامی راسخ

گروه زبان انگلیسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

مترجمان یکی از گروه‌های عمدة کاربران فرهنگ‌های دوزبانه را تشکیل می‌دهند. لیکن فرهنگ‌نگاران از دیرباز آنان را در زمرة دیگر کاربران در نظر گرفته‌اند و کم‌تر به نیازهای خاص آنان در استفاده از فرهنگ‌ها پرداخته‌اند. بنابراین در چند سال اخیر مسئلة طراحی فرهنگ‌های ویژة مترجمان مطرح گردیده و کارهایی پژوهشی و عملی در این حوزه انجام شده است. بر این مبنا، پژوهش حاضر کوششی بوده است تا یک فرهنگ دوزبانة فارسی و انگلیسی در حوزة اصطلاحات راهنمایی و رانندگی و با تأکید بر نیازهای مترجمان تهیه گردد. ساختار این فرهنگ بر یک پیکرة تطبیقی دوزبانة متون راهنمایی و رانندگی استوار است که با استفاده از معناشناسی قالبی برچسب‌گذاری شده است. بدین‌منظور یک هستان‌شناخت و یک شبکة قالبی برای این حوزه طراحی شده است. سپس یک رابط کاربری برای جستجو در این دادگان طراحی شده است که امکانات مختلفی از قبیل جستجوی سنتی الفبایی و جستجوی مبتنی بر معنا را فراهم می‌سازد. این کار به مترجمان، که در حقیقت گروه مخاطبان هدف این فرهنگ هستند، کمک می‌کند تا با دقت و کارآمدی بیشتری بتوانند به طبیعی‌ترین شیوة بیان مفاهیم مورد نظر خود در هر دو زبان دست یابند. در پایان نیز نتیجة کار با برخی کارهای انجام‌شدة دیگر مقایسه شده است.

کلیدواژه‌ها

فرهنگ‌نگاری دوزبانه؛ فرهنگ ویژه مترجمان؛ معناشناسی قالبی؛ پیکره تطبیقی؛ اصطلاحات راهنمایی و رانندگی

مراجع

احمدی‌صفا، م.، و امرایی، ع. (1390). ارزیابی سرفصل درسی دورة کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی از نظر رشد توانش ترجمانی دانشجویان. مطالعات زبان و ترجمه، 44(3)، 29-50.

امامی، ک. (1393). فرهنگ معاصر کیمیا: فارسی‌انگلیسی. تهران: فرهنگ معاصر.

حسابی، ا. (1394). قالب‌های معنایی خوردن از منظر معناشناسی قالبی. زبان و زبان‌شناسی، 11(22)، 1-26.

حییم، س. (1393). فرهنگ معاصر فارسی‌انگلیسی. ویراست دوم. تهران: فرهنگ معاصر.

دفتر تحقیقات کاربردی پلیس راهور ناجا. (1391). قوانین و مقررات راهور. تهران: راه فردا.

دلارامی‌فر، م.، یوسفیان، پ.، الله‌بخش، م.، و آهنگر، ع. (1396). روابط معنایی فعل «گرفتن» در زبان فارسی: روبکرد معناشناسی قالب‌بنیاد فیلمور (1997). پژوهش‌های زبانی، 8(1)، 79-98.

سالاری، ز.، و خزاعی‌فرید، ع. (1394). ضرورت بروزرسانی سرفصل دروس کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی بر مبنای نیازهای بازار ترجمه در ایران. مطالعات زبان و ترجمه، 48(1)، 19-51.

متولیان، ر.، و محمدپور، ف. (1395). گامی به سوی تدوین واژه‌نامة تقابلی ظرفیت افعال فارسی انگلیسی. پژوهش‌های زبان‌شناختی در زیان‌های خارجی، ۶(2)، 449-475.

موسوی، ح. (1396). راه‌اندازی شبکة هم‌نت: شبکه‌ای برای تبیین باهمایی واژگانی. جستارهای زبانی، 8(2)، 197-223.

نایب‌لوئی، ف.، عاصی، م.، و افراشی، آ. (1394). شبکة معنایی قالب‌بنیاد (فریم‌نت) در زبان فارسی. پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی، 5(9)، 257-276.

Atkins, S., Rundell, M., & Sato, H. (2003). The contribution of FrameNet to practical lexicography. International Journal of Lexicography, 16(3), 333-357.

Baker, C. F., Fillmore, C. J., & Cronin, B. (2003). The structure of the FrameNet database. International Journal of Lexicography, 16(3), 281-296. doi: 10.1093/ijl/16.3.281.

Baker, C. F., Fillmore, C. J., & Lowe, J. B. (1998). The Berkeley FrameNet project. In Proceedings of the 36th annual meeting of the association for computational linguists and 17th international conference on computational linguistics (pp. 86-90). Montreal: Universite de Montreal.

Baker, M. (1993). Corpus linguistics and translation studies: Implications and applications. In M. Baker, G. Francis, & E. Tognini-Bonelli (Eds.), Text and technology: In honour of John Sinclair (pp. 233-251). Philadelphia/Amsterdam: John Benjamins.

Boas, H. (2009). Multilingual FrameNets in computational lexicography: Methods and applications. Berlin and New York: Mouton de Gruyter.

Borin, L., Danells, D., Forsberg, M., Kokkinakis, D., & Gronostaj, M. T. (2010). The past meets present in Swedish FrameNet++. In Proceedings of the 14th Euralex international congress (pp. 269-281). Leeuwarden, Netherlands: Fryske Akademy.

Brown, G., & Yule, G. (1983). Discourse analysis. Cambridge, England: Cambridge University Press.

Burchardt, A., Erk, K., Frank, A., Kowalski, A., Pado, S., & Pinkal, M. (2009). FrameNet for the semantic analysis of German: Annotation, representation and automation. In Boas, H. (Ed.), Multilingual FrameNets in computational lexicography (pp. 209-244). Berlin, Germany: Mouton de Gruyter.

Erk, K., Kowalski, A., Pado, S., & Pinkal, M. (2003). Towards a resource for lexical semantics: A large German corpus with extensive semantic annotation. In Proceedings of the ACL 2003. Sapporo, Japan: Association for Computational Linguistics.

Faber Benitez, P., Marquez Linares, C., & Vega Exposito, M. (2005). Framing terminology: A process-oriented approach. Meta, 50(4). doi: 10.7202/019916ar.

Fillmore, C. (1975). An alternative to checklist theories of meaning. In Proceedings of the First Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society (pp. 123-131). Berkeley, CA: Berkeley Linguistics Society.

Fontenelle, T. (2012). WordNet, FrameNet and other semantic networks in the International Journal of Lexicography—The net result? International Journal of Lexicography, 25(4), 437-449. doi: 10.1093/ijl/ecs027.

Fried, M., & Nikiforidou, K. (2013). Advances in frame semantics. Amsterdam, Netherlands: John Benjamins.

Fuertes-Olivera, P. A. & Tarp, S. (2014). Theory and practice of specialised online dictionaries. Berlin, Germany: De Gruyter.

Geeraerts, D. (2010). Theories of lexical semantics. Oxford, England: Oxford University Press.

Gouadec, D. (2007). Translation as a profession. Amsterdam, Netherlands: John Benjamins.

Granger, S. (2012). Electronic lexicography: From challenge to opportunity. In S. Granger & M. Paquot, Electronic lexicography (pp. 1-11). Oxford, England: Oxford University Press.

Hanks, P. (2009). The impact of corpora on dictionaries. In P. Baker (Ed.), Contemporary corpus linguistics (pp. 214-236). London, England: Continuum.

Hartmann, R. R. (2004). Lexicography and translation. In C. Sin-wai, Translation and bilingual dictionaries (pp. 7-21). Tübingen, Germany: Max Niemeyer.

Lenci, A., Johnson, M., & Lapesa, G. (2010). Building an Italian FrameNet through semi-automatic corpus analysis. In Proceedings of LREC 2010. 19–21 May 2010 (pp. 12-19). Valletta, Malta: European Language Resources Association.

McEnery, T., & Wilson, A. (2001). Corpus linguistics: An introduction. Edinburgh, England: Edinburgh University Press.

New York State Department of Motor Vehicles. (2018). Driver’s manual [Online]. Retrieved from https://dmv.ny.gov/brochure/mv21.pdf (Accessed: 10 June 2018).

Ohara, K. H., Fujii, S., Ishizaki, S., Ohori, T., Sato, H., & Suzuki, R. (2004). The Japanese FrameNet project: An introduction. In C. J. Fillmore et al. (Eds.), Proceedings of the fourth international conference on language resources and evaluation post-conference workshop on building lexical resources from semantically annotated corpora (pp. 9-11). European Language Resources Association, Lisbon, Portugal.

Ruppenhofer, J., Ellsworth, M., Petruck, M., Johnson, C. R., Baker, C. F., & Scheffczyk, J. (2016). FrameNet II: Extended theory and practice [Online]. Retrieved from: https://framenet.icsi.berkeley.edu/fndrupal/the_book (Accessed: 27 January 2017).

Salomao, M. M. M. (2009). FrameNet Brasil: Um trabalho em progresso. Calidoscopio, 7(3), 171–182. doi: 10.4013/cld.2009.73.01.

Schmidt, T. (2009). The Kicktionary: A multilingual lexical resource of football language. In H. Boas (Ed.), Multilingual Framenets in computational lexicography (pp. 101-132). New York, NY: Mouton de Gruyter.

Snell-Hornby, M., Pöhl, E., & Bennani, B. (1989). Translation and lexicography. Innsbruck, Austria: John Benjamins and Paintbrush.

Subirats, C., & Petruck, M. (2003). Surprise: Spanish FrameNet. In Proceedings of the workshop on frame semantics at the XVII, Prague, July 2003. Retrieved from: http://papers.spanishfn.org/public/subirats-petruck.pdf (Accessed: 20 December 2017).

Weisser, M. (2016). Practical corpus linguistics: An introduction to corpus-based language analysis. Sussex, England: Wiley.

Weschler, R., & Pitts, C. (2000). An experiment using electronic dictionaries with EFL students. The Internet TESL Journal, 6. Retrieved from: www.iteslj.org/ Articles/Weschler-ElectroDict.html (Accessed: 30 February 2019).

You, L., Liu, T., & Liu, K. (2007). Chinese FrameNet data in semantic web language. In Proceedings of the conference on natural language processing and knowledge engineering (pp. 50–55). doi: 10.1109/NLPKE.2007.4368010.

Zanettin, F. (2012). Translation-driven corpora: corpus resources for descriptive and applied translation studies. London, England: Routledge.