برآورد آب تجدیدپذیر به کمک مدل بیلان آب در شرایط کمبود داده

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 8، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 22، شهریور 1393   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v12i22.42878

نویسندگان

فاطمه طالبی حسین‌آباد^{* 1}؛ مهری شاهدی¹؛ سعدالله ولایتی¹؛ کامران داوری²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

اهداف: کشور ما به دلیل پایین‌بودن ریزش های جوی و نامناسب بودن پراکنش زمانی و مکانی آن، در زمرۀ کشورهای خشک و نیمه‌خشک جهان قرار دارد. در چنین وضعیتی منابع آب، گلوگاه توسعه خواهد بود. شرط پایداری کمی منابع آب، عدم تجاوز مصارف سالانه از مقدار آب تجدید پذیر است. آب تجدید پذیر، مقدار آبی است که یک حوضه(یا محدودۀجغرافیایی) طی چرخۀ آبی سالیانه توانایی بازیابی آن را دارد؛ بنابراین برنامه-ریزی برای توسعۀ پایدار نیازمند برآورد صحیح(و حتی محافظه کارانه) منابع آب تجدید-پذیر است.
روش: در مطالعۀ حاضر به بررسی مفهوم آب تجدید پذیر و برآورد آن، بر اساس بیلان آبی، در زیر حوضه‌های کشف رود پرداخته شده است. برقراری بیلان حوضه ها مبتنی بر بهینه یابی مقادیر پارامتر های بیلان، به روش سعی و خطا و با هدف حداقل نمودن عدم تراز آب(به سمت صفر)، بوده است. با توجه به عدم وجود داده‌های کافی و موثق برای تهیۀ بیلان، «نظر خبره» یکی از منابع مهم اطلاعات بود. همچنین برای به دست آوردن متوسط آب تجدید پذیر، عوامل بیلان در دو سال تر و خشک برآورد شد.
یافته ها/ نتایج: طبق روش کار این پژوهش، نظر خبره در چارچوب اطلاعات موثق، روابط فیزیکی حاکم بر حوضه‌های آبریز و مقایسه‌ بین حوضه های آبریز از نظر شرایط جغرافیایی و منطقه ای مختلف مورد استفاده قرار گرفت.
نتیجه‌گیری: بر این اساس متوسط آب تجدید پذیر طبیعی و واقعی حوضه به ترتیب معادل ۸۸۴ و۹۸۸ میلیون متر ‌مکعب و حداکثر و حداقل آب تجدید پذیر واقعی حوضه نیز به ترتیب معادل ۱۲۲۲ و ۵۴۵ میلیون متر مکعب در دو سال تر و خشک برآورد شده است.

کلیدواژه‌ها

آب تجدید پذیر؛ بیلان منابع آب؛ آب برگشتی؛ حوضۀ آبریز کشف رود