بررسی نقش نظام مفاهیم سهروردی در مسئلۀ ارتباط میان ذات و صفات نورالانوار

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 7، دوره 51، شماره 1 - شماره پیاپی 102، شهریور 1398، صفحه 137-157   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v51i1.74519

نویسندگان

آی سودا هاشم پور^{* 1}؛ محمد بنیانی²

¹دانشگاه اصفهان

²شیراز

چکیده

این نوشتار به دنبال بررسی جایگاه و نقش نظام مفاهیم سهروردی، یعنی تقسیمات معقول اولی و ثانی در باب مسئله ارتباط ذات و صفات نورالانوار است تا از این رهگذر، دیدگاه فلسفی وی را بر اساس شالوده و محکمات تفکرش تبیین نماید. عبارات سهروردی در این باره به صورت‌های مختلفی بیان و تفسیر شده، برخی دالّ بر اثبات عینیت ذات با صفات نورالانوار و برخی دیگر منکر آن است. عدم تفکیک مفاهیم و معقولات ثانی منطقی و فلسفی در فلسفه سهروردی و معیارهایی که در مورد اعتبار مفاهیم ارائه می‌کند، اعتقاد به عینیت ذات و صفات نورالانوار را با خدشه‌ای جدی مواجه می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: سهروردی؛ ذات؛ صفات؛ عینیت

مراجع

ابراهیمی دینانی، غلامحسین، اسماء و صفات حق، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ سوم، 1386.

ابراهیمی دینانی، غلامحسین، قواعد کلی فلسفی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم، 1366.

ابن سینا، حسین‌ بن ‌عبدالله، الالهیات من کتاب الشفاء، تحقیق: حسن حسن زاده آملی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1376.

ابن سینا، حسین‌ بن ‌عبدالله، المباحثات، تحقیق: محسن بیدارفر، قم: بیدار، 1371.

احمدوند، معروف‌علی، رابطه ذات و صفات الهی، قم: موسسه بوستان کتاب، مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1389.

اسماعیلی، مسعود، «مفاهیم فلسفی از دیدگاه سهروردی»، پژوهش‌های فلسفی- کلامی، شماره 50، زمستان 90، صص 5- 32

بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، تصحیح: مرتضی مطهری، تهران: دانشگاه تهران، 1349.

جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم، قم: مرکز نشر اسراء، 1375.

سهروردی، یحیی بن حبش، سه رساله از شیخ اشراق، الالواح العمادیه، کلمه التصوف، اللمحات، تصحیح: نجفقلی حبیبی، تهران: انجمن فلسفه و حکمت، 1397.

سهروردی، یحیی بن حبش، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، (4 جلد)، تصحیح و مقدمه: هانری کربن و سید حسن نصر و نجفقلی حبیبی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم، 1375.

صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: داراحیاء التراث، چاپ سوم، 1981 م.

صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم، الشواهد الربوبیه فی مناهج السلوکیه، مشهد: المرکز الجامعی للنشر، 1360.

طباطبایی، محمد حسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: انتشارات صدرا، چاپ دوم، 1364.

علامه حلی، حسن بن یوسف، کشف المراد فی تجرید الاعتقاد، آیه الله حسن‌زاده آملی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ چهارم، 1413 ق.

غفاری، محمد خالد، فرهنگ اصطلاحات آثار شیخ اشراق، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول، 1380.

فارابی، محمد بن محمد، الکمال الفلسفیه، تحقیق: جعفر آل یاسین، بیروت: دارالمناهل، 1413 ق.

فارابی، محمد بن محمد، کتاب الحروف، تحقیق: محسن مهدی، بیروت: دارالمشرق، بی‌تا.

فنایی اشکوری، محمد، معقول ثانی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول، 1375.

قطب الدین شیرازی، محمود بن مسعود، شرح حکمه الاشراق، تهران: حکمت، 1391.

قوشچی، علی بن محمد، شرح تجرید العقاید، قم: منشورات رضی، بیدار، عزیزی، بی‌تا.

مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، چاپ دوم، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، 1366.

مصباح یزدی، محمدتقی، شرح اسفار، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1380.

مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، چاپ هشتم، قم: صدرا، 1372.

نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، تجرید الاعتقاد، تحقیق: حسینی جلالی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی چاپ اول، 1407 ق.

هروی، محمد شریف، انواریه (ترجمه و شرح حکمه الاشراق سهروردی)، مقدمه: حسین ضیائی، تهران: امیر کبیر، 1363.

یزدان‌پناه، یدالله، حکمت اشراق: گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهاب الدین سهروردی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، 1389.