روایت شناسی تطبیقی گونۀ مقامه و پیکارسک

زبان و ادبیات عربی

مقاله 4، دوره 8، شماره 14، اسفند 1395، صفحه 83-105   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jall.v8i14.50156

نویسندگان

فائزه عرب یوسف آبادی^{* 1}؛ سمیرا بامشکی²

¹دانشگاه زابل

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مقامه، گونه‌ای از روایت است که با استفاده از نثری فنّی، غالباً به استغاثۀ گدایان و سؤال نیازمندان و ادیبان حیله‌گر می‌پردازد. پیکارسک نیز گونه ای از روایت است که به بیان حوادثی می پردازد که برای افراد فرودست اجتماع و بزهکارانی که در تنازع دائم برای بقا هستند، اتفاق می افتد. هدف در این مقاله، شناسایی و کشف ویژگی های مشترک گونه‌های مقامه و پیکارسک در راستای اثبات تأثیرپذیری پیکارسک از مقامه است. برای رسیدن به هدف مورد نظر به مطالعه و جستجو در منابع پرداختیم و با روش توصیفی و مقایسه‏ای، اطّلاعات به دست آمده را تجزیه‌وتحلیل کردیم و به این نتیجه رسیدیم که با استناد به ویژگی-های مشترک این دو گونۀ ادبی (در بخش‌های پیرنگ، دیدگاه روایی و کانونی‌سازی، قهرمان ضدّ قهرمان، وجه داستان و استفاده از نثری شاعرانه و سرشار از اصطلاحات علمی و ادبی و بازی های زبانی) پیکارسک، گونۀ تکامل یافته و بومی شدۀ مقامات عربی در اسپانیا و پس‌ازآن در میان دیگر ملل است.

کلیدواژه‌ها

مقامه؛ پیکارسک؛ تطبیقی

مراجع

اسکولز، رابرت. (1391). عناصر داستان. ترجمه‌ فرزانه طاهری. چاپ چهارم. تهران: مرکز.

آیتی، عبدالمحمد. (1381). «مقامات حمیدی». نامه‌ انجمن. شماره 6، صص: 50-59.

بندرریگی، محمد. (1361). فرهنگ جدید عربی- فارسی «ترجمه‌ منجد الطلاب». تهران: انتشارات اسلامی.

بوتور، میشل.(1379). جستارهایی در باب رمان. ترجمه‌ سعید شهرتاش.تهران: سروش.

حریری البصری، القاسم‌بن‌علی. (1364).مقامات الحریری. تهران: موسسة فرهنگی شهید محمد رواقی

حریری، فارس ابراهیم. (1346). مقامه‌نویسی در ادبیّات فارسی و تأثیر مقامات عربی در آن. تهران: دانشگاه تهران.

ذکاوتی قراگزلو، علیرضا. (1363). «مقامه‌نویسی بعد از بدیع‌الزّمان همدانی». معارف. شماره 2، صص: 59-86.

زغبی، احمد. (1995). التناص نظریاً و تطبیقاً. الاردن: مکتبة الکتانی اربد.

سیبر، هری.(1389). پیکارسک. ترجمه‌ فرزانه‌ طاهری. تهران: نشر مرکز.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1352). «انواع ادبی و شعر فارسی». خرد و کوشش. شماره 11و 12، صص 96-119.

ضیف، شوقی. (1956). المقامة (سلسله فنون الادب العربی). بیروت: مکتبة الاندلس.

عبده‌المصری، محمد. (1983). مقامات ابی الفضل بدیع الزمان الهمذانی و شرحها. ط2. بیروت: دارالمتحده للنشر.

عمارتی‌مقدم، داوود. (1390). «نقش موقعیّت در شکل‌گیری ژانر: معرّفی یک رویکرد». نقد ادبی. شماره 15، صص 87- 111.

غنیمی‌الهلال، محمّد. (1373). ادبیّات تطبیقی (تاریخ و تحوّل، اثرپذیری، اثرگذاری فرهنگ و ادب اسلامی). ترجمه‌ مرتضی آیت ا... زاده شیرازی. تهران: امیرکبیر.

کرمی، بیژن. (1385).«نگاهی به علل گسترش طنز در قرن چهارم هجری قمری». مجله‌ دانشکده‌ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تهران. شماره 180. صص 149-166.

نامور‌مطلق، بهمن. (1390). درآمدی بر بینامتنیّت، نظریّه‌ها و کاربردها. تهران: نشر سخن.

نظری منظم، هادی. (1389).«ادبیّات تطبیقی: تعریف و زمینه‏های پژوهش». نشریّه‌ ادبیّات تطبیقی دانشکده‌ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان.سال 1. شماره2، صص: 221-237.

Abrams, M. H. (1993).Glossary of literary Term. Ithaca: Harcourt.

Bal, Mieke. (1997). Narratology: Introduction to the Theory of Narrative.London: University of Toronto Press.

Chatman, Seymoure. (1978). Story and Discourse. Ithaca and London: Cornell University Press.

Frow ,John. (2005).Genre.London and New York: Rutledge.

Rimmon–Kenan, Shlomith. (2002). Narrative Fiction Contemporaay Poetics. London: Routledge.

Robert. Alter. (1965)." Rogue’s progress: Studies" in the Picaresque Novel. Harvared University Press.

Toolan, Michael, J. (2001).Narrative a critical linguistic introduction. London: Routledge.

Wicks, Ulrich. (1974). “The Nature of Picaresque Narrative: A Modal Approach”PMLA 89(1974):240-49.