سَفَنْجَقانیه؛ واژه‌ای فارسی در لسان العرب و بررسی ویژگیهای زبانشناختی، ادبی و تاریخی آن

جستارهای نوین ادبی

مقاله 1، دوره 40، شماره 2 - شماره پیاپی 157، شهریور 1386، صفحه 1-11   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v40i4.13168

نویسنده

یاحقی / محسنی یاحقی / محسنی^*

چکیده

میان زبانهایی که در حوزة واژگانی بر زبان عربی تأثیرگذاشته و واژه‌های فراوانی از آن به عربی وارد شده زبان فارسی بیش از همه قابل اعتناست و از این رهگذر، عناصر مربوط به فرهنگ و تمدن ایرانی هم فراوان به زبان و فرهنگ عربی راه یافته است. قاموس لسان العرب ابن منظور بسیاری از این عناصر را در خود جا داده است. ازمیان واژه های معرّبی که در لسان العرب به کار رفته واژة کمیاب «سفنجقانیه» با پیشینة دراز تاریخی‌اش توجّه ما را به خود جلب کرد. در این مقاله با تکیه بر شکل معرّب واژة ‌ سپنجگانی (= سفنجقانیه) و جستجو در متون تاریخی و ادبی، ضمن ارائة شواهد قاموسی و مراجعه به منابع تاریخی، به پیشینیة این واژه و تحولات معنایی آن پرداخته ایم. این پژوهش گوشه‌ای از فرهنگ و زبان دیرین ایران را روشن کرده است.
کلید واژه‌ها: لسان العرب، ابن منظور، زبان فارسی، زبان عربی، واژه‌های معرّب، سپنج، سپنجگانی.