تحلیل ژئوشیمیایی نمونه‌ های شورابه ای جهت اکتشاف کانی سازی بورات در جنوب سبزوار

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 2، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 14، تیر 1395، صفحه 1-20   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v8i1.23165

نویسندگان

مهدی بمانی^* ؛ سید حسین مجتهدزاده؛ امیر حسین کوهساری

یزد

چکیده

منطقه مورد پژوهش در 50 کیلومتری جنوب سبزوار واقع شده است. در این منطقه اثراتی از کانیهای بورات دیده می‌شود. اندیس بور‌محمدآباد عریان، تنها اندیس بورات شمال شرق ایران است و در واحدهای سنگی مارن کرمرنگ، مارن توفی و ولکانیک برش و توف برش قرار گرفته است. دو گسل از نوع راندگی یا معکوس، محدوده‌ کانسار را در بر می گیرند و دارای امتداد NE-SW هستند. می توان گفت: این گسلها به‌عنوان معبری برای محلولهای سازنده کانسار و همچنین ایجادکننده فضاهای لازم برای جای گزینی کانسار عمل کرده اند. بررسیهای صورت‌گرفته در ترانشه‌های حفر شده در منطقه نشان می‌دهد؛ که از سطح به عمق از شدت کانی سازی کم می شود. وسعت محدوده مورد بررسی، در ابتدا بیش از 600 کیلومتر مربع بوده است؛ که بعد از انجام بررسیهای دورسنجی، زمین‌شناسی، ساختاری و تلفیق این لایه‌های اطلاعاتی، مناطق امید‌بخش کانی سازی بورات‌ها تعیین و این منطقه محدودتر شد. برای انجام بررسیهای مفصل‌تر، بررسیها و پژوهشهای صحرایی صورت گرفت و تعداد 9 پیمایش انجام شد. در هر یک از پیمایش‌ها، واحدهای زمین‌شناسی مورد بررسی قرار گرفت و در مناطقی که چشمه‌های هیدورترمالی وجود داشت، نمونه‌های شورابه‌ای برداشت شد. سرانجام، منطقه مورد بررسی با توجه به محل برداشت نمونه‌ها به دو منطقه توناکار و برج خارکن محدود و بررسیها و تجزیه و تحلیل آماری داده‌های ژئوشیمیایی روی این دو منطقه انجام شد. مجموعه نمونه‌های برداشت شده از منطقه، بعد از آنالیز با استفاده از روشهای آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها، برای تعیین مقدار حد آستانه نمونه‌ها و جداسازی میزان زمینه از آنومالی، از روشهای آماری کلاسیک، هندسه فرکتال و EDA و Median+2MAD استفاده شد. با استفاده از هر روش مناطق آنومالی برای انجام بررسیهای تفصیلی تر، تعیین شد.

کلیدواژه‌ها

آمار کلاسیک؛ هندسه فرکتال؛ EDA؛ Median+2MAD؛ نمونه‌ های شورابه ای، اندیس بور محمدآباد عریان

مراجع

Alonso, R.N., Helvaci, C., Sureda, R. and Viramonte, J., 1988. A new Tertiary borax deposite in the Andes. Journal of Mineral Deposita, 23(4): 299-305.

Bemani, M., 2012. Prospecting and Exploring of Borax in the south of Sabzevar, combination of remote sensing, field surveying and geochemical studying. M.Sc. Thesis, University of Yazd, Yazd, Iran, 137 pp (in Persian with English abstract).

Bemani, M., Mojtahedzadeh, S.H. and Kohsari, A.H., 2011. Geology, mineralogy and genesis of Bor index in Mohammadabad Oryan area. 15th conference of Geological Society of Iran, Tarbiat Moalem University, Tehran, Iran (in Persian with English abstract).

Bemani, M., Mojtahedzadeh, S.H. and Kohsari, A.H., 2014. Investigation of geology, mineralogy and genesis of Mohammadabad-Oryan index boron (south of Sabzevar). Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy 22(1): 173- 186 (in Persian with English abstract).

Bounessah, M. and Atkin, B.P., 2003. An application of exploratory data analysis (EDA) as a robust non-parametric technique for geochemical mapping in a semi-arid climate. Journal of Applied Geochemistry, 18(8): 1185-1195.

Carranza, E.J.M., 2009. Geochemical Anomaly and Mineral Prospectivity Mapping in GIS. In: M. Hale (Editor), Handbook of exploration and environmental geochemistry. Elsevier, Amsterdam, pp. 51-115.

Chipres, J.A., Castro-Larragoitia, J. and Monroy, M.G, 2009. Exploratory and spatial data analysis (EDA–SDA) for determining regional background levels and anomalies of potentially toxic elements in soils from Catorce–Matehuala, Mexico. Journal of Applied Geochemistry, 24(8): 1579-1589.

Filliben, J.J. and Heckert, A., 2005. Exploratory data analysis. Engineering Statistics Handbook, Internet, National Institute of Standards and Technology, http://www.itl.nist.gov/div898/handbook/eda/section3/eda356.htm.

Floyd, P.A., Helvaci, C. and Mittwede, S.K., 1998. Geochemical discrimination of volcanic rocks associated with borate deposite: an exploration tool? Journal of Geochemical Exploration, 60(3):185-205.

Gasca, M.A.M., Caballero, J.A.G. and Eastoe, C.J., 1998. Borate deposite of Northern Sonora, Mexico: stratigraphy, tectonics, stable isotopes and fluid inclusions. Journal of Economic Geology, 93(4): 510-523.

Giggenbach, W.F., 1995. Variations in the chemical and isotopic composition of fluids discharged from the Taupo Volcanic Zone, New Zealand. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 68(1): 89-116.

Hasanipak, A.A. and Sharafaddin, M., 2005. Exploratory Data Analysis.Tehran University press, Tehran 996 pp (in Persian).

McQueen, K.G., 2006. Identifying Geochemical Anomalies. Australian National University, Department of Earth and Marine Sciences, Canberra , Report 1, 7 pp.

Oi, T., Nomura, M., Musashi, M., Ossaka, T., Okamoto, M. and Kekihana, H., 1989. Boron isotopic composition of some boron minerals. Journal of Geochimica et Cosmochimica Acta, 53(12): 3189-3195.

Orti, F. and Alonso, R.N., 2000. Gypsum-hydroboracite association in the Sijies Formation (Miocene, NW Argentina), Implications for genesis of Mg-bearing borates. Journal of Sedimentary Research, 70(3): 664-681.

Palmer, M.R. and Helvaci, C., 1995. The boron isotope geochemistry of the Kirka borate deposit, western Turkey. Journal of Geochimica et Cosmochimica Acta, 59(17): 3599-3605.

Slack, J.F. and Coad, P.R., 1989. Multiple hydrothermal and methamorophic events in the kidd Creek volcanogenic massive sulphide deposite, Timmins, Ontario: Evidence from tourmalines and chlorites, Canadian. Journal of Earth Sciences, 26(4): 694-715.

Smith, G.I. and Medrano, M.D., 1996. Continental borate deposits of Cenozoic age. Reviews in Mineralogy and Geochemistry, 33(1): 263-298.

You, C.F., Spivack, A.J., Smith, J.H. and Gieskes, j.M., 1993. Mobilization of boron in convergent margins: implications for the boron geochemichal cycle. Journal of Geology, 21(3): 207-210.

Zumlot, T., Goodell, P. and Howari, F., 2009. Geochemical mapping of New Mexico, USA, using stream sediment data. Journal of Environmental Earth Sciences, 58(7): 1479-1497.