تدوین و اعتبار یابی پرسشنامه سنجش کارکرد تحولی خانواده

پژوهش های روان شناسی بالینی و مشاوره

مقاله 10، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6، اسفند 1392، صفحه 157-176   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijap.v3i2.36678

نویسندگان

شهربانو عالی^{* 1}؛ سید امیر امین یزدی²؛ محمد سعید عبدخدایی²؛ علی غنایی چمن آباد²؛ فاطمه محرری³

¹دانشگاه فردوسی

²فردوسی مشهد

³علوم پزشکی مشهد

چکیده

پژوهش حاضربا هدف ساخت و اعتباریابی پرسشنامه‌ی سنجش کارکرد تحولی خانواده بر مبنای رویکرد تحولی، تفاوت‌های فردی مبتنی بر ارتباط انجام شده است.نمونه این پژوهش را 148 نفر از مادران کودکان 4تا 6 سال مهدکودکهای شهر مشهد تشکیل دادند. در این تحقیق، ابتدا پرسشنامه‌ی سنجش کارکرد تحولی خانواده(DFFAQ) بر اساس مبانی نظری این رویکرد تهیه شد، سپس برای تعیین روایی آن از روایی محتوایی، ملاکی، روایی سازه (تحلیل عاملی)و برای تعیین پایایی نیز از روشهای آلفای کرونباخ و بازآزمایی استفاده شد. روایی ملاک این پرسشنامه باابزار سنجش کارکردخانواده‌ی مک‌مستر (FAD )محاسبه و ضریب75/0-به‌دست آمد. تحلیل عاملی مؤلفه‌های اصلی با دوران واریماکس انجام شد که با درنظر گرفتن یک مدل 7 عاملی 25/67 درصدازکل واریانس تبیین شد. در خصوص پایایی نیز،ضریب بازآزمایی پرسشنامه‌ی کارکرد تحولی خانواده93/0 و آلفای کرونباخ کلی این پرسشنامه، ۹۲/0 است. همچنین آلفای کرونباخ برای خرده‌مقیاس‌های این پرسشنامه از53/0 تا 72/0 به‌دست آمد که بیانگرپایایی مطلوب این مقیاس به‌طور کلی است. بنابراین، در مجموع می‌توان گفت؛ پرسشنامه‌ی محقق‌ساخته کارکرد تحولی خانواده از روایی و پایایی مطلوبی برخوردار است و از آن می‌توان در حیطه‌های پژوهشی و درمانی در شناسایی قوت‌ها و ضعف‌های خانواده در دستیابی به توانمندی‌های تحولی استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

اعتباریابی؛ پرسشنامه؛ سنجش؛ کارکرد تحولی خانواده

مراجع

احمدی، خدابخش؛ خدادادی، غلامرضا؛ انیسی، جعفر؛ عبدالمحمدی، الهه. (1390). مشکلات خانواده‌های دارای فرزند معلول. مجله طب نظامی، 13(1)،52-49.

امین یزدی، سید امیر. (۱۳۹۱). رشد یکپارچه انسان: مدل تحولی ـ تفاوت‌های فردی مبتنی بر ارتباط. پژوهشنامه‌ی مبانی تعلیم وتربیت،۲(۱)،126-109.

پاشاشریفی، حسن. (1381). اصول روانسنجی و روان آزمایی. تهران: انتشارات رشد.

سامانی، سیامک. (1387)، تهیه و طراحی مقیاس فرایندهای خانوادگی برای خانواده‌های ایرانی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 14 (2)، 168-162.

زاده‌محمدی، علی و ملک خسروی، غفار(1385)، بررسی مقدماتی ویژگیهای روانسنجی و اعتباریابی مقیاس سنجش کارکرد خانواده(FAD). فصلنامه خانواده پژوهی، 5(2)، 89-69.

کارشکی، حسین. (1391). روابط ساختاری خطی در تحقیقات علوم انسانی (مبانی و راهنمای آسان کاربرد نرم افزار لیزرل). تهران: انتشارات آوای نور.

کلاین، پی. (1380). راهنمای آسان تحلیل عاملی. ترجمه سید جلال صدرالسادات و اصغر مینای. تهران: انتشارات سمت.

موسوی، رقیه؛ فرزاد، ولیاله؛ نوابی نژاد، شکوه. (1389). تعیین اثر خانواده درمانی ساختاری در درمان اختلالات اضطرابی کودکان. روانشناسی بالینی و شخصیت (دانش و ررفتار)، 17(40)،1-10.

یوسفی، ناصر. (1391). بررسی شاخصهای روانسنجی مقیاسهای شیوه سنجش خانوادگی مک مستر(FAD). فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 7(3).114- 85.

Alderfer, M. A., Fiese, B. H., Gold, J. I., Cutuli, J. J., Holmbeck, G. N., Gold beck, L..Patterson, J. (2008). Evidence-based assessment in pediatric psychology: Family measures. Journal of Pediatric Psychology, 33, 1046-1061.

Andreas, J. B., & Watson, M. W. (2009). Moderating effects of family environment on the association between children's aggressive beliefs and their aggression trajectories from childhood to adolescence. Development and psychopathology, 21(01), 189-205.

Bailey, D. B. (2013) Assessment in Marriage and Family Therapy: A Review of Clinical Updates for Family Therapists. Marriage & Family Review, 48,4, 311-338.

Beavers ,R. &Hampson, R. B. (2000). The Beavers systemmodel of family functioning. Journal of Family Therapy. 22, 128- 143.

Bray, J. H. (1995). Family assessment: Current issues in evaluating families. Family Relations, 469-477.

Bray, J. H. (2010). Couple and family assessment. The Wiley-Blackwell Handbook of Family Psychology, 151-164.

Deacon, S. A., & Piercy, F. P. (2001). Qualitative methods in family evaluation: Creative assessment techniques. American Journal of FamilyTherapy, 29(5), 355-373.

Epstein, N. B., Ryan,C.E. Bishop, D. S., Miller, I.W., &Keitner, G.I.(2003). The Macmaster model: A view of healthy family functioning. In. F. Walsh(Ed). Normal family processes(3rd ed), 581-607. New York: Guilford Press.

Erford, B. T. (2006). Assessment for counselors. Houghton Mifflin College Div.

Ghanbari-Panah, A., Shariff, H. M., &Koochak-Entezar, R.(2012)The Review of Family Assessment in Counseling.International Journal of Fundamental Psychology& Social Sciences, 2,2, 32-35.

Greenspan, S. I., &Wieder, S. (2006). Infant and early childhood mental health: A comprehensive, developmental approach to assessment and intervention. American Psychiatric Publishing, Inc

Greenspan, S (2007). The Developmental Approach to Family Functioning: The Historical background of the different ways or lenses or theories – all different ways of looking at families – a very complex process.fromwww.icdl.com.

Greenspan, S. I. and S. Wieder (2006). Engaging autism: Using the floortime approach to help children relate, communicate, and think, Da Capo Press.

Franklin, C., Cody, P. A., & Jordan, C. (2004). Validity and reliability in family assessment. In A. R. Roberts & K. Yeager (Eds.), Evidence based practices manual. Research and outcome measures in health and human services (pp. 436-443).Cary, NC: Oxford University Press.

Lavee, Y., &Avisar, Y. (2006). Use of standardized assessment instruments in couple therapy: The role of attitudes and professional factors. Journal of Marital and Family Therapy, 32(2), 233-244.

Lovler, R. L., Miller, L. A., & McIntire, S. A. (2010). Foundations of psychological testing: A practical approach. Sage Publications, Incorporated.

McPhatter, A. R. (1991). Assessment revisited: A comprehensive approach to understanding family dynamics. Families in Society.

Meyer, G. J., Finn, S. E., Eyde, L. D., Kay, G. G., Moreland, K. L., Dies, R. R.,Read, G. M. (2001). Psychological testing and psychological assessment: A review of evidence and issues. American psychologist, 56(2), 128.

Moose, R. H., & Moose, B. S. (1994). Family Environment Scale manual: Development, applications, research (3rd ed.). Palo Alto, CA: Consulting Psychology Press.

Mushquash, C. J., &Bova, D. L. (2007). Cross-cultural assessment and measurement issues. Journal on Developmental Disabilities, 13, 53-66.

Neabel, B., Fothergill-Bourbonnais, F., & Dunning, J. (2000). Family assessment tools: A

review of the literature from 1978-1997. Heart & Lung: The Journal of CriticalCare, 29(3), 196-209.

Hanna, S. M. (2007). The practice of family therapy: Key elements across models (4thed.). Belmont, CA: Brooks=Cole-Thomson Learning.

Olson, D. H. (2011). Faces IV and the circumplex model: Validation study.Journal of Marital and Family Therapy, 37(1), 64-80.

Olson, D. H., &Gorall, D. M. (2003). Circumplex model of marital and family systems. In F. Walsh (Ed.), Normal family processes: Growing diversity and complexity (pp. 514-548). New York, NY: Guilford Press.

Scholte, E., & Van der Ploeg, J. (2013). The Family Questionnaire A Measure to Assess the Quality of Family Functioning. Journal of Family Issues, 22, 1-22.

Skinner, H. A., Steinhauser, P. D., &Sitarenios, G. (2000). Family Assessment Measure (FAM) and process model of family functioning. Journal of Family Therapy, 22, 190-210.

Tramonti, F., Barsanti, I., Ghicopulos, I., Bogliolo, C., &Pietrini, P. (2013). Family functioning and caregiver burden in Alzheimer’s disease. Family Science, 4(1), 161-168.