واکاوی مؤلفه های اساسی خط مشی مجموعه سازی و مدیریت مجموعه مرکز اطلاع رسانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 17، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 11، آذر 1395، صفحه 321-340   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v6i1.41634

نویسندگان

سمانه رحمانی^* ؛ زهره عباسی؛ اعظم صنعت جو

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف: شناسایی مؤلفه های تدوین خط مشی مجموعه سازی و مدیریت مجموعه مرکز اطلاع رسانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد می باشد.
روش: پژوهش حاضر با هدف کاربردی به صورت پیمایشی انجام گرفته است. نمایندگان گروه های آموزشی و مدیران و کارشناسان حوزه مجموعه سازی به عنوان جامعه پژوهش انتخاب شدند. پرسشنامه ای محقق ساخته در 12 بخش و58 گویه، با مقیاس پنج درجه ای لیکرت برای ابزار سنجش تنظیم شد که روایی آن توسط متخصصان حوزه تأیید و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (93/0) تعیین گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آمار توصیفی جهت توصیف داده ها و مشاهدات با ارائه جدول های توزیع فراوانی و پس از تبدیل نمودن متغیرهای تحقیق از مقیاس ترتیبی به فاصله ای، از آمار استنباطی، آزمون T و آنالیز واریانس، استفاده شد. انجام این مراحل از طریق نرم افزارهای SPSS 21 و STATISTICA 9.0 بود.
یافته ها: 12 مؤلفه شناسایی شده 1) فلسفه و اهداف، 2) تعاریف، 3) انتخاب یا عدم انتخاب منابع، 4) مسائل کاربران، 5) فراهم آوری، 6) مسائل دسترسی، 7) دیجیتال سازی، 8) بودجه و مسائل مالی، 9) حفاظ و نگهداری، 10) وجین، 11) مدیریت اجرایی و 12) اجرا و بازنگری از سوی جامعه پژوهش جهت تدوین خط مشی ضروری شناخته شدند. نُه مؤلفه تأیید و سه مؤلفه فلسفه و اهداف، انتخاب یا عدم انتخاب منابع و وجین که از دیدگاه دو گروه جامعه پژوهش دارای تفاوت بودند، از طریق مصاحبه گروهی مورد بررسی مجدد قرار گرفتند. در پایان الگوی نوشتاری خط مشی براساس 12 مؤلفه و جزئیات مناسب آن تنظیم گردید.

کلیدواژه‌ها

مدیریت مجموعه؛ مجموعه سازی؛ خط مشی؛ کتابخانه های دانشگاهی؛ مرکز اطلاع رسانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد

مراجع

ابرامی، هوشنگ (1355). شناختی از دانش شناسی. تهران: نشر کتابدار.

افشار، ابراهیم (1381). نظریه در مجموعه سازی. کتابداری و اطلاع رسانی، 19، 1-13.

افشار، ابراهیم (1383). مدیریت مجموعه. دائره المعارف کتابداری. بازیابی شده در 1 اسفند 1392 از http://Portal.nlai.ir/daka/default.aspx

بیگدلی، زاهد، زارعی، عاطفه (1382). مسائل خط مشی مجموعه گستری از دیدگاه مدیران کتابخانه های دانشگاه های مجری دوره کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی. فصلنامه کتاب، (1)14، 24-34.

بیگدلی، زاهد، عصاره، فریده، رجبی، غلامرضا، زارع فراشبندی، فیروزه (1390). شناسایی عوامل محوری در تدوین خط مشی مدیریت منابع الکترونیکی برای کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی ایران. کتابداری و اطلاع رسانی، (4)13، 261-290.

پریرخ، مهری، فتاحی، رحمت الله، موسوی، سید علی اصغر (1380). پژوهشی پیرامون وضعیت کتابخانه های دانشگاه فردوسی مشهد و ارائه یک الگوی مناسب برای نظام اطلاع رسانی کتابخانه ها. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.

تاج الدینی، اورانوس، موسوی، علی سادات (1390). مدیریت اهدا در کتابخانه ها. در افشار زنجانی، ابراهیم، عرب خانی، ملیحه. مسائل مجموعه سازی در کتابخانه های ایران. تهران: نشر کتابدار.

جانسون، پگی (1389). مبانی مجموعه سازی و مدیریت مجموعه. (ترجمه: محسن شمس اژهای، منصور کوهی رستمی). تهران: چاپار.

جلالی، رستم (1391). نمونه گیری در پژوهش های کیفی. مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 1(4)، 310-320.

حقیقی، محمود (1381). کتابخانه دانشگاهی. دایره المعارف کتابداری. بازیابی شده در 1 اسفند 1392 از http://Portal.nlai.ir/daka/default.aspx

دیانی، محمدحسین (1377). مجموعه سازی. اهواز: دانشگاه شهید چمران.

رابین، ریچارد ای (1383). مبانی علوم کتابداری و اطلاع رسانی. (ترجمه: مهدی خادمیان). مشهد: کتابخانه رایانه ای.

زارع فراشبندی، فیروزه (1389). ارائه الگوی مدیریت منابع الکترونیکی برای کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی ایران. پایان نامه دکترای کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

سرایی، حسن (1391). مقدمه ای بر نمونه گیری در تحقیق. تهران: سمت.

سینایی، علی (1377). مجموعه سازی در کتابخانه ها. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).

شادانپور، فرزانه (1384). خط مشی و گسترش مجموعه. فصلنامه کتاب، (61)، 53-62.

شعبانی، احمد (1379). طرح نظام ملی مجموعه سازی کتابخانه های مرکزی دانشگاه های ایران. دانش و پژوهش، 5، 95-116.

کوری تاکر، جیمز، تورنس، مت (1385). مجموعه گستری برای کتابداران جدید: توصیه هایی از مجراها. ترجمه رحمان معرفت. کتابداری و اطلاع رسانی، 3، 141-164.

کوهی رستمی، منصور (1386). مقایسه وضعیت خط مشی های مجموعه گستری کتابخانه های مرکزی دانشگاه های تحت نظارت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی. پایان نامه کارشناسی ارشد. اهواز: دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده علوم تربیتی.

کوهی رستمی، منصور، بیگدلی، زاهد (1388). خط مشی مجموعه گستری: چیستی، چرایی و چگونگی. فصلنامه کتاب، (78)، 199-212.

گاردنر، ریچارد.ک. (1379). مجموعه سازی، پیدایش، گزینش و گسترش مواد کتابخانه ای. (ترجمه: اسدالله آزاد). مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی.

محسنی، حمید (1386). مجموعه سازی و خدمات تحویل مدرک. تهران: نشر کتابدار.

هاشمی، ابوالفضل (1387). واژگان کتابداری و اطلاع رسانی. تهران: دبیزش.

Adekambi, Arinola Rebecca, Boadi, Benzies (2008). Problems of Developing Library Collection: a study of colleges of education libraries in Bostwana. Information Development, 24, 275-288. Retrieved nov.1, 2014 from www.sagepub.com.

Bracke, Marianne Stowell, Herubel, Pierre, Ward, Suzanne (2010). Some thoughts opportunities for collection development librarians. Collectiom Management, 35(3-4), 255-259. Retrieved nov.1,2014 From www.tandforline.com

Cabonero, David, Mayrena, Liezl. (2012). The Development of a Collection Development Policy. Library Philosophy and Practice (e-journal). Retrieved dec.1,2014 From http://digitalcommons.unl.edu

Cambridge University (2008-2009). Collection Development Policy. Retrieved Jul. 12, 2012 From www.lib.cam.ac.uk.

Chicago University Library (2010). Retrieved march. 15, 2013 From http://lib.chicago.edu

Ciszek, Matthew, Young, Courthey (2011). Diversity Collection assessment in large academic libraries. Collection Building, 29(4), 154-161.

Gessesse, Kebede (2001). Collection Development and Management in the twenty-first century with Special Reference to academic libraries: an overview. Library Management, 21(7), 365-372. Retrieved March. 15,2013 From www. Emerald.com

Harvard University Libraries (2013). Collection & Conect Development. The Harvard Library. Retrieved March. 15.2013 From http://library.harvard.edu.

International Federation Library Asociaasion (IFLA)(2001). Guidelines for a collection development policy, using the conspectus model, 1-11. Retrieved Feb.19,2013 From www.IFLA.org.

Muthu, Veerapandi (2013). Collection Development and Their Strategies, Policies for Libraries: A Modern Era. Library Progress, 33(1), 61-76. Retrieved Des.1 .2014 from www.proquest.com.

Purcell, Christin (2007). Collection Management Policy for Education. Durham University Library.Retrieved March.15, 2014 From www. Dur.ac.uk/LibrarySpornick, Chuck (2006). Collection Management Policy. ESG. Retrieved March.15, 2014 From www.guides.main.library.Emory.edu

Spornick, Chuck (2006). Collection Management Policy. ESG. Retrieved March.15, 2014 From www.guides.main.library.Emory.edu.