مستندسازی دانش سازمانی: تحلیل مبانی نظری و راهبردهای عملی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 1، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 12، دی 1395، صفحه 5-23   

نوع مقاله: مقالات مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v6i2.50423

نویسندگان

سلیمان شفیعی^{* 1}؛ محسن نوکاریزی²؛ زهرا جعفرزاده کرمانی³

¹دانشگاه امام رضا (ع)

²دانشگاه فردوسی مشهد

³دانشگاه امام رضا (ع)

چکیده

هدف: هدف از انجام این پژوهش تحلیل مبانی نظری، مفهوم، اهمیت، پیشینه و نحوه مستندسازی دانش بر پایه چرخه حیات دانش سازمانی و معرفی راهبردهای عملیاتی خودکار و نیمه‌خودکار استخراج دانش ضمنی و کدگذاری و بازنمون دانش عینی است.
روش: این مقاله از نوع مروری تحلیلی است که با استفاده از روش کتابخانه‌ای و بررسی منابع نظری تهیه شده است.
یافته‌ها: در این پژوهش بر پایه این پذیره که بدون استخراج و مستندسازی دانش، مدیریت دانش در هیچ سازمانی تجلی نخواهد یافت، مبانی نظری و پیشینه مستندسازی دانش سازمانی تحلیل شده است. با بررسی منابع حوزه مشخص شد که سازمان‌های ایرانی از نظر مستندسازی دانش در وضعیت مناسبی قرار ندارند. یکی از مهم‌ترین دلایل آن آشنا نبودن با نحوه مستندسازی و ناآگاهی نسبت به راهبردهای عملی آن می‌باشد. در راستای پاسخگویی به این مسأله در این پژوهش تلاش شد ابتدا بر پایه این واقعیت که فرایند کسب و مستندسازی از الگوهای چرخه حیات دانش سازمانی تبعیت می‌کند، ضمن معرفی مهم‌ترین الگوهای چرخه دانش، نحوه و فرایند مستندسازی براساس چرخه یکپارچه حیات دانش سازمانی دالکر تشریح گردد و در گام بعدی با توجه به ضرورت آشنایی سازمان‌ها با راهبردهای عملیاتی استخراج دانش ضمنی و کدگذاری و بازنمون دانش عینی، ضمن اشاره به ملاک‌های انتخاب راهبرد، مهم‌ترین راهبردهای عملی خودکار و نیمه‌خودکار در دو سطح فردی و گروهی تحت عنوان راهبردهای تولید و تحلیل پروتکل معرفی شد. در پایان بر پایه یافته‌های پژوهش، پیشنهادهایی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

مستندسازی دانش؛ کسب دانش؛ استخراج دانش ضمنی و عینی؛ کدگذاری دانش؛ بازنمون دانش؛ تولید پروتکل؛ تحلیل پروتکل؛ چرخه یکپارچه حیات دانش سازمانی دالکر

مراجع

اخوان، پیمان؛ و دهقانی، مریم (1394). مدیریت دانش: اکتساب دانش ضمنی خبرگان. تهران: دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر.

ارسطوپور، شعله (1386). استخراج و سازماندهی دانش ضمنی و عینی در سازمان‌ها: رویکردی عملیاتی به دو گام در فرایند مدیریت دانش. اولین کنفرانس ملی مدیریت دانش، بهمن، تهران.

الهی، شعبان؛ بهاری‌فر، علی؛ و صالحی، علی (1383). طراحی ساختار نظام مستندسازی تجربیات سازمان مدیران. پژوهش‌های مدیریت در ایران، 9 (42)، 23-52.

تاج‌فر، امیر هوشنگ؛ هوشمند، هانیه؛ و میرزایی‌ونی، سمیه (1394). مدیریت دانش در عمل (سیستم‌ها و فرآیندها). تهران: وینا.

جعفریمقدم، سعید (1389). مستندسازی تجربیات مدیران از دیدگاه مدیریت دانش. تهران: مؤسسه تحقیقات و آموزش مدیریت.

فایرستون، ژوزف؛ و مک‌الروی، مارک (1386). مباحث کلیدی در مدیریت دانش جدید. ترجمه احمد جعفرنژاد و خدیجه سفیری. تهران: مؤسسه کتاب مهربان نشر.

نظافتی، نوید؛ خدیور، آمنه؛ و آفریده، احسان (1386). روش انسان‌محور برای کسب دانش. کنفرانس بین‌المللی مهندسی صنایع. تهران.

نظافتی، نوید؛ رشیدی، مهسا؛ و تقوی‌فرد (1392). مقایسه تکنیک‌های استخراج دانش و ارائه یک متدولوژی ساخت‌یافته به‌منظور مستندسازی دانش. چشم‌انداز مدیریت دانش. (14)، 63-86.

Bhatt, G. (2001). Knowledge management in organization. Journal of Knowledge Management. 5 (1), 68-75.

Bukowitz, W., & Williams, R. (2000). The knowledge management fieldbook. London Prentice Hall.

Carrizo, D., Dieste, O., & Juristo, N. (2005). Study of elicitation techniques adequacy. Expert Systems, 7.

Corbridge, C., & et al. (1994). Laddering: technique and tool use in knowledge acquisition. knowledge acquisition , 6, 315-341.

Dalkir, K. (2005). Knowledge management theory and practice. Boston, MA: MIT Press.

Dalkir, K. (2011). Knowledge management theory and practice. Second Edition. Boston, MA: MIT Press.

Dalkir, K. (2012). Knowledge continuity: how to ensure knowledge is transferred and preserved in the government sector. Telescope. 16 (1), 146-167. Retrieved from http://www.telescope.enap.ca/Telescope/docs/English%20papers/volume16/vol-16-1_kimiz_dalkir.pdf.

Denning, S. (2002). History of knowledge management. Retrieved September 11, 2015, from http://www.stevedenning.com/ knowledge‌_management.html.

Foloraunso, O., & Ogunde, A. (2005). Data mining as a technique for knowledge management in business press redesign. Information Management & Computer Security. 13 (4), 274-280.

Gery, G. (1996). What is knowledge management? The knowledge management forum. March, Retrieved September 27, from http://www.km-forum.org/t000008.htm.

Grabowskib, M., Anne, A., Massey, P,. & Wallace, W. A. (1992). Focus groups as a group knowledge acquisition technique. Knowledge acquisition. 4, 407-425.

Grobelnik, M., & Mladnic, D. (2005). Automated knowledge discovery in advanced knowledge management. Journal of Knowledge Management. 9 (5), 132-149.

Hart, A. (1985). Knowledge elicitation: issues and methods. Computer-Aided Design, 17, 455-462.

Huffman, R.R. (1987). The problem of extracting the knowledge of experts from the perspective of experimental psychology. AI Magazine, 8 (2).

Kim, S. Suh, E., & Hwang, H. (2003). Building the knowledge map: an industrial case study. Journal of Knowledge Management. 7 (2), 33-45.

Kuhn, O., & Abecker, A. (1997). Corporate memories for knowledge management in industrial practice. Journal of Universal Computer Science, 3 (8), 929-954.

McElroy, M. (1992). The knowledge life cycle. Presented at the ICM conference on knowledge management, Miami, FL.

McGraw, K., & Harrison-briggs. (1989). Knowledge acquisition: principles and guidelines. Englewood cliffs, NJ: Prentice Hall.

Meyer, M., & Zack, M. (1996). The design and development of information product. MIT, Sloan Management Review, 37 (3), 43-59.

Milton, N. (2007). Knowledge acquisition in practice a step-by-step guide. Springer-verlag London.

Mohamed, M., Stankosky, M., & Murray, A. (2006). Knowledge management and information technology: can they work in perfect? Journal of Knowledge Management. 10 (3), 103-116.

Parsaye, K. (1998). Acquiring and verifying knowledge automatically. AL Expert, 3 (5), 48-63.

Prusak, L. (1997). Introduction to knowledge in organization. In Prusak, L. (ed.), knowledge in organization, Boston: Butterworth-Heinmann.

Swap, W., Leonard, D., Shields, M., & Abrams, L. (2001). Using mentoring and storytelling to transfer knowledge in the workplace. Journal of Management Information Systems, 18 (1), 95-114.

Wiig, K.M. (1993). Knowledge management methods: practical approaches to managing knowledge. Arlington, TX: Schema Press.

Wiig, K.M. (1999). Introducing knowledge management into the enterprise. in knowledge management handbook, ed. Jay Liebowitz, Boca Raton, FL: CRC Press.

Zanasi, A. (2000). Web mining through the online analyst. In proceeding of the first data mining conference. Cambridge Universiyt, Cambridge, UK.