منابع آب زیرزمینی ژرف؛ ویژگی‌ها و محدودیت‌ها

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 11، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 12، شهریور 1398، صفحه 67-76   

نوع مقاله: مفهومی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v6i1.78601

نویسندگان

علیرضا کاوسی حیدری^* ؛ رضا روزبهانی؛ مرتضی افتخاری

موسسه تحقیقات آب

چکیده

افزایش تقاضای آب به دلیل رشد جمعیت و کاهش منابع آب متعارف در دسترس به دلیل تغییرات اقلیمی، موجب شده منابع آب غیرمتعارف کشور و به‌طور ویژه منابع آب زیرزمینی ژرف در کانون توجهات قرار گیرند. عدم وجود اطلاعات کافی درباره منابع آب ژرف موجب شد انجام مطالعات شناسایی و اکتشافی این منابع با هدف تبیین وضعیت کشور از نظر وجود آن‌ها در دستور کار دستگاه‌های مختلف حاکمیتی قرار گیرد. در حال حاضر دو مطالعه اصلی مجزا با عناوین "پهنه‌بندی مناطق مستعد آب ژرف کشور" و "اکتشاف منابع آب ژرف سیستان" در این زمینه در حال انجام است که در مطالعات مذکور بیشتر برروی شناسایی موقعیت آبخوان‌های ژرف و حجم آب قابل بهره‌برداری از آن‌ها تمرکز شده است. با‏توجه‏به وجود تجارب جهانی در زمینه بهره‌برداری از منابع آب ژرف، ضرورت دارد سایر جنبه‌های مهم مربوط به این منابع مانند مسائل اجتماعی، زیست‌محیطی، تجدیدپذیری، کیفیت آب و غیره توجه جدی شود. در این مقاله تحقیقات انجام‌شده در سایر مناطق جهان بررسی و ویژگی‌های منابع آب ژرف، محدودیت‌ها و ملاحظات حاکم بر بهره‌برداری از این منابع آبی تشریح شده است.

کلیدواژه‌ها

ابرحوضه؛ تجدیدناپذیری؛ مخاطرات زیست‌محیطی؛ هیدروشیمی

مراجع

Alaya M.B., Saidi S., Zemni T. and Zargouni F. 2014. Suitability assessment of deep groundwater for drinking and irrigation use in the Djeffara aquifers (Northern Gabes, south-eastern Tunisia). Environmental earth sciences, 71(8): 3387-3421.

Alfarrah N., Berhane G., Hweesh A. and Walraevens K. 2017. Sinkholes Due to Groundwater Withdrawal in Tazerbo Wellfield, SE Libya. Groundwater, 55(4): 593-601.

Aly A.A. 2015. Hydrochemical characteristics of Egypt western desert oases groundwater. Arabian Journal of Geosciences, 8(9): 7551-7564.

Andre L., Franceschi M., Pouchan P. and Atteia O. 2005. Using geochemical data and modelling to enhance the understanding of groundwater flow in a regional deep aquifer, Aquitaine Basin, south-west of France. Journal of Hydrology, 305(1-4): 40-62.

Bath A.H., Milodowski A.E. and Strong G.E. 1987. Fluid flow and diagenesis in the East Midlands Triassic sandstone aquifer. Geological Society, London, Special Publications, 34(1): 127-140.

Bisson R.A. 1992. Megawatersheds Development Feasibility Study of Ethiopia, Report and Maps, for U.S. Office of Foreign Disaster Assistance (OFDA). Bisson Exploration Services Company.

Bisson R.A. 2002. Hydrogeological reassessment of Trinidad. Earthwater Technology, Trinidad and Tobago LLC, WASA’s Trinidad Groundwater Development Project.

Bisson R.A. and Lehr J.H. 2004. Modern groundwater exploration: discovering new water resources in consolidated rocks using innovative hydrogeologic concepts, exploration, drilling, aquifer testing and management methods. John Wiley & Sons.

Bisson R.A. 2005. Megawatersheds. Water Encyclopedia, 5: 266-273.

Domenico P.A. and Schwartz F.W. 1997. Physical and chemical hydrogeology. New York: Wiley.

Drever J. 1997. The geochemistry of natural waters: surface and groundwater environments. Upper Saddle River.

Edmunds W.M. and Smedley P.L. 2000. Residence time indicators in groundwater: the East Midlands Triassic sandstone aquifer. Applied Geochemistry, 15(6): 737-752.

Edmunds W.M., Guendouz A.H., Mamou A., Moulla A., Shand P. and Zouari K. 2003. Groundwater evolution in the Continental Intercalaire aquifer of southern Algeria and Tunisia: trace element and isotopic indicators. Applied Geochemistry, 18(6): 805-822.

Foster S. and Loucks D.P. 2006. Non-renewable groundwater resources: a guidebook on socially-sustainable management for water-policy makers. Unesco.

Freeze R.A. and Cherry J.A. 1979.Groundwater. Englewood Cliffs, N.J: Prentice-Hall.

Goode D.J. 1996. Direct simulation of groundwater age. Water resources research, 32(2): 289-296.

Guendouz A., Moulla A.S., Edmunds W.M., Zouari K., Shand P. and Mamou A. 2003. Hydrogeochemical and isotopic evolution of water in the Complexe Terminal aquifer in the Algerian Sahara. Hydrogeology journal, 11(4): 483-495.

Halim M.A., Majumder R.K., Nessa S.A., Hiroshiro Y., Sasaki K., Saha B.B. and Jinno K. 2010. Evaluation of processes controlling the geochemical constituents in deep groundwater in Bangladesh: spatial variability on arsenic and boron enrichment. Journal of hazardous materials, 180(1-3): 50-62.

Hawkins A.B. 2005. ENGINEERING GEOLOGY | Subsidence, In R.C. Selley, L. Robin, M. Cocks and Ian R. Plimer (eds.) Encyclopedia of Geology, Elsevier, Oxford, Pages 9-14, ISBN 9780123693969

Hoque M.A. and Burgess W.G. 2012. 14C dating of deep groundwater in the Bengal Aquifer System, Bangladesh: Implications for aquifer anisotropy, recharge sources and sustainability. Journal of Hydrology, 444: 209-220.

Jasechko S., Perrone D., Befus K.M., Cardenas M.B., Ferguson G., Gleeson T., Luijendijk E., McDonnell J.J., Taylor R.G., Wada Y. and Kirchner J.W. 2017. Global aquifers dominated by fossil groundwaters but wells vulnerable to modern contamination.Nature Geoscience, 10(6): 425.

Kazemi G.A., Lehr J.H. and Perrochet P. 2006. Groundwater age. John Wiley & Sons.

Mahara Y., Habermehl M.A., Hasegawa T., Nakata K., Ransley T.R., Hatano T. and Yasuda H. 2009. Groundwater dating by estimation of groundwater flow velocity and dissolved 4He accumulation rate calibrated by 36Cl in the Great Artesian Basin, Australia. Earth and Planetary Science Letters, 287(1-2): 43-56.

Margat J. and Van der Gun J. 2013.Groundwater around the world: a geographic synopsis. CRC Press.

Mazor E. 2004. Global water dynamics: shallow and deep groundwater, petroleum hydrology, hydrothermal fluids, and landscaping. CRC Press.

McGuire V.L. 2017. Water-level and recoverable water in storage changes, High Plains aquifer, predevelopment to 2015 and 2013–15(No. 2017-5040). US Geological Survey.

Moussa A.B., Zouari K. and Jlassi F. 2011. The hydrogeology of the deep groundwater system in the Hammamet–Nabeul regional basin, north-eastern Tunisia: a hydrochemical and isotopic approach. Carbonates and evaporites, 26(4): 327-338.

Novikov D.A. and Sukhorukova A.F. 2015. Hydrogeology of the northwestern margin of the West Siberian Artesian Basin. Arabian Journal of Geosciences, 8(10): 8703-8719.

Oskooi B. and Mansoori I. 2015. Iodine-bearing saline aquifer prospecting using magnetotelluric method in Golestan plain, NE Iran.Arabian Journal of Geosciences, 8(8): 5959-5969.

Petersen J.O., Deschamps P., Hamelin B., Fourre E., Gonçalvès J., Zouari K. and Team A. 2018. Groundwater flowpaths and residence times inferred by 14C, 36Cl and 4He isotopes in the Continental Intercalaire aquifer (North-Western Africa). Journal of Hydrology, 560: 11-23.

Smerdon B.D., Ransley T.R., Radke B.M. and Kellett J.R. 2012. Water resource assessment for the Great Artesian Basin. A report to the Australian Government from the CSIRO Great Artesian Basin Water Resource Assessment. CSIRO Water for a Healthy Country Flagship, Australia.

Toth J. 1963. A theoretical analysis of groundwater flow in small drainage basins. Journal of geophysical research, 68(16): 4795-4812.

http://www.un.org/en/ga/sixth/71/transboundary_aquifers.shtml (visited 5 December 2018).

Vrba J. and Verhagen B.T. 2011. Groundwater for emergency situations: a framework document. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO).

Yousafzai A., Eckstein Y. and Dahl P.S. 2010. Hydrochemical signatures of deep groundwater circulation in a part of the Himalayan foreland basin. Environmental Earth Sciences, 59(5): 1079-1098.