منطقه بندی آگروکلیماتیکی استان خوزستان برای پتانسیل عملکرد گندم آبی با استفاده از مدل WOFOST

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 5، دوره 4، شماره 3 - شماره پیاپی 13، مهر 1391، صفحه 255-264   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v4i3.15314

نویسندگان

محمد حسین قرینه^{* 1}؛ عبدالمهدی بخشنده²؛ بهرام اندرزیان³؛ نرگس فایضی زاده¹

¹دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان

²گروه زراعت، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رامین، خوزستان,، خوزستان، ایران

³مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

چکیده

با کمک روش‌های منطقه‌بندی می‏توان ابعاد مختلف کشاورزی را از دیدگاه مکانی- زمانی مورد مطالعه قرار داده و پس از هماهنگ کردن این جوانب، نواحی یکنواختی را درون یک منطقه تعیین حدود نمود. از سوی دیگر هم اکنون مدل های شبیه سازی در سراسر دنیا به طور وسیعی در تحقیقات، آموزش و مدیریت مزارع گیاهان زراعی به کار می‌روند. با توجه به گستردگی بخش کشاورزی کشور، به کارگیری این مدل ها در کشور ما نیز ضرورت دارد. لذا به منظور، منطقه بندی اقلیمی خوزستان بر مبنای برآورد پتانسیل عملکرد گندم با استفاده از مدل WOFOSTابتدا با استفاده از داده‏های موجود از آزمایشات مزرعه‏ای انجام شده در استان، مدل واسنجی و بررسی صحت گردید سپس داده‏های آب و هوایی بلند مدت شهرستان‏های استان خوزستان از ایستگاه‏های هواشناسی تهیه و مدل اجرا و پتانسیل عملکرد هر شهرستان برای یک دوره بلند مدت شبیه سازی شد. نتایج ارزیابی مدل WOFOST نشان داد که مدل به طور قابل قبولی می تواند عملکرد دانه را شبیه سازی نماید. مقادیر RMSE (ریشه میانگین مربعات اشتباه) محاسبه شده برای عملکرد دانه 7/1274 و 810 کیلوگرم در هکتار بوده اند. بطور کلی، نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین پتانسیل عملکرد دانه به ترتیب مربوط به شهرستان‌های ایذه (9247 کیلوگرم در هکتار) و شوشتر (7538 کیلوگرم در هکتار) بود. در صورتیکه بیشترین خلاء عملکرد مربوط به شهرستان ماهشهر (8/65 درصد) به سبب نامناسب بودن خاک آن منطقه و بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی و کمترین آن مربوط به دزفول (6/41 درصد) به دلیل شرایط مناسب خاک، عدم تغییرات شدید دامنه درجه‌ حرارت و تشعشعات خورشیدی و نیز شرایط اجتماعی- اقتصادی مناسب کشاورزان بود. تفاوت مناطق مختلف استان از نظر پتانسیل عملکرد اقلیمی 18 درصد برآورد شد هرچند نتایج بدست آمده از مدل نشان داد که بین عملکرد پتانسیل و عملکرد واقعی کشاورزان اختلاف زیادی وجود دارد امّا تفسیر نتایج این نوید را می دهد که پتانسیل زیادی برای افزایش عملکرد واقعی گندم از طریق بهبود شیوه های مدیریت زراعی و اصلاح خاک وجود دارد. در نهایت استان خوزستان با استفاده از تجزیه خوشه ای و بر مبنای پتانسیل عملکردهای برآورد شده مربوط به مناطق مختلف به سه منطقه اقلیمی زراعی: 1- ایذه 2- بستان، مسجد سلیمان، دزفول و بهبهان 3- امیدیه، آبادان، اهواز، رامهرمز، ماهشهر و شوشتر تقسیم بندی گردید.

کلیدواژه‌ها

خلأ عملکرد؛ شبیه سازی؛ منطقه بندی اقلیمی- زراعی