ویژگیهای زبان عرفانی شمس تبریزی

جستارهای نوین ادبی

مقاله 10، دوره 41، شماره 4 - شماره پیاپی 163، بهمن 1387، صفحه 199-214   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v41i1.13189

نویسنده

رضی ، رحیمی رضی ، رحیمی^*

چکیده

زبان عرفانی با گونه های مختلفش، زبانی است که عارفان به وسیلۀ آن معانی بلند عرفانی، عواطف فردی و تجربه های روحی خود را بیان می کنند. هدف از این نوشتار، مطالعۀ موردی ویژگیهای زبان عرفانی در مقالات شمس تبریزی است. بررسی زبان عرفانی شمس در مقالاتش، ضمن آنکه ما را با دنیای خاص عارفان آشنا می کند ، موجب فهم بهتر آموزه ها ی او و زمینه ساز حلّ بسیاری از مشکلات مثنوی مولانا خواهد شد. مهمترین ویژگیهای زبان عرفانی شمس عبارت اند از: اقتدار، شفّافیّت، متناقض نمایی، هنجارگریزی، محاوره ای و عامیانه بودن، روایت گری، تأویل گرایی وآهنگین بودن که میزان غلظت آنها بنابر موقعیتهای گوناگون تغییر می کند. این خصوصیّات با اندکی تفاوت در زبان سایر عارفان نیز دیده می شود امّا آنچه زبان شمس را از زبان دیگران ممتاز می کند بازتاب یافتن نگاه انتقادی او در زبانش است که از سلوک رندانه و جسورانة او نشأت می گیرد.