پیش‌درآمدی بر سپمپوزیوم ملی مسائل حل نشده بیلان آب کشور: لزوم مشارکت و هم‌افزایی در علاج‌بخشی مهم‌ترین مولفه برنامه‌ریزی منابع آب ایران

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 12، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 13، آذر 1398، صفحه 83-86   

نوع مقاله: سایر مطالب علمی نشریه

نویسندگان

مجتبی شفیعی^{* 1}؛ میثم مجیدی²؛ عطاءاله جودوی³؛ سعید سلیمانیها³؛ حمید پشتوان³

¹فردوسی مشهد

²فردوسی

³-

چکیده

از مهم‌ترین ورودی‌های مدیریت آب در حوضه‌های آبریز، شناخت پیچیدگی‌ها و مولفه‌های بیلان آب است. این مسئله در مناطق خشک و نیمه‌خشک که مصارف آن عمدتاً متکی بر آب زیرزمینی است، از اهمیت دو چندانی برخوردار است. با توجه به وجود متولیان و ذی‌نفعان چندگانه در بیلان منابع و مصارف آب حوضه‌ها، دیدگاه‌های متفاوتی در چگونگی ارائه آن، تدقیق مولفه‌های آن و همچنین توافق و اجماع در پذیریش نتایج آن، در طرح‌های توسعه و حفاظت منابع آب، در کشور وجود دارد. در حال حاضر در ایران، علی‌رغم تلاش‌های در حال انجام در زمینه فنی محاسبات و ارائه بیلان، هنوز با نسخۀ مورد توافق همگان و متناسب با نیازهای مدیریتی کشور، فاصله بسیار است. از سوی دیگر ساختارها و ضوابط موجود نیز به گونه‌ای عمل می‌نماید که خود منجر به زمان‌بر بودن فرآیند تهیه بیلان آب و البته عدم امکان بهره‌برداری متناسب از نتایج آن می‌گردد. بنابراین با توجه به اینکه مسائل منابع آب با سرعت و نوسان شدید رشد می‌کند و اطلاعات ارزشمندی چون بیلان، منطبق با شرایط روز نیست؛ لذا موضوعات اساسی در خصوص بیلان مطرح است که آنها را می‌توان در «سه‌گانه تدقیق، تسریع و تسهیل» فرآیند محاسبات و کسب خروجی‌های بیلان خلاصه کرد. یادداشت حاضر در گزاره‌های مختصر به بیان و معرفی مسائل حوزه تهیه گزارش‌های بهنگام‌سازی بیلان آب کشور پرداخته است و در انتها، پیشنهادات راهبردی جهت ورود به شناسایی و حل مسائل بیلان آب کشور، ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

بیلان آب؛ حکمرانی؛ سمپوزیوم ملی

مراجع

دبیرخانه شورای عالی آب. 1398. گزارش نشست هماندیشی تدوین برنامه اقدام مشترک برای خود اتکایی محصولات کشاورزی و پایداری منابع آب به کمک شورای عالی آب، چهارمین کنگره ملی آبیاری و زهکشی، دانشگاه ارومیه.

جودوی، ع.، شفیعی، م.، قلی‌زاده سرابی، ش. مجیدی، م. 1397. مطالعات جامع آب زیرزمینی دشت مشهد: گزارش مدل مفهومی منابع آب. مرکز پژوهشی آب و محیط‌زیست شرق.

قلی‌زاده سرابی، ش.، قهرمان، ب.، داوری، ک. و شفیعی، م. 1398. مطالعه تاریخی سیستم پیوسته‌ انسان ـ آب در هیدرولوژی اجتماعی: توسعه یک مدل ادراکی در حوضه آبریز مشهد. پذیرفته شده جهت چاپ در مجله تحقیقات منابع آب ایران.

شفیعی، م.، مجیدی، م.، جودوی، ع. و کریمی، پ. 1396. حسابداری آب: لزوم تعریف ماموریت جدید دفاتر مطالعات پایه شرکت‌های آب منطقه‌ای کشور با هدف تغییر رویکرد از «تولید داده‌خام» به «کیمیاگری». همایش هم‌اندیشی وزارت نیرو. اسفند ماه 96. تهران.

شفیعی، م. و قراری، ش. 1396. مروری بر مفاهیم مدلسازی هیدرولوژی: بخش اول، معرفی فرآیند مدلسازی. نشریه آب و توسعه پایدار، 4(2): 95-102.

شفیعی، م.، قهرمان، ب. و ثقفیان، ب. 1398. مروری بر مفاهیم مدلسازی هیدرولوژی: بخش دوم، مبانی تحلیل عدم قطعیت. نشریه آب و توسعه پایدار، 6(1): 35-40.

Izady A., Davary K., Alizadeh A., Ziaei A.N., Alipoor A., Joodavi A. and Brusseau M.L. 2014. A framework toward developing a groundwater conceptual model. Arabian Journal of Geosciences, 7(9): 3611-3631.

Majidi, M., Alizadeh, A., Farid, A., Vazifedoust, M. 2015. Estimating evaporation from lakes and reservoirs under limited data condition in a semi-arid region. Water resources management, 29(10): 3711-3733.