شبیه‌سازی اثر تغییر اقلیم بر جابه‌جایی زمانی تاریخ وقوع اولین و آخرین یخبندان‌های پاییزه و بهارۀ ایران

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 3، دوره 6، شماره 4 - شماره پیاپی 24، بهمن 1396، صفحه 81-96   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v6i4.63302

نویسندگان

محمد دارائی^{* 1}؛ بهروز ساری صراف¹؛ علی محمد خورشیددوست¹؛ پیمان محمودی²

¹دانشگاه تبریز

²دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

هدف از پژوهش کنونی بررسی دورنمایی از اثرات احتمالی تغییر اقلیم بر جابه‌جایی زمانی تاریخ وقوع اولین و آخرین یخبندان‌های پاییزه و بهارۀ ایران است. بدین منظور از داده‌های دیده‌بانی 43 ایستگاه همدید کشور (1981-2010) و داده‌های شبیه‌سازی شدۀ LARS WG در دو مدل آب‌وهوای جهانی GFCM21 و HadCM3 در بازه‌های زمانی (2065-2046) و (2099-2080)، تحت سه سناریوی انتشار A1B، A2 و B1استفاده گردید. نتایج، بیانگر جابه‌جایی اولین یخبندان پاییزه‌ به سمت اوایل زمستان و جابه‌جایی آخرین یخبندان بهاره به‌سوی اواخر زمستان در گسترۀ ایران است. پراکنش زمانی-مکانی تغییرات متفاوت است؛ به‌گونه‌ای که بیشترین جابه‌جایی‌های مثبت در رخداد اولین یخبندان پاییزه در دورۀ (2065-2046) در ایستگاه‌هایی چون خرم‌‌آباد، رشت و گرگان مشاهده می‌شود. میزان تغییرات در ایستگاه‌های شمال شرقی (سبزوار و سمنان)، نیمۀ جنوبی (کرمان، بم و آباده) و بیشتر ایستگاه‌های شمال‌غرب نسبت به دیگر مناطق کمتر است. در دورۀ (2080-2099) بیشترین روند منفی در ایستگاه‌های گرگان، رشت، اردبیل و شهرکرد خواهد بود. خوی، قزوین، بم و کاشان کمترین جابه‌جایی منفی خواهند داشت.

کلیدواژه‌ها

تغییر اقلیم؛ اولین یخبندان پاییزه؛ آخرین یخبندان بهاره؛ مدل LARS WG؛ ایران

مراجع

اسماعیلی، رضا؛ مجید حبیبی نوخندان و غلامعباس فلاح قالهری؛ 1389. ارزیابی تغییرات طول دوره رشد و یخبندان ناشی از نوسانات اقلیمی مطالعه موردی: خراسان رضوی. پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، شماره 73. پاییز. صص 82-69.

ایران پناه، نصراله و محسن محمدزاده؛ 1384. روش بوت استرپ بلوک مجزا در آمار فضایى. نشریه علوم دانشگاه تربیت‌معلم جلد ٥. شماره 4. صص 664-653.

بهیار، محمدباقر؛ مرضیه خیراندیش و محمدتقی زمانیان؛ 1393. بررسی تأثیرات تغییر اقلیم بر شماره روز اولین یخبندان پاییزه و آخرین یخبندان بهاره در ایران با استفاده از ریز مقیاس نمایی SDSM. نشریه پژوهش‌های اقلیم‌شناسی. سال چهارم. شماره پانزدهم و شانزدهم. صص 128-117.

طاووسی، تقی و جعفر درخشی؛ 1389. تحلیل آماری احتمال رخداد و دوره‌های برگشت یخبندان‌های زودرس و دیررس زاهدان در دوره آماری (1386-1360). مجله علمی – پژوهشی فضای جغرافیایی. سال دهم. شماره 30. صص 104-89.

علیجانی، بهلول؛ پیمان محمودی؛ محمد سلیقه و اله بخش ریگی چاهی؛ 1390. بررسی تغییرات کمینه‌ها و بیشینه‌های سالانه دما در ایران. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. سال 23. شماره 3. صص 122-101.

محمودی، پیمان؛ محمود خسروی؛ سید ابوالفضل مسعودیان و بهلول علیجانی؛ 1392. اطلس اقلیم‌شناسی ویژگی‌های آماری یخبندان‌های ایران. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. سال 28. شماره 4. زمستان 1392. شماره پیاپی111. صص 66-55.

نصیری محلاتی، مهدی؛ علیرضا کوچکی؛ غلامعلی کمالی و حسن مرعشی؛ 1385. بررسی اثرات تغییر اقلیم بر شاخص‌های اقلیم کشاورزی ایران. نشریه علوم و صنایع کشاورزی. جلد 20. شماره 7. صص 82-71.

نوحی، کیوان؛ مژده پدرام؛ فاطمه صحرائیان و غلامعلی کمالی؛ 1386. بررسی و تحلیل تاریخ آغاز و پایان یخبندان‌های تابشی-فرارفتی و فرارفتی در استان‌های آذربایجان غربی و شرقی. فصلنامه پژوهش و سازندگی. شماره 75. صص 85-78.

هاشمی عنا، سید کرامت؛ محمود خسروی و تقی طاووسی؛ 1394. اثر تغییر اقلیم بر طول دوره‌های خشک در ایران. پایان‌نامه دکتری در رشته جغرافیای طبیعی گرایش اقلیم‌شناسی در برنامه‌ریزی محیطی. دانشگاه سیستان و بلوچستان.

Anandhi, A., Zion, M. S., Gowda, P. H., Pierson, D. C., Lounsbury, D., & Frei, A. (2013). Past and future changes in frost day indices in Catskill Mountain region of New York. Hydrological Processes, 27(21), 3094-3104.

Cooter, E. J., & Leduc, S. K. (1995). Recent frost date trends in the north‐eastern USA. International Journal of Climatology, 15(1), 65-75.

Crimp, S. J., Gobbett, D., Kokic, P., Nidumolu, U., Howden, M., & Nicholls, N. (2016). Recent seasonal and long-term changes in southern Australian frost occurrence. Climatic Change, 139(1), 115-128.

Delworth, T. L., Broccoli, A. J., Rosati, A., Stouffer, R. J., Balaji, V., Beesley, J. A., ... Durachta, J. W. (2006). GFDL's CM2 global coupled climate models (Part I: Formulation and simulation characteristics). Journal of Climate, 19(5), 643-674.

Easterling, D. R. (2002). Recent changes in frost days and the frost-free season in the United States. Bulletin of the American Meteorological Society, 83(9), 13-27.

Gordon, C., Cooper, C., Senior, C. A., Banks, H., Gregory, J. M., Johns, T. C., ... Wood, R. A. (2000). The simulation of SST, sea ice extents and ocean heat transports in a version of the Hadley Centre coupled model without flux adjustments. Climate Dynamics, 16(2-3), 147-168.

Potop, V., Zahraniček, P., Türkott, L., Štěpanek, P., & Soukup, J. (2014). Risk occurrences of damaging frosts during the growing season of vegetables in the Elbe River lowland, the Czech Republic. Natural Hazards, 71(1), 1-19.

Qian, B., Gameda, S., Zhang, X., & De Jong, R. (2012). Changing growing season observed in Canada. Climatic Change, 112(2), 339-353.

Reilly, J. (1999). What does climate change mean for agriculture in developing countries? A comment on Mendelsohn and Dinar. The World Bank Research Observer, 14(2), 295-305.

Roshan, G., Oji, R., & Al-Yahyai, S. (2014). Impact of climate change on the wheat-growing season over Iran. Arabian Journal of Geosciences, 7(8), 3217-3226.

Semenov, M. A. & Barrow, E. M. (2002). LARS-WG. A stochastic weather generator for use in climate impact studies User’s manual, Version3. 0. Available at: http:// www. rothamsted. ac. uk/ sites/ default/ files/ groups/ mas- models/ download/ LARS-WG-Manual. pdf

Semenov, M. A., & Barrow, E. M. (2002). LARS-WG. A stochastic weather generator for use in climate impact studies

Semenov, M. A., & Stratonovitch, P. (2010). Use of multi-model ensembles from global climate models for assessment of climate change impacts. Climate Research, 41(1), 14.

Shen, S. S. P., Yin, H., Cannon, K., Howard, A., Chetner, S., & Karl, T. R. (2005). Temporal and spatial changes of the agroclimate in Alberta, Canada, from 1901 to 2002. Journal of Applied Meteorology, 44(7), 1090-1105.

Skaggs, K. E., & Irmak, S. (2012). Long-term trends in air temperature distribution and extremes, growing degree‐days, and spring and fall frosts for climate impact assessments on agricultural practices in Nebraska. Journal of Applied Meteorology and Climatology, 51(11), 2060-2073.

Yu, L., Zhong, S., Bian, X., Heilman, W. E., & Andresen, J. A. (2014). Temporal and spatial variability of frost‐free seasons in the Great lakes region of the United States. International Journal of Climatology, 34(13), 3499-3514.

Zhang, D., Xu, W., Li, J., Cai, Z., & An, D. (2014). Frost-free season lengthening and its potential cause in the Tibetan Plateau from 1960 to 2010. Theoretical and Applied Climatology, 115(3-4), 441-450.