شناسایی تنگناهای پیاده روی شهروندان در شهر رشت با استفاده از تئوری بنیانی

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 10، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 27، اسفند 1395، صفحه 201-224   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v14i2.55360

نویسندگان

مهدی حسام؛ اسماعیل آقایی زاده^*

دانشگاه گیلان

چکیده

اهداف: پیاده‌روی شهروندان در همۀ شهرها به‌طور اعمّ و در جوامع درحال‌توسعه به‌طور اخص با مشکلات و تنگناهای متعددی روبه‌رو بوده و از ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مدیریتی و ... قابل‌مطالعه است. دراین‌میان برخی از این ابعاد از سهم بیشتری در کاهش اشتیاق شهروندان به پیاده‌روی در فضاهای شهری برخوردارند. پژوهش حاضر قصد دارد تنگناهای پیاده‌روی شهروندان شهر رشت را با استفاده از تئوری بنیانی مورد مطالعه قرار دهد.
روش: در این پژوهش با استفاده از روش کیفی، تنگناهای پیاده‌روی شهروندان شهر رشت با به‌کارگیری تئوری بنیانی موردمطالعه قرار گرفته است. براساس روش نمونه‌گیری هدفمند و نظری، 43 نفر از شهروندان به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. تکنیک‌های به-کارگرفته‌شده برای گردآوری داده‌ها و اطلاعات لازم، بر مصاحبة نیمه‏ساختاریافته و مشاهدات میدانی تمرکز یافتند.
یافته‌ها/نتایج: مصاحبه‌ها تا جایی پیش رفتند که مرحلة اشباع تئوریک حاصل شد. برمبنای نظریة بنیانی، داده‌ها در سه مرحلة کدگذاری تحلیل شدند و نتایج حاصل از آن، استخراج 7 مقولة هسته‌ای شامل عوامل تأثیرگذار اجتماعی و فرهنگی، کالبدی، فردی، طبیعی، مدیریتی، امکانات و قوانین می‌باشد.
نتیجه‌گیری: تنگناهای اساسی پیاده‌روی شهروندان در شهر رشت، تحت تأثیر عوامل مختلف اجتماعی، فرهنگی، کالبدی، فردی، طبیعی، مدیریتی، امکانات و قوانین به‏وجود آمده است. تمامی این عوامل در دو گروه زمینه‌های مؤثّر بر پیاده‌روی و شرایط مداخله‌گر قابل‌مطالعه هستند که در گروه نخست، ویژگی‌های شهر و شهروندان و در گروه دوم، شرایطی که در عدم تمایل شهروندان به پیاده‌روی نقش داشته‌اند، قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

پیاده روی؛ پیاده مداری؛ تئوری بنیانی؛ شهر رشت

مراجع

1. ازکیا، م.؛ ایمانی جاجرمی، ح. ؛ و فرضی‌زاده میاندهی، ز.(1390). روش‌های کاربردی تحقیق: کاربرد نظریة بنیانی. تهران: کیهان

2. استرابرگ، ک. ج.(1384). روش‌های تحقیق کیفی در علوم اجتماعی. ترجمۀ احمد پوراحمد و علی شماعی. یزد: دانشگاه یزد

3. استراس، آ.؛ کوربین، ج.(1387). اصول روش تحقیق کیفی؛ نظریة مبنایی، روش‌ها و شیوه‌ها. ترجمة بیوک محمّدی. تهران: پژوهشکدة علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

4. پاپ‌زن، ع.؛ قبادی، پ.؛ زرافشانی، ک.؛ و گراوندی، ش.(1389). مشکلات و محدودیت‌های گردشگری روستایی با استفاده از نظریۀ بنیانی(مورد: روستای حریر، استان کرمانشاه). فصلنامۀ پژوهش‌های روستایی، 1(3)، 25ـ52

5. پوراحمد، ا.؛ حاتمی‌نژاد، ح. ؛ و حسینی، س. ه.(1385). آسیب‌شناسی طرح‌های توسعۀ شهری در کشور. پژوهش‌های جغرافیایی،(58)، 167ـ180

6. حسینیون.؛ س.(1385). شهر فشرده، شهر فردا. شهرداری‌ها، 6(73)، 12ـ15

7. رضازاده، ر.؛ زبردست، ا.؛ و لطیفی اسکویی، ل.(1390). سنجش ذهنی قابلیت پیاده‌مداری و مؤلّفه‏های تأثیرگذار بر آن محلاّت(مطالعۀ موردی: محلّۀ چیذر). مدیریت شهری، 9(28)، 297ـ 313

8. رفیعیان، م.؛ صدیقی، ا.؛ و پورمحمّدی، م.(1390). امکان‌سنجی ارتقای کیفیت محیط از طریق پیاده‌راه‌سازی محورهای شهری(مورد: خیابان ارم بخش مرکزی شهر قم). مطالعات و پژوهش‏های شهری و منطقه‌ای، 3(11)، 41ـ56

9. طالب، م.؛ محمدی، م.؛ و پوررجب میاندوآب، پ.(1390). پیامدهای تداوم حضور واسطه‌های خریدار شیر در نواحی روستایی(مطالعة موردی: روستای شیشه، شهرستان اهر). مجلّة پژوهش‏های روستایی، 2(6)، 111ـ135

10. فنی، ز.؛ صارمی، ف.(1392). رویکرد توسعۀ پایدار محلّه‌ای در کلان‌شهر تهران(مورد: محلّۀ بهار منطقۀ 7). فصلنامۀ جغرافیا و توسعه، 11(30)، 35ـ56

11. فیضی، م.؛ رجبی، آ.؛ و حسینی، ی.(1391). بازشناخت جنبش پیاده‌مداری در پایداری فضاهای متراکم شهری. مدیریت شهری، 10(30)، 179ـ194

12. قبادی، پ.؛ پاپ‌زن، ع.؛ زرافشانی، ک.؛ و گراوندی، ش.(1391). واکاوی محدودیت‌ها و مشکلات توریسم با استفاده از تئوری بنیانی(موردشناسی: روستای چرملة علیا). جغرافیا و آمایش شهری ـ منطقه‌ای، 2(5)، 89ـ104

13. مثنوی، م.(1382). توسعۀ پایدار و پارادایم‌های جدید توسعۀ شهری: شهر فشرده و شهر گسترده. محیط‌شناسی، 29(31)، 89ـ104

14. معصومی، س.(1390). توسعۀ محلّه‌ای در راستای پایداری کلان‌شهر تهران. تهران: شهرداری تهران، ادارۀ کلّ مطالعات اجتماعی و فرهنگی، انتشارات جامعه و فرهنگ

15. مهندسین مشاور طرح کاوش.(1386). طرح جامع شهر رشت

16. هیراسکار، ج. ک.(1376). درآمدی بر مبانی برنامه‌ریزی شهری، ترجمۀ محمّد سلیمانی و احمدرضا یکانی فرد. تهران: جهاد دانشگاهی دانشگاه تربیت‌معلّم

17. Charmaz, K., & Bryant, A. (2010). Grounded theory. In D. B. McGaw, P. Peterson, & E. Baker (Éds), The international encyclopedia of education (3rd ed., pp. 406-412). Amsterdam: Elsevier

18. Corfield, P. J. (1990). Walking the city streets: The urban odyssey in eighteenth-century England. Journal of Urban History, 16, 74-132

19. Fruin, J. J. (1971). Pedestrian planning and design. New Zealand: NZ Transport Agency

20. Ewing, R., Handy, S., Brownson, R. C., Clemente, O., & Winston, E. (2006). Identifying and measuring urban design qualities related to walkability. Journal of Physical Activity and Health, 3(1), 223-240

21. Ewing, R., & Handy, S. (2009). Measuring the unmeasurable: Urban design qualities related to walkability. Journal of Urban design, 14(1), 65-84

22. Kotharkar, R., Bahadure, P., & Sarda, N. (2014). Measuring compact urban form: A case of Nagpur city, India. Sustainability, 6(7), 4246-4272

23. Leslie, E., Coffee, N., Frank, L., Owen, N., Bauman, A., & Hugo, G. (2007). Walkability of local communities: Using geographic information systems to objectively assess relevant environmental attributes. Health and Place, 13(1), 111-122

24. Li, F., Liu, X., Hu, D., Wang, R., Yang, W., … Zhao, D. (2009). Measurement indicators and an evaluation approach for assessing urban sustainable development: A case study for China's Jining city. Landscape and Urban Planning, 90(3), 134-142

25. Locke, K. (2001). Grounded theory in management research. London: Sage Publications

26. Loukaitou-Sideris, A. (2006). Is it safe to walk? Neighborhood safety and security considerations and their effects on walking. CPL Bibliography, 20(3), 219-232

27. Marshall, J. D., Brauer, M., & Frank, L. D. (2015). Healthy neighborhoods: Walkability and air pollution (Unpublished doctoral dissertation). University of British Columbia, The United States

28. Randolph, B. (2006). Delivering the compact city in Australia: Current trends and future implications. Urban Policy and Research, 24(4), 473-490

29. Saelens, B. E., Sallis, J. F., & Frank, L. D. (2003). Environmental correlates of walking and cycling: Findings from the transportation, urban design, and planning literatures. Annals of Behavioral Medicine, 25(2), 80-91

30. Weed, M. (2009). Research quality considerations for grounded theory research in sport and exercise psychology. Psychology of Sport and exercise, 10(5), 502-510

31. Wirth, L. (1938). Urbanism as a way of life. American Journal of Sociology, 44(1), 1-24

32. Zuniga-Teran, A. A., Orr, B. J., Gimblett, R. H., Chalfoun, N. V., Guertin, D. P., & Marsh, S. E. (2017). Neighborhood design, physical activity, and wellbeing: Applying the walkability model. International Journal of Environmental Research and Public Health, 14(1), 53-76