اثر سطوح مختلف سدیم کلرید بر ویژگی های جوانه زنی 20 رقم گندم نان و ماکارونی

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 10، دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 16، خرداد و تیر 1389، صفحه 277-283   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v8i2.7525

نویسندگان

احسان بیژن زاده^* ؛ آوات شکوفا؛ یحیی امام

دانشگاه شیراز

چکیده

چکیده
شوری به عنوان یک مشکل عمده استقرار گیاهچه های گندم را تحت تأثیر قرار می دهد. به منظور ارزیابی واکنش 20 رقم گندم به دو سطح شوری 8 و dS/m 16 مطالعه ای آزمایشگاهی انجام گرفت. بیشترین طول ریشه چه در سطح شوری dS/m 16 در رقم دبیرا (73/5 میلی متر) بدست آمد. ارقام گندم ماکارونی شامل D81-17، یاواروس، D82-16، D79-15 و تارو3 در مقایسه با ارقام گندم نان در تیمار شاهد دارای طول ریشه چه بیشتری بودند اما با افزایش سطح شوری تا dS/m 16، کمترین طول ریشه چه در رقم D82-16 به میزان 3/0 میلی متر مشاهده شد. با افزایش سطح شوری طول ساقه چه همه ارقام گندم کاهش یافت و در ارقام D82-16 وD79-15 کمترین طول ساقه چه بدست آمد. رقم تارو 3 در تیمار شاهد دارای بیشترین وزن خشک نهایی دانهال (6/108 میلی متر) بود اما در سطوح شوری 8 و dS/m 16 به ترتیب وزن خشک دانهال به 33/92 و 43/78 میلی گرم کاهش یافت. در ارقام D82-16، تارو 3 و کراس بولانی و چمران در سطح شوری dS/m16 کلیه بذرها (100 درصد) جوانه زدند اما در رقم مرودشت درصد جوانه زدن در تیمارهای 8 و dS/m 16 به ترتیب به 65 و 50 درصد رسید. ارقام شیراز(8/10 بذر در روز)، کراس عدل(10 بذر در روز) و کراس بولانی(1/9 بذر در روز) در مواجهه با سطح شوری dS/m 16 بیشترین سرعت جوانه زنی را داشتند. شاخص تنش جوانه زنی (سرعت جوانه زنی در تیمار تنش تقسیم بر سرعت جوانه زنی در تیمار شاهد) نیز در بین ارقام متفاوت بود و ارقام شیراز، کراس عدل وکراس بولانی بیشترین شاخص جوانه زنی را داشتند در حالیکه یاواروس و D82-16 دارای کمترین شاخص تنش جوانه زنی بودند. افزون بر این، با افزایش سطح شوری بین ارقام گندم از نظر ویژگیهای جوانه زنی مانند طول ریشه چه، طول ساقه چه، سرعت جوانه زنی و شاخص تنش جوانه زنی واکنش های متفاوتی بروز کرد که نشان دهنده تنوع ژنتیکی ارقام گندم در مواجهه با تنش شوری در مراحل اولیه رشد می باشد. به نظر می رسد ارقام گندم ماکارونی شاخص تنش جوانه زنی و سرعت جوانه زنی کمتری نسبت به ارقام گندم نان داشته باشند. بعلاوه در بین ارقام گندم نان، رقم های کراس بولانی، شیراز و کراس عدل به نظر می‌رسد رقم های مقاوم به شوری و ارقام مرودشت، یاواروس وکرخه حساس به شوری باشند که این موضوع می تواند توسط کشاورزانی که گندم را در خاک های شور به عمل می آورند قابل توجه باشد.

واژه های کلیدی: رقم های گندم نان و ماکارونی، مقاومت به شوری، شاخص تنش جوانه زنی، سرعت جوانه زنی