بررسی چالش‌ها و امکان‌سنجی قانونی، اجتماعی و اقتصادی پرداخت ما به ازای خدمت آب در استان گلستان

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 7، دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 14، اسفند 1398، صفحه 51-62   

نوع مقاله: پژوهشی کاربردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v6i3.84449

نویسندگان

جلیل کرمی^{* 1}؛ خدیجه کیاپاشا²؛ حمیدرضا نیازی فر³

¹دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

²دانشگاه تهران

³دانشگاه خوارزمی

چکیده

در میان انواع خدمات اکوسیستمی، خدمت اکوسیستمی آب به عنوان یکی از منابع طبیعی مصرفی مستقیم و غیرمستقیم به عنوان نهاده تولید محدود و کمیاب بسیار مورد توجه است. با توجه به موقعیت ایران در بحث آب و با در نظر گرفتن ویژگی‌های استان گلستان و حوزه آبخیز چهل چای و از طرفی کاربرد بیش از پیش سازوکار پرداخت به ازای خدمات اکوسیستمی در دنیا به عنوان ابزار مدیریتی کارآمد برای ارزش‌های مالی محیط‌‌زیست و اکوسیستم، لزوم توجه به این سازوکار ضرورت دارد. تحقیق حاضر تلاش می‌کند چالش‌های قانونی، اقتصادی و اجتماعی اجرایی شدن پرداخت مابه‌ازای خدمت آب را برای منطقه مورد مطالعه بررسی کند. همچنین، با هدف بومی‌سازی سازوکار پرداخت مابه‌ازای آب در راستای توسعه پایدار و حفاظت از منابع طبیعی، راه‌کارهای کاربردی ارائه دهد. بدین جهت ابتدا ویژگی‌های منطقه مورد مطالعه و سازوکار پرداخت به ازای خدمت آب در حوزه آبریز چهل‌چای معرفی شد. سپس چارچوب اجرایی آن بیان و چالش‌های پیش روی اجرای سازوکار شناسایی و معرفی گردید. در نهایت، براساس مطالعات کاربردی در نقاط مختلف دنیا و منطبق بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و قانونی حاکم بر ایران و منطقه مورد مطالعه راه‌کارهای عملی اجرای پرداخت به ازای خدمت اکوسیستمی آب ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

الزامات قانونی؛ خدمات اکوسیستمی؛ تعرفه آب؛ چهل چای؛ گلستان

مراجع

ارباب، ح. و عباسی‌فرد، ز. 1391. بررسی رابطه آلودگی آب و رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته. فصلنامه اقتصاد محیط‌زیست و انرژی، 1(3): 1-16.

پناهی، م. 1395. ارزش‌گذاری اقتصادی خدمات اکوسیستمی منتخب در پایلوت‌های چهارگانۀ جنگل‌های هیرکانی. گزارش پروژه چندمنظوره جنگل‌های هیرکانی. 322 ص.

بی‌نام. 1395. گزارش پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل‌های هیرکانی، جوامع توانمند، جنگل‌های پایدار، میراث جهانی. 102 ص.

دانه‌کار، ا.، نوبخت، ع.، عطایی، ا.، بیات، د.، کرمی، ج.، داوودی، ی. و جوانمیری‌پور، م. 1398. پهنه‌بندی ‌کاربری‌ها بر اساس توان اکولوژیک برای مدیریت چندمنظوره در جنگل‌های‌هیرکانی شمال ایران. مطالعات علوم محیطی، 4(1): 965-978.

درخشان، ه. داوری، ک، هاشمی‌نیا، م. ضیایی، ع.ن. 1396. حداکثر خشکسالی محتمل مبنایی برای تخمین و حفظ ذخایر استراتژیک آب زیرزمینی. نشریه آب و توسعه پایدار، 4(2): 121-130.

ظفرزاده، ع. 1385. تعیین کیفیت شیمیایی آب در آب‌انبارهای روستایی استان گلستان. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، 8(1): 51-54.

قربانی، م. و فیروززارع، ع. 1390. ارزش‌گذاری آلودگی هوای مشهد (کاربرد رهیافت ارزش‌گذاری مشروط)، دو فصلنامه اقتصاد و توسعه منطقه‌ای، 18(2): 72-89.

نگارش، ح. و ویسی، ج. 1392. تجزیه و تحلیل اثرات تغییر بارش در سیل‌خیزی حوضه‌آبریز رودخانه راوند (منطقه اسلام‌آباد غرب-استان کرمانشاه). فصلنامه علمی- پژوهشی برنامه‌ریزی منطقه‌ای،3(11): 79-98.

Camison C. and Villar-Lopez A. 2011. Non-technical innovation: Organizational memory and learning capabilities as antecedent factors with effects on sustained competitive advantage. Industrial Marketing Management, 40: 1294–1304.

De groot R.B.A. and Hermans L.M. 2009. Broadening the picture: negotiating payment schemes for water-related environmental services in the Netherlands. Ecological Economics, 68(11): 2760-2767.

Dobbs T.L. and Prretty J.N. 2004. Agir-Environmental Stewardship scheme and multifunctionality. Review of Agriculture Economics, 26(2): 220-237.

Dong X., Do X., Li K., Zeng S. and Bledsoe B. 2018. Benchmarking sustainability of urban water infrastructure systems in China. Journal of clear production, 170: 330.-338.

Fripp E. 2014. Payments for Ecosystem Services (PES): A practical guide to assessing the feasibility of PES projects. Bogor, Indonesia: CIFOR.

Hazen B. and Terry A. 2012. Toward creating competitive advantage with logistics information technology. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 42(1): 8-35.

Landell-Mills N. and Porras IT. 2002. Silver Bullet or Fools’ Gold? A Global Review of Markets for Forest Environmental Services and their Impacts on the Poor. Instruments for Sustainable Private Sector Forestry Series. London: International Institute for Environment and Development.

Lovejoy Th. and Ferarro P. 2010. Payments for environmental services and the global environment facility, A stop advisory document. 2th publication. 22 p.

Millennium Ecosystem Assessment. 2005. Ecosystems and Human Well-being: Biodiversity Synthesis. World Resources Institute, Washington, DC. available at: www.maweb.org/documents/document.354.aspx.pdf.

Velasco-Munoz J., Aznar-Sanchez J., Belmonte-Urena L. and Roman-Sanchez I. 2018. Sustainable Water Use in Agriculture: A Review of Worldwide Research. Journal of sustainability, 10(4): 1084.

Nigel M., Asquith M, and Wunder S. 2008. Selling two environmental services: in-kind payments for bird habitat and watershed protection in Los Negros, Bolivia. Ecological Economics, 65(4): 675-684.

Savy CE. and Turpie JK. 2004. Payments for Ecosystem Services: A Review of Existing Programmes and Payment Systems – Appendix. Rhodes Gift, South Africa: Anchor Environmental Consultants CC.

Smith S., Rowcroft P., Everard M., Couldrick L., Reed M., Rogers H., Quick T., Eves C. and White C. 2013. Payments for Ecosystem Services: A Best Practice Guide. London: Defra.

Turpie J.K., Marias C. and Blignaut J.N. 2008. The working for water programme: Evolution of a payments for ecosystem services mechanism that addresses both poverty and ecosystem service delivery in South Africa. Ecological Economics, 65 (4): 788-798.

Daivis L. Watson R. and Winter M. 2011. The UK National Ecosystem Assessment: Synthesis of the Key Findings. UNEP-WCMC, Cambridge.

UNEP. 2008. Payment for ecosystem services- UN environment document repository home. 73 pp.

Wunder S. 2006. Are direct payments for environmental services spelling doom for sustainable forest management in the tropics?. Ecology and Society, 11(2): 23- 35.

Wunder S. and Alban M. 2008. Decentralized: the cases of pimampiro and PROFAFOR Ecuador. Ecological Economics, 65(4): 685-698.