بررسی کانی شناسی و ژئوشیمی نهشته های بورات در پلایای شهربابک (خاتون‌آباد و رباط– مروست) در جنوب و جنوب غربی استان کرمان

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 12، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 17، آبان 1396، صفحه 545-559   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v9i2.42651

نویسندگان

عاطفه قائدی^* ؛ عباس مرادیان؛ حمید احمدی پور

شهید باهنر کرمان

چکیده

در بخش‌هایی از جنوب‌ غرب استان کرمان، مثل خاتون آباد در شرق شهربابک و کفه رباط- مروست در غرب شهرستان شهربابک، نهشته‌هایی از کانی‌های بورات دیده می شود که غالباً در فروافتادگی‌های زون سنندج- سیرجان، در زیر قشر نازکی از خاک و به‌صورت نودول دیده می شوند. بررسی‌های صحرایی نشان می دهد که در مناطق مورد بررسی، کفه های حاوی بورات ها به‌وسیله آب‌راهه هایی تغذیه می شوند که از سنگ‌های دگرگونی زون سنندج- سیرجان، آمیزه‌های نائین- بافت و سنگ‌های آذرین کمربند ماگمایی ارومیه- دختر سرچشمه می گیرند و این سنگ‌ها می توانند منشأ احتمالی بور در این نهشته ها باشند. نتایج بررسی‌های کانی شناسی به‌روش XRD نشان داد کانی‌های بوراته منطقه بیشتر از نوع هیدراته است و شامل یولکسیت، بوراکس، گووریت، ساسولیت، اینیوئیت هستند. داده های ژئوشیمیایی، نشان‌دهنده فراوانی عنصر بور (B) در این پلایاست. همبستگی خوب بین عناصر بور و کلسیم نشان‌دهنده تشکیل کانی‌های بوراته کلسیم دار در مناطق مورد بررسی است.

کلیدواژه‌ها

پلایای شهر بابک؛ بورات؛ یولکسیت؛ ساسولیت؛ XRD؛ ICP- AES

مراجع

Allen, R.D. and Kramer, H., 1957. Ginorite and sassolite from Death Valley, California. American Mineralogist, 42(1-2): 56-61.‏

Alonso, R.N., 1999. On the origin of La Puna borates. Acta Geologica Hispanica, 34(2): 141-166.‏

Carpenter, S.B. and Kistler, R.B., 2006. Boron and borates. In: J.E. Kogel , N.C. Trivedi, J.M. Barker, and S.T. Krukowski (Editors), Industrial Minerals and Rocks. Metallurgy and Exploration Inc, Colorado, pp. 275-284.

Christ, C.L., 1953. Studies of borate minerals, 2. X-ray crystallography of inyoite and meyerhofferite -x-ray and morphological crystallography of 2CaO. 3B2O3. 9H2O. American Mineralogist, 38(1 - 11): 912-918.

Clark, J.R., 1959. Studies of borate minerals. IV. The crystal structure of inyoite, CaB3O3 (OH) 5.4 H2O. Acta Crystallographica, 12(2):162-170.

Dimitrijevic, M.D., 1973. Geology of Kerman region. Geological Survey of Iran, Beograd Yugoslavia, Report Yu 59, 334 pp.

Erd, R.C., McAllister, J.F. and Almond, H., 1959. Gowerite, a new hydrous calcium borate, from the Death Valley Region, California. American Mineralogist, 44(9-10): 911-919.‏

Floyd, P.A., Helvaci, C. and Mittwede, S.K., 1998. Geochemical discrimination of volcanic rocks associated with borate deposits: an exploration tool? Journal of Geochemical Exploration, 60(3): 185-205.‏

Garcia-Veigas, J. and Helvaci, C., 2013. Mineralogy and sedimentology of the Miocene Göcenoluk borate deposit, Kırka district, Western Anatolia, Turkey. Sedimentary Geology, 290: 85-96.‏

Garrett, D.E., 1998. Borates: handbook of deposits, processing, properties, and use. Academic Press, USA, 483 pp.

Ghaedi, A., Moradian, A. and Ahmadipour, H., 2014. Reviewing and introduction of mineralogical properties of Ulexite an unknown gem in Khatoonabad (Shahr Babak, Kerman Province). The 1st National Symposium of Gemology- Crystallography of Iran, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran.

Ghose, S., Wan, C. and Clark, J.R., 1978. Ulexite, NaCaB5O6 (OH)6 . 5H2O: structure refinement, polyanion configuration, hydrogen bonding, and fiber optics. American Mineralogist, 63(12): 160–171.

Harder, H., 1959. Beitrag zur Geochemie des Bors: Bor in Mineralen und magmatischen Gesteinen. Vandenhoeck and Ruprecht.‏ Vandenhoeck, Ruprecht, 55 pp.

Hardie, L.A. and Eugster, H.P., 1970. The evolution of closed-basin brines. Mineralogical Society of America - Special Paper, 3(3): 273-290.‏

Helvaci, C., 1995. Stratigraphy, mineralogy, and genesis of the Bigadiç borate deposits, Western Turkey. Economic Geology, 90(5): 1237-1260.‏

Helvaci, C., Orti, F., Garcia-Veigas, J., Rosell, L. and Gundogan, G., 2012. Neogene borate deposits, Mineralogy, Petrology and Sedimentology. A workshop with special emphasis on the Anatolian deposits, International Earth Science Colloquium on the Aegean Region, 1-5 October 2012, İzmir, Turkey.

Jones, B.F., 1966. Geochemical evolution of closed basin water in the western Great Basin. Second Symposium on Salt, Northern Ohio Geology, Ohio, United States of America.‏

Kejun, S.D.G.Z.W., 1984. The origins of borates in saline lakes, Qinghai –Xizaig Plateau. Acta Sedimentologica Sinica, 2(4): 111-126.

Kistler, R.B. and Helvaci, C., 1994. Boron and borates. Industrial Minerals and Rocks, 6: 171-186.‏

Kocak, I. and Koc, S., 2012. Major and Trace Element Geochemistry of the Bigadiç Borate Deposit, Balikesir, Turkiye. Geochemistry International, 50(11): 926–951.

Krinsley, D., 1970. A Geomorphological and Paleoclimatoligical study of the playas of Iran. Geological Survey Reston, Washington, 486 pp.

Levy, H.A. and Lisensky, G.C., 1978 .Crystal structures of sodium sulfate decahydrate (Glauber's salt) and sodium tetraborate decahydrate (borax). Redetermination by neutron diffraction. Acta Crystallographica, 34(12): 3502-3510.

Moradian, A., Ahmadipour, H. and Aftabi, A., 2009. The final report of the feasibility study of evaporation and chemical processing of Brine and salt fields in Kerman. Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, 179 pp.

Muessig, S.J., 1959. Primary borates in playa deposits; minerals of high hydration. Economic Geology, 54(3): 495-501.‏

Nabavi, M.H., 1976. An introduction to the geology of Iran. Geological Survey of Iran, Tehran, 109 pp.

National Iranian Oil Company., 1959. Map of watersheds based on geological field works, interpretation of aerial photographs and maps have been, scale 1:50000. National Iranian Oil Company.

Palache, C., Berman, H. and Frondel, C., 1952. Dana's System of Mineralogy. Geologiska Föreningen i Stockholm Förhandlingar, 74(2): 218-219.‏

Rahimpourbanab, H. and Kazemi, H., 2003. Geology, mineralogy and genesis of deposits of boron in Ghareh Gol in South West Zanjan. Tehran University Science Journal, 29(1): 1–21.

Sonnenfeld, P. and Perthuisot, .J.P., 1989. Brines and Evaporites. 28th International Geological Congress, U.S. National Academy, Washington District of Columbia, United States of America.

Sonnenfeld, P., 1984. Brines and evaporites. Academic Press, United States of America.‏ 126 pp.

Tucker, M.E., 2013. Sedimentary petrology: an introduction to the origin of sedimentary rocks. Black well, Oxford, England, UK, 272 pp.