مقایسه منابع مخازن سازمانی دانشگاه های علوم پزشکی کشور از لحاظ نمایه پذیری و دسترس پذیری در موتور جستجوی گوگل

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 9، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 15، شهریور 1397، صفحه 179-196   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v0i0.66986

نویسندگان

کیانوش رشیدی^* ؛ جواد عباس ‍‍پور

دانشگاه شیراز

چکیده

مقدمه: در سال های اخیر، بسیاری از دانشگاه‌ها و سازمان های تحقیقاتی مخازن سازمانی ایجاد کردند. آنها وظیفه ی ذخیره سازی، حفاظت و دسترسی به آثار دانشجویان و محققان را بر عهده دارند. دسترسی به منابع مخازن سازمانی از طریق موتورهای جستجو مهم است، بنابراین در این پژوهش، نمایه پذیری و دسترس پذیری منابع مخازن سازمانی دانشگاه های علوم پزشکی کشور در موتور جستجوی گوگل مورد مقایسه قرار گرفتند.

روش شناسی: جامعه ی این پژوهش را منابع موجود در مخازن سازمانی دانشگاه های علوم پزشکی کشور تشکیل می دهند. مخازن سازمانی از طریق راهنمای مخازن سازمانی دسترسی آزاد شناسایی شدند. در این راهنما، 9 مخزن سازمانی وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی کشور است. در زمان گردآوری داده ها، دسترسی به 2 مخزن سازمانی امکان پذیر نبود؛ بنابراین، منابع از میان 7 مخزن سازمانی گردآوری شد. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان به صورت طبقه ای ساده انتخاب گردید و سهم هر کدام از مخازن سازمانی 54 منبع بود. روش گردآوری داده ها به‌صورت مشاهده سیستمی بود. داده ها به‌صورت توصیفی و با استفاده از آزمون مجذور خی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته ها: بیش از 60 درصد منابع موجود در مخازن سازمانی متن کامل دارند و تفاوت معنی داری در دسترسی به متن کامل منابع در میان مخازن سازمانی وجود دارد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که اگرچه نمایه پذیری منابع انگلیسی نسبت به منابع فارسی در موتور جستجوی گوگل بیشتر است ولی تفاوت معنی داری میان منابع انگلیسی و فارسی از لحاظ نمایه پذیری وجود ندارد ولی از لحاظ دسترس پذیری از طریق موتور جستجوی گوگل تفاوت معنی داری میان تعداد منابع انگلیسی و فارسی وجود دارد. همچنین تفاوت معنی داری میان مخازن سازمانی دانشگاه های علوم پزشکی کشور از لحاظ نمایه پذیری و دسترس پذیری در موتور جستجوی گوگل وجود دارد.

نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد نمایه پذیری منابع بر روی موتور جستجوی گوگل، دسترس پذیری آن‌ را تضمین نمی کند. به لحاظ نمایه پذیری منابع مخازن سازمانی در موتور جستجوی گوگل، مخزن سازمانی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران در رتبه اول، مخزن سازمانی دانشگاه علوم پزشکی قزوین در رتبه دوم؛ مخازن سازمانی دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل و دانشگاه علوم پزشکی بوشهر در رتبه سوم و از لحاظ دسترس پذیری، مخزن سازمانی دانشگاه علوم پزشکی قزوین در رتبه اول و مخزن سازمانی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران در رتبه دوم و مخزن سازمانی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل در رتبه سوم قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

مخازن سازمانی؛ مخازن سازمانی دانشگاهی؛ دانشگاه های علوم پزشکی؛ نمایه پذیری؛ دسترس پذیری؛ موتور جستجوی گوگل

مراجع

پریرخ، مهری، زاهدی نوقابی، مهدی (1390). بررسی مخزن سازمانی دانشگاه فردوسی مشهد و سنجش میزان همخوانی آن با معیارهای تخصصی. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات. ۲۶ (۳) : ۵۱۹-۵۴۵.

پریرخ مهری، زاهدی نوقابی، مهدی (1394). چگونگی ارزیابی نرم افزارهای مخزن سازمانی: تجربه ای از یک مورد. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات. 30(3)، 785-822.

زاهدی نوقابی، مهدی (1394). تحلیل عامل های اثرگذار بر پیاده سازی مخازن سازمانی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی بر پایه نظریه های سیستم های اطلاعاتی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی. 50(1)، 300-280.

شفیعی، مسعود (1393). ارزیابی فراداده‌های سامانه اطلاعات علمی دانشگاه فردوسی مشهد از جنبه قابلیت جستجو، بازیابی و نمایه پذیری اطلاعات. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد.

سیدین، مریم سادات، جلالی دیزجی، علی (1391). واسپارگاه های دیجیتال انجمن‌های علمی جهان با دسترسی آزاد. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات. 23(1)، 164-181.

نوری میسا، ریحانه، حسن زاده، محمد (1394). تعیین عناصر تشکیل‌دهنده‌ مخزن دانش سازمانی در دانشگاه های کشور و ارائه یک چارچوب مفهومی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی. 5(1)، 171 -191.

Arlitsch, K., & O'Brien, P. S. (2012). Invisible institutional repositories: Addressing the low indexing ratios of IRs in Google Scholar. Library Hi Tech, 30(1), 60-81.

Bjork, B.C., Welling, P., Laakso, M., Majlender, P., Hedlund, T., & Gudnason, G. (2010). Open access to the scientific journal literature: Situation 2009. PLoS One, 5(6), 1-9.

Crow, R. (2002). The case for institutional repositories: A SPARC position paper. Washington, DC: The Scholarly Publishing and Academic Resources Coalition. http://www.sparc.arl.org/sites/default/files/media_files/instrepo.pdf.

Donovan, J. M., & Watson, C. A. (2011). Citation advantage of open access legal scholarship. Law Libr. J., 103, 553.

Directory of Open Access Repositories. available at: http://www.opendoar.org/

Fan, W. (2015).Contribution of the institutional repositories of the Chinese Academy of Sciences to the webometric indicators of their home institutions.Scientometrics, 105(3), 1889-1909.

Gargouri, Y., Hajjem, C., Larivie‘re, V., Gingras, Y., Carr, L., Brody, T., Harnad, S. (2010). Self-selected or mandated, open access increases citation impact for higher quality research. PLoS One, 5(10), e13636. http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0013636

Bhat, M. H. (2009). Open access repositories in computer science and information technology: an evaluation. IFLA journal. 35(3), 243-257.

Hughes, C.A. (2004), “Escholarship at the University of California: a case study in sustainable innovation for open access”, New Library World, 105 (3/4): 118-24.

Jacso, P. (2006). Open access to scholarly full-text documents. Online information review, 30(5), 587-594.

Jain, P., Bentley, G., Oladiran, M. T. (2009). The role of institutional repository in digital scholarly communications. Proceedings of African Digital Scholarship & Curation.

Lee, J., Burnett, G., Vandegrift, M., Baeg, J. H., & Morris, R. (2015). Availability and Accessibility in an Open Access Institutional Repository: A Case Study. Information Research: An International Electronic Journal, 20(1), n1.

Madhan, M., Rao, Y.S. and Awasthi, S. (2006), “Institutional repository enhances visibility and presented at the National Conference on Information Management in Digital Libraries IIT

Markland, M. (2006). Institutional repositories in the UK: What can the Google user find there?.Journal of Librarianship and Information Science. 38(4), 221-228.

McCown, F., & Nelson, M. L. (2006). Evaluation of crawling policies for a web-repository crawler. In Proceedings of the seventeenth conference on Hypertext and hypermedia.157-168.

Orduna-Malea, E., & Lopez-Cozar, E. D. (2015). The dark side of Open Access in Google and Google Scholar: the case of Latin-American repositories. Scientometrics, 102(1), 829-846.

Registry of Open Access Repositories. Available at: http://roar.eprints.org/

Rieh, S. Y., Markey, K., Yakel, E., St Jean, B., & Kim, J. (2007). Perceived values and benefits of institutional repositories: a perspective of digital curation. In An International Symposium on Digital Curation (DigCCurr 2007), Chapel Hill, NC.

Tmava, A. M., & Alemneh, D. G. (2013). Enhancing content visibility in institutional repositories: Overview of factors that affect digital resources discoverability.

Web Ranking of Universities (2010), British Universities commitment to open access, available at: www.webometrics.info/openac.html (accessed).

Zuccala, A., Oppenheim, C., & Dhiensa, R. (2008). Managing and evaluating digital repositories. Information Research. 13(1), 333.