احترام مالی کافر بی‌طرف

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 8، دوره 51، شماره 2 - شماره پیاپی 117، شهریور 1398، صفحه 145-166   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfu.v51i2.65655

نویسنده

امیر مهاجر میلانی^*

استادیار گروه فقه و حقوق مرکز تحقیقات زن و خانواده، واحد قم

چکیده

موضوع نوشتار حاضر احترام مالی کافر بی‌طرف است. به باور مشهور فقیهان، انسان در یک تقسیم کلان به مسلمان و غیر مسلمان تقسیم شده است. غیر مسلمان فقط در صورت معاهد یا ذمی بودن از جرگه حربیان خارج و  جان و مال وی محترم است. در مقابل برخی برآنند که کافر بی‌طرف (کافر حیادی) در عرض کافر معاهد و ذمی حرمت جانی و مالی دارد و کسی حق تعرض به وی را ندارد. تحقیق حاضر در راستای تاکید بر دیدگاه اخیر، نخست در صدد است با بازخوانی و تقریب دلایل دیدگاه مشهور و در مواردی مستندسازی آن با مهم‌ترین دلایل احتمالی این دیدگاه، خوانشی علمی از این دیدگاه ارائه نماید. در ادامه نویسنده می‌کوشد تا با نقد این دلایل، نشان دهد که نمی‌توان با استناد به آنها، امر خطیری همچون عدم حرمت مال دیگری را اثبات کرد. نتیجه اینکه احترام مالی کافر بی‌طرف به لحاظ اطلاقات ادله ثابت است و دلیلی بر تخصیص یا تقیید آن‌ها وجود ندارد؛ بلکه، به برخی دلایل می‌توان اشاره کرد که خواستار مواجهه از سر نیکی و عدالت با کافر بی‌طرف است.

کلیدواژه‌ها

روابط اقتصادی با کفار؛ سرقت از کفار؛ حرمت جان کافر و دار الحیاد

مراجع

ابن بابویه، محمد بن علی، الخصال، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1362.

 

ابن بابویه، محمد بن علی ، علل الشرائع، قم: کتابفروشی داوری، 1386 ق.

 

ابن بابویه، محمد بن علی ، عیون الاخبار، نشر جهان، 1378 ق.

 

ابن زهره، حمزه بن على، غنیه النزوع، قم: مؤسسه امام صادق (علیه السلام)، 1417 ق.

 

ابن شهرآشوب، محمد بن علی، متشابه القرآن و مختلفه، قم: انتشارات بیدار، 1369 ق.

 

احمدی میانجی، علی، مالکیت خصوصی در اسلام، قم: نشر دادگستر، 1424 ق.

 

اصفهانی، ابو الحسن، وسیلة النجاة، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1422 ق.

 

ایروانی، علی، حاشیه مکاسب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد، 1406 ق.

 

آبی، حسن بن ابی طالب، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1417 ق.

 

بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضره، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1405 ق.

 

برقی، احمد بن محمد، المحاسن، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1371 ق.

 

بهجت، محمد تقی، وسیلة النجاة، قم: انتشارات شفق، 1423 ق.

 

بیهقی نیشابوری کیدرى، محمد بن حسین، اصباح الشیعه، قم: مؤسسه امام صادق (علیه‌السلام)، 1416 ق.

 

تقی‌الدین حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1383 ق.

 

جوادی آملی، عبدالله، مفاتیح الحیاه، قم: إسراء، 1391.

 

خامنه‌ای، علی، الاستفتاءات، قم: دفتر معظم له، 1424 ق.

 

خمینی، روح اللّه، کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره، 1421 ق.

 

خوانساری، محمد، التعلیقات علی الروضه البهیه، قم: منشورات مدرسه رضویه، بی‌تا.

 

خویی، ابوالقاسم، صراط النجاه، قم: مکتب نشر المنتخب، 1416 ق.

 

خویی، ابوالقاسم ، معجم رجال الحدیث، بی‌جا، بی‌تا.

 

خویی، ابوالقاسم، منهاج الصالحین، قم: نشر مدینة العلم، 1410 ق.

 

سبزواری، عبد الاعلی، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه اهل بیت (ع)، 1409 ق.

 

سیستانی، علی، تعارض الأدله و اختلاف الحدیث، تقریر از سید هاشم هاشمی، بی‌جا، بی‌تا.

 

شبیری زنجانی، موسی، کتاب نکاح، قم: مؤسسه نور رأی پرداز، 1419 ق.

 

شعرانی، ابوالحسن، حاشیه الوافی، کتابخانه امیر المومنین، 1406 ق.

 

شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضه البهیه، قم: مکتبه الداوری، 1410 ق.

 

صاحب جواهر، محمد حسن بن باقر، جواهر الکلام، بیروت، دارالإحیاء التراث العربی، 1404 ق.

 

صدر، محمد باقر، المحاضرات التأسیسیه، قم: مرکز الابحاث التخصصیه، 1413 ق.

 

صدر، محمد باقر ، بحوث فی شرح العروة الوثقی، قم: مجمع الشهید الصدر العلمی، 1408 ق.

 

صدر، محمد باقر، بحوث فی علم الاصول، قم: مؤسسه دائره المعارف، 1431 ق.

 

طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: انتشارات جامعه مدرسین، بی‌تا.

 

طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو، 1372 ق.

 

طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الرساله، 1420 ق.

 

طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1390 ق.

 

طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.

 

طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، قم: انتشارات جامعه مدرسین قم، 1407 ق.

 

طوسی، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دار الکتاب العربی، 1400 ق.

 

طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1407 ق.

 

طوسی، محمد بن حسن، رجال الشیعه، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1427 ق.

 

عاملی، محمد بن علی، مدارک الاحکام، قم: مؤسسه آل البیت، 1411 ق.

 

علامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1414 ق.

 

علامه حلّی، حسن بن یوسف، رجال العلامة، نجف اشرف: منشورات المطبعة الحیدریة، 1381 ق.

 

علامه حلّی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیه، 1412 ق.

 

فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، کنز العرفان، قم: بی‌جا، بی‌تا.

 

فخر المحققین، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه اسماعلیان، 1387 ق.

 

قمی، ابوالقاسم، الرسائل، قم: دفتر تبیلغات اسلامی، 1427 ق.

 

قمی، تقی، الدلائل فی شرح منتخب المسائل، قم: کتاب فروشی محلاتی، 1423 ق.

 

قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، دارالکتاب، 1404 ق.

 

کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1407 ق.

 

گلپایگانی، محمد رضا، مجمع المسائل، قم: دارالقرآن، 1409 ق.

 

محقق حلّی، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1408 ق.

 

محقق حلّی، جعفر بن حسن ، نکت النهایة، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1412 ق.

 

محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد، آل البیت (علیه السلام)، 1414 ق.

 

مسلم بن الحجاج، صحیح مسلم، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، تحقیق محمد فؤاد عبد الباقی، بی‌تا.

 

مفید، محمد بن محمد، المقنعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413 ق.

 

مکارم شیرازی، ناصر، الفتاوی الجدیده، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب (علیه‌السلام) 1427 ق.

 

منتظری، حسین‌علی، دراسات فی ولایه الفقیه، قم: نشر تفکر، 1409 ق.

 

منتظری، حسین‌علی، دراسات فی المکاسب المحرمه، قم: نشر تفکر، 1415 ق.

 

نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی - فهرست أسماء مصنفی الشیعة، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1407 ق.