| تعداد نشریات | 55 |
| تعداد شماره‌ها | 2,140 |
| تعداد مقالات | 22,105 |
| تعداد مشاهده مقاله | 96,047,746 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 34,088,945 |
روش‌شناسی اجتهاد تمدنی (ابزاری برای استخراج نظام‌ها و فرآیندهای مورد نیاز در مقیاس یک تمدن) | ||
| فقه و اصول (Fiqh va uṣūl) | ||
| مقاله 8، دوره 51، شماره 3 - شماره پیاپی 118، آذر 1398، صفحه 159-179 اصل مقاله (629.12 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfu.v51i3.62610 | ||
| نویسنده | ||
| عبدالحمید واسطی* | ||
| استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و مدرس حوزه | ||
| چکیده | ||
| مسئله اصلی در مقاله بررسی «ابزارهای اصلی برای فهم گزاره‌های دینی در مقیاس کلان» است. این بحث در پارادایم کلام شیعی، دینِ تمدنی، فقه و اصول فقه جواهری مطرح است. در این دستگاهِ معرفتی، «اجتهاد» عبارتست از «کشف الحکم عن مدرکه» و «حکم» عبارتست از: «الاعتبار الشرعی المتعلق بأفعال العباد»؛ و به علت قیدِ «افعال العباد» در تعریف حکم، رویکرد رفتاری فردی به‌خود گرفته است. داعیه تمدن‌سازیِ اسلام و مواجهه با نیازها در مقیاس اجتماعی و بین‌المللی، سبب شده است تا تلاش برای استخراج دیدگاه اسلام در مقیاس جمعی و با رویکرد استخراج «فرآیندها»، مورد توجه جدی قرار بگیرد. ضرورت «حجت بودن» برای استناد به دین، سبب تمرکز بر روش‌شناسیِ چنین تلاشی شده است. این مقاله، به چنین مقصودی می‌پردازد و نتیجه آن در سه محور اصلی عبارتست از: 1- تغییر تعریف حکم به «الاعتبار الصادر من الشارع لتنظیم حیاه الانسان» 2- تغییر هویت «وضع الفاظ» از وضع برای مصادیق، به وضع برای روح معنا (فرآیند) 3- استفاده از منطق سیستم‌ها برای جمع ادله. مقصود از منطق سیستم‌ها، دیدنِ هر «حکم» به عنوان یک پردازشگر برای تبدیل ورودی‌های مربوطه‌اش به خروجی مورد نظرش است که در آن نقطه شروع پردازش، هسته مرکزی، مراحل، نقاط بحران، مبتنی بر ادله، تعریف شده باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| علوم انسانی اسلامی؛ اجتهاد تمدن ساز؛ اجتهاد سیستمی؛ روش شناسی اجتهاد | ||
| مراجع | ||
|
1. ابن‌بابویه(شیخ صدوق) محمدبن‌علی الخصال [کتاب]. - قم : جامعه مدرسین حوزه علمیه, 1362.
2. ابن‌براج عبدالعزیز المهذب [کتاب]. - قم : جامعه مدرسین حوزه علمیه, 1406.
3. اسلامی رضا مدخل علم فقه [کتاب]. - قم : مرکز مدیریت حوزه علمیه, 1384.
4. اشتهاردی علی‌پناه مدارک العروه [کتاب]. - تهران : دار الأسوة للطباعة و النشر, 1417ق.
5. اصفهانی محمدحسین نهایه‌الدرایه فی شرح الکفایه [کتاب]. - بیروت : موسسه آل‌البیت لاحیاء التراث, 1361ق.
6. آملی میرزامحمدتقی مصباح الهدی فی شرح العروه الوثقی [کتاب]. - تهران : مولف, 1380.
7. آیت‌الله سبحانی جعفر أصول الفقه المقارن فیما لا نص فیه [کتاب]. - قم : موسسه امام صادق علیه‌السلام, 1383.
8. آیت‌الله سبحانی جعفر تهذیب الاصول (تقریرات درس نائب‌الامام خمینی) [کتاب]. - قم : موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی, 1423.
9. آیت‌الله سیستانی سیدعلی الرافد فی علم الاصول [کتاب]. - قم : موسسه الامام الصادق علیه‌السلام, 1414ق.
10. ایروانی باقر دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی علی المذهب الجعفری [کتاب]. - قم : بی‌نا, 1427ق.
11. برقی احمدبن‌محمد المحاسن [کتاب]. - قم : دارالکتب الاسلامیه, 1371ق.
12. بری باقر فقه النظریه عند الشهید الصدر [مقاله] // مجله قضایا اسلامیه معاصره. - بغداد : مرکز دراسات فلسفه الدین, 1421ق. - ص. 165.
13. حکیم محمدتقی الاصول العامه فی الفقه المقارن [کتاب]. - قم : مجمع جهانی اهل بیت, 1423ق.
14. حلی، فاضل مقداد مقداد بن عبدالله التنقیح الرائع لمختصر الشرایع [کتاب]. - قم : کتابخانه آیت الله مرعشی, 1404ق.
15. حمیدی‌زاده محمدرضا پویایی‌های سیستم [کتاب]. - تهران : دانشگاه شهید بهشتی, 1379.
16. حمیری عبدالله‌بن‌جعفر قرب الاِسناد [کتاب]. - قم : موسسه آل‌البیت علیهم‌السلام, 1413ق .
17. خسروپناه عبدالحسین انتظار بشر از دین [کتاب]. - تهران : پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی, 1382.
18. رضائیان و همکاران علی تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم [کتاب]. - تهران : انتشارات سمت, 1393.
19. رفیع‌پور فرامرز کندوکاوها و پنداشته‌ها (مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیقات اجتماعی) [کتاب]. - تهران : شرکت سهامی انتشار, 1393.
20. شعیری محمدبنمحمد جامع الاخبار [کتاب]. - نجف : مطبعه حیدریه, بی‌تا.
21. شهید اول محمد‌بن‌مکی اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه [کتاب]. - بیروت : دارالتراث, 1410ق.
22. شهید صدر سیدمحمدباقر دروس فی علم الاصول [کتاب]. - قم : دارالهدی, 1400ق.
23. شیخ بهایی محمد بن حسین زبده الاصول [کتاب]. - قم : مرصاد, 1031.
24. شیخ مفید محمدبنمحمد المزار [کتاب]. - قم : کنگره جهانی هزاره شیخ مفید, 1413ق.
25. ضیایی فر سعید فلسفه فقه [کتاب]. - قم : پژوهشگاه حوزه و دانشگاه, 1392.
26. عراقی ضیاءالدین نهایه الافکار [کتاب]. - قم : جامعه مدرسین حوزه قم, 1361ق.
27. علامه حلی حسن‌بن‌یوسف تحریر الاحکام الشرعیه [کتاب]. - قم : موسسه الامام الصادق علیه‌السلام, 726ق.
28. علامه حلی حسن‌بن‌یوسف تذکره الفقهاء [کتاب]. - قم : موسسه آل‌البیت علیهم‌السلام, بی‌تا.
29. علم‌الهدی (معروف به سیدمرتضی) علی‌بن‌حسین رسائل الشریف المرتضی [کتاب]. - قم : دارالقرآن الکریم, 436ق.
30. فیض کاشانی ملامحسن المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء [کتاب]. - قم : انتشارات جامعه مدرسین حوزه قم, 1383ق.
31. قانصوه محمود المقدمات و التنبیهات فی شرح اصول‌الفقه [کتاب]. - بیروت : دارالمورخ العربی, 1418ق.
32. گردآوری واحد فقه و حقوق گفتگوهای فلسفه فقه [کتاب]. - قم : انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی, 1377.
33. گلپایگانی سیدمحمدرضا الشهادات، تقریرات [کتاب]. - قم : مولف, 1405.
34. محقق اصفهانی محمدتقی هدایه المسترشدین [کتاب]. - قم : موسسه النشر الاسلامی, 1248ق.
35. محقق حلی جعفربن‌حسن معارج الاصول [کتاب]. - لندن : موسسه الامام علی علیه‌السلام, 676ق.
36. محقق خویی سیدابوالقاسم محاضرات فی الاصول [کتاب]. - قم : موسسه احیاء الاثار الامام الخویی, 1413ق.
37. محقق نائینی محمدحسین اجود التقریرات [کتاب]. - قم : مطبعه العرفان, 1355ش.
38. مصطفوی سیدکاظم ماهیت حکم [مقاله] // فصلنامه حقوق. - تهران : دانشگاه تهران, 1388. - جلد دوره39 شماره1.
39. منتظری حسین‌علی دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه [کتاب]. - قم : نشر تفکر, 1409ق.
40. موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی خطابات قانونیه [کتاب]. - تهران : نشر عروج, 1385.
41. میرزا قمی ابوالقاسم القوانین المحکمه فی الاصول [کتاب]. - قم : احیاء الکتب الاسلامیه, 2131ق.
42. نائب‌الامام خمینی سیدروح الله مناهج الوصول الی علم الاصول [کتاب]. - قم : موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی, 1415.
43. نجفی مرعشی سیدشهاب‌الدین القول الرشید فی الاجتهاد و التقلید [کتاب]. - قم : کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی, 1422ق.
44. نراقی ملااحمد مستندالشیعه فی احکام الشریعه [کتاب]. - قم : موسسه آل‌البیت علیهم‌السلام, 1415ق.
45. نصری عبدالله انتظار بشر از دین [کتاب]. - تهران : موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر, 1378.
46. واسطی عبدالحمید دوره طراحی سیستم های دینی [گزارش]. - مشهد مقدس : موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام, 1393. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,051 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,017 |
||