بررسی شیوه‌های شخصیّت‌پردازی نظامی گنجوی با تکیه بر سه شخصیّت خسرو، بهرام و اسکندر

جستارهای نوین ادبی

مقاله 1، دوره 47، شماره 2 - شماره پیاپی 185، شهریور 1393، صفحه 119-146   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v47i2.19616

نویسندگان

اسما حسینی مقدم^* ؛ مریم صالحی نیا؛ محمّد جواد مهدوی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

منظومه‌های داستانی نظامی از حیث وجود شخصیّت‌های قوی و ماندگار برجستگی قابل توجّهی دارند. هدف این پژوهش بررسی شیوه‌هایی است که نظامی در شخصیّت‌پردازی به کار گرفته است. بدین ‌منظور سه تن از شخصیّت‌های داستانی او (خسرو، بهرام و اسکندر) که در مقام شهریاری نقطة اشتراک دارند، انتخاب شده‌اند. این پژوهش که به دو روش توصیفی و آماری انجام گرفته، نشان می‌دهد که نظامی بر خلاف بسیاری از داستان‌پردازان کلاسیک از روش نمایش غیرمستقیم بیشتر از تعریف مستقیم بهره برده است و روش‌های مورد استفادة او در پرداخت شخصیّت‌ها با خلق و خوی شخصیّت و موضوع داستان رابطة مستقیم دارد. نظامی در کار خود روند رو به پیشرفتی داشته و کامل‌ترین الگوی شخصیّت‌پردازی را در منظومة شرفنامه نشان داده است.

کلیدواژه‌ها

نظامی؛ شخصیّت‌پردازی؛ خسرو؛ بهرام؛ اسکندر

مراجع

احمدنژاد، کامل. (1369). تحلیل آثار نظامی. تهران: علمی.

اخوّت، احمد. (1371). دستور زبان داستان. تهران: فردا.

براهنی، رضا. (1362). قصّه‌نویسی. تهران: نو.

بری، مایکل. (1385). تفسیر مایکل بری بر هفت پیکر نظامی. ترجمة جلال علوی نیا. تهران: نی.

بیگدلی، غلامحسین. (1369). چهرة اسکندر در شاهنامة فردوسی و اسکندرنامة نظامی. تهران: آفرینش.

ثروت، منصور. (1381). یادگار گنبد دوّار. تهران: امیرکبیر.

حمیدیان، سعید. (1369). آرمانشهر زیبایی: گفتارهایی در شیوة بیان نظامی. تهران: قطره.

ریاحی، لیلا. (1385). قهرمانان خسرو و شیرین. تهران: امیرکبیر.

زرّین‌کوب، عبدالحسین. (1372). پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد. تهران: سخن.

نظامی گنجه‌ای. (1386 الف). خسرو و شیرین. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.

نظامی گنجه‌ای. (1386 ب). شرفنامه. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.

نظامی گنجه‌ای. (1387 الف). اقبالنامه. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.

نظامی گنجه‌ای. (1387 ب). هفت‌پیکر. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.

یاوری، حورا. (1374). روانکاوی و ادبیات: دو متن، دو انسان، دو جهان از بهرام گور تا راوی بوف کور. تهران: تاریخ ایران.

Abrams, Meyer Howard and Galt Harpham, Geoffrey. (2009). A Glossary of literary Terms. Wadsworth Cengage Learning.

Card, Orson Scott. (1999). Characters and Viewpoint. Writer’s Digest Book: Cincinnati, Ohio.

Kress, Nancy. (2004). Dynamic Characters. Writer’s Digest Book: Cincinnati, Ohio.

Rimmon-Kenan, Shlomith. (2005). Narrative Fiction: Contemporary Poetics. 2ndedition. Routledge.

Toolan, Michael J. (2001). Narrative: A critical linguistic introduction. 2ndedition. Routledge.