اثر تغییر اقلیم بر اقتصاد گندم دیم (مطالعه موردی خراسان شمالی)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 11، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 20، تیر 1393، صفحه 301-310   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v6i2.39370

نویسندگان

فاطمه زرعکانی^{* 1}؛ غلامعلی کمالی¹؛ امیرحسین چیذری²

¹دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

²گروه اقتصادکشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

تغییر اقلیم پدید‌ه ای است که در عصر حاضر بیشترین نگرانی ها را در میان جوامع و مراجع تصمیم گیری در سراسر دنیا به وجود آورده است. این پدیده تاثیرات مهمی در جنبه ‌های مختلف زندگی بشر داشته است. یکی از مهمترین محصولات کشاورزی که تحت تأثیر این پدیده قرار دارد، گندم است. با توجه به این موضوع، برای بررسی اثرات تغییر اقلیم بر عملکرد محصول گندم در استان خراسان شمالی، بر اطلاعات موجود در این استان تکیه شده است. به این منظور داده ‌های اقلیم شناسی ایستگاه هواشناسی سینوپتیک بجنورد از سال 1363 تا 1389 و همچنین اطلاعات اقتصادی گندم دیم در منطقه خراسان شمالی موجود در وزارت جهاد کشاورزی برای تحلیل وضعیت گذشته و آشکارسازی تغییر اقلیم و تعیین رابطه بین متغیر‌های اقتصادی و اقلیمی گندم مورد استفاده قرار گرفته است. برای تعیین رابطه میان اقتصاد گندم دیم و اقلیم منطقه، پارامتر‌های دمای کمینه و بیشینه و بارندگی سالانه و همچنین هزینه، قیمت گندم و جو و سطح زیر کشت به عنوان متغیر‌های مستقل و عملکرد و درآمد گندم دیم به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شد. همچنین برای پیش بینی مقدار پارامتر‌های اقلیمی در سال ‌های آینده از مدل اقلیمی LARS-WG و HADCM استفاده شده است. نتایج نشان داد که تغییر اقلیم در 30 سال گذشته در این استان اتفاق افتاده و رابطه معنی داری بین لگاریتم پارامتر‌های دمای کمینه، دمای بیشینه و بارندگی سالانه با عملکرد گندم دیم مشاهده شد. با استفاده از معادله به دست آمده برای عملکرد و درآمد محصول گندم و نتایج پیش بینی مدل عددی اقلیمی که نشان دهنده افزایش دمای کمینه (5/0 درجه سلسیوس) و بیشینه (5/0 درجه سلسیوس) و افزایش بارندگی (25 میلیمتر) از سال 2010 تا 2039 در این منطقه بود، افزایش نسبی در میزان عملکرد محصول گندم دیم (10 تن در هکتار) و درآمد به دست آمده (250000 تن/هزار ریال) در 30 سال آینده در این منطقه مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها

پیش‌بینی اقلیمی؛ خراسان شمالی؛ عملکرد اقتصادی گندم دیم

مراجع

Ghasemi, F., Mahdia, I., Belloumi, M., Sousse, I. 2011. Climate change impacts on wheat yields in Tunisia: An econometric analysis” politics and economics development, ERF 17thConference, Renaissance beach resort & Spa, Turkey, 20-22 March 2011, p. 123-141.

Haixiao Huang, H., and Madhu Khanna, M.2010. An Econometric Analysis of U.S. Crop Yield and Cropland Acreage: Implications for the Impact of Climate Change, Agricultural and Applied Economics Association, Agricultural & Applied Economics Association 2010, AAEA, CAES, & WAEA Joint Annual Meeting, Denver, Colorado, July 25-27, 2010, p. 325-356

Kamali, G.A, and Koocheki, A. 2005. Potential impacts of climate change on agro climatic indicators in Iran. Arid land research and management 20: 245-259.

Kamali, G.A, and Nassiri, M. 2005. Potential impact of climate change on rainfed wheat production in Iran. Agronomy and Soil Science 52: 113-124.

Kazemizad, M. 1998. Determining the best time and region for rain-fed wheat in West Azerbaijan based on temperature and precipitation, MSc Thesis, Tarbiat Moallem University, Tehran, Iran. (In Persian with English Summary)

Nadjafi, H., Chizari, A.H., and Kamali, G.A. 2009. Study on economic effect of climate change on rain-fed wheat (Case study: Maraghe), MSc Thesis, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran. (In Persian with English Summary)

Nigol, S. 2008. Assessing relative performance of econometric models in measuring the impact of climate change on agriculture using spatial autoregression. Southern Regional Science Association 38(2): 195–209.

Ortiz R. 2008. Climate change: can wheat beat the heat? Agriculture Ecosystem & Environment 46-58.

Rahimzade, F. 2011. Statistical methods in meteorological and climatological study, Seyed Bagher Hosseini Publication. (In Persian)

Richter, G.M., and Semenov, M.A. 2005. Modeling impacts of climate change on wheat yields in England and Wales: assessing drought risks. Agricultural Systems 85(1): 77-97.

Seyed Sajidin, H. 2007. Prospects for wheat production under changing climate in mountain areas of Pakistan– An econometric analysis. Agricultural Systems 94: 494-501.

Vaseghi, E., and Esmaeeli, A.K. 2008. Study of economical effect of climate change on Iran’s agriculture (Case Study: wheat), Agricultural science and technology 45: 685-696.

Zarin, A. 2000. Modeling of rain-fed wheat yield according to agricultural climatology criteria in West Azerbayjan, MSc Thesis, Tarbiat Modarres University. Tehran, Iran. (In Persian with English Summary)