واگرایی استانداردهای حوزه مدیریت اطلاعات و دانش: حرکت از وحدت به کثرت

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 9، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 17، آبان 1398، صفحه 164-180   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v9i1.74629

نویسنده

سید مهدی طاهری^*

دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

مقدمه: مقاله حاضر، با رویکرد تحلیلی ـ انتقادی به تبیین واگرایی استانداردهای حوزه مدیریت اطلاعات و دانش، و حرکت آنها به‌سمت کثرت‌گرایی می‌پردازد. تلاش‌های موازی در بافت ابزارهای کاوش وب و کنسرسیوم وب جهانی با بافت میراث فرهنگی برای توسعه استانداردها و الگوهای مدیریت موجودیت‌های داده‌ای، مانع حل مشکلات کنونی وب در کنترل و پردازش داده‌ها خواهد شد. نیاز به هم‌افزایی تمامی سازمان‌ها و مراکز گسترش‌دهنده استانداردهای مدیریت داده‌ها بیش از پیش احساس می‌شود.
روش‌شناسی: طراحی روش داده‌های پیوندی و فرانمای تولید داده‌های ساختارمند، به‌عنوان دو چالش راهبردی و واگرایانه ارزیابی شده، و از جنبه کارکردپذیری با استانداردها و الگوهای مفهومی بافت میراث فرهنگی مقایسه می‌گردند. در ادامه، دلایلی که در بافت میراث فرهنگی خاستگاه ایجاد چنین واگرایی در تدوین استانداردها بوده‌اند، با تأکید بر قابلیت‌های محیط وب و ویژگی‌های موجودیت‌های داده‌ای دسترس‌پذیر در آن محیط مورد تحلیل قرار می‌گیرد.
یافته‌ها: به‌نظر می‌رسد، رویکرد کثرت‌گرایانه کنونی، و عدم توجه به فرایندهایی چون کنترل مستندات، بازنمون دقیق و گویای الگوهای رابطه‌ای بافت‌های داده‌ای برای استخراج معانی و دانش هر بافت، و اقبال نامناسب به انواع استانداردهایی که نقش مکمل نسبت به یکدیگر ایفا می‌کنند، برخی تجربیات نه‌چندان موفق پیشین را تکرار خواهند کرد.
نتیجه‌گیری: در پایان، تعامل بیشتر متخصصان بافت میراث فرهنگی با طراحان استانداردهای بافت ابزارهای کاوش و کنسرسیوم وب جهانی و انجام پژوهش‌هایی برای بهبود میان­کنش‌پذیری استانداردها و الگوهای دو بافت مورد بررسی توصیه می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

استانداردها؛ بافت میراث فرهنگی؛ بافت ابزارهای کاوش و کنسرسیوم وب جهانی؛ مدیریت اطلاعات و دانش؛ واگرایی؛ کثرت‌گرایی

مراجع

آقاده، سمیرا (1397). طراحی طرحواره داده‌های مستند مبتنی بر روش داده‌های خرد و بررسی واکنش موتورهای کاوش وب به پیشینه‌های مبتنی بر آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی. دانشگاه علامه طباطبائی.

تیلت، باربارا بی (1389). به‌راستی زمان مناسبی است برای فهرست‌نویس شدن. پایگاه خبری کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران (لیزنا). سخن هفته شماره ۳. بازیابی شده 05 مرداد 1397 از:

http://www.lisna.ir/Note/3600-به-راستی-که-زمان-مناسبی-است-برای-فهرست-نویس-شدن

تیلت، باربارا بی (1390). تغییر چارچوب کتابشناختی ما: بیانیه‌ای از کتابخانه کنگره. پایگاه خبری کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران (لیزنا). بازیابی شده 05 مرداد 1397 از:

http://www.lisna.ir/Talk/6663-تغییر-چارچوب-کتابشناختی-ما؛-بیانیه-ای-از-کتابخانه-کنگره

حریری، نجلا؛ طاهری، سید مهدی؛ فتاحی، رحمت‌الله؛ نوشین‌فرد، فاطمه (1392). "میانکنش‌پذیری نظام‌های فراداده‌ای و موتورهای کاوش وب: چالش‌ها و رویکردهای جاری". پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، دوره 3، شماره 2، ص. 234-252.

ذوالقدر، سارا (1395). بررسی تطبیقی نمایه‌سازی و پیدانمایی خرده‌های غنی در موتورهای کاوش وب. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم انسانی. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.

طاهری، سید مهدی (1387). مقایسه کارایی طرح‌های فراداده‌ای هسته دوبلین و قالب فراداده‌ای مارک 21 در سازماندهی منابع اطلاعاتی شبکه جهانی وب. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی آستان قدس رضوی. دوره 11، شماره 3 (پیاپی 43)، ص. 139-158.

طاهری، سید مهدی (1392 الف). داده‌های پیوندی: مفاهیم و استانداردها: با تأکید بر بافت میراث فرهنگی (1). نشریه تخصصی کنسرسیوم محتوای ملی، شماره 12، ص. 4-13.

طاهری، سید مهدی (1392 ب). داده‌های پیوندی: مفاهیم و استانداردها: با تأکید بر بافت میراث فرهنگی (2). نشریه تخصصی کنسرسیوم محتوای ملی، شماره 13، ص. 4-9.

طاهری، سید مهدی؛ نیکزاد بهله، رضا؛ صمیعی، میترا (1396). بررسی واکنش موتورهای کاوش وب به پیشینه‌های فراداده‌ای مبتنی بر روش ترکیبی داده‌های خرد و روش داده‌های پیوندی. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، دوره 33، شماره 2، ص. 639-658.

فرد حسینی، مهسا (1397). بررسی تأثیر استانداردها و الگوهای مفهومی بافت کتابخانه‌ای بر بهبود کارکردپذیری خرده‌های غنی. رساله دکترا. دانشکده علوم انسانی. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران (پژوهش در حال انجام).

محمدی استانی، مرتضی؛ چشمه سهرابی، مظفر؛ شعبانی، احمد؛ عاصمی، عاطفه؛ طاهری، سید مهدی (1397). تبیین فرانمای تولید داده‌های ساختارمند (اسکیما ارگ) و تحلیل رویکرد آن به پردازش و سازماندهی اشیاء محتوایی وب. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (زودآیند)، بازیابی شده 05 مرداد 1398 از: https://jipm.irandoc.ac.ir/article-1-4030-fa.html

محمدی استانی، مرتضی (1397). طراحی طرح‌واره قالب داده‌های خرد نسخه‌های خطی اسلامی-ایرانی و واکنش موتورهای کاوش وب به پیشینه‌های مبتنی بر آن. رساله دکترا. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی. دانشگاه اصفهان.

Berners-Lee, Tim (2006). Linked Data. Retrieved 05 July 2018 from: http://www.w3.org/DesignIssues/LinkedData.html.

Bizer, Christian; Heath, Tom; Berners-Lee, Tim (2009). Linked Data: The Story So Far. Retrieved 05 Feb. 2013 from: http://eolo.cps.unizar.es/docencia/doctorado/Articulos/LinkedData/bizer-heath-berners-lee-ijswis-linked-data.pdf.

Coyle, Karen; Hillmann, Diane (2007). Resource Description and Access (RDA): Cataloging Rules for the 20th Century. Retrieved 05 July 2018 from: http://www.dlib.org/dlib/january07/coyle/01coyle.html

Dodds, Leigh; Davis, Lan (2012). Linked Data Patterns: A pattern catalogue for modelling, publishing, and consuming Linked Data. Retrieved 05 Feb. 2013 from: http://patterns.dataincubator.org/book/linked-data-patterns.pdf

El-Sherbini, Magda (2001) "Metadata and the future of cataloging", Library Review, Vol. 50 Issue: 1, pp.16-27, https://doi.org/10.1108/00242530110363217.

Gorman, Michael (2004). Authority Control in the Context of Bibliographic Control in the Electronic Environment. Retrieved 14 July 2018 from: https://pdfs.semanticscholar.org/b644/7f2b09f5aeccac6623cc31cbc4d7ec9f652f.pdf.

Markey, Karen (2007). The Online Library Catalog: Paradise Lost and Paradise Regained?. Retrieved 05 July 2018 from: http://www.dlib.org/dlib/january07/markey/01markey.html

Parundekar, Rahul; Knoblock, Craig A.; Ambite, Jos´e Luis (2010). Linking and Building Ontologies of Linked Data. Retrieved 14 July. 2018 from http://www.isi.edu/integration/data/LinkedData/paper.pdf

Wikipedia (2018). Linked data. Retrieved 12 July 2018 from http://en.wikipedia.org/wiki/Linked_data.