مقایسه اثربخشی کتابخانه‌های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی و سازمان فرهنگی هنری شهرداری

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 17، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 17، آبان 1398، صفحه 330-349   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v0i0.72132

نویسندگان

سمیه جعفری باقی آبادی^* ؛ محمد حسن زاده؛ فاطمه زندیان

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی مقایسه‌ای اثربخشی کتابخانه‌های عمومی شهر تهران وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی و سازمان فرهنگی هنری شهرداری انجام گرفته است. همچنین به بررسی وضعیت موجود کتابخانه‌ها و مقایسه آن‌ها با استاندارد کتابخانه‌های عمومی پرداخته است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به روش پیمایشی است. این پژوهش از نظر گردآوری اطلاعات در دسته پژهش‌های آمیخته قرار می‌گیرد. برای محاسبه اثربخشی از پرسش‌نامه و از سیاهه ارزیابی جهت بررسی وضعیت موجود کتابخانه‌ها استفاده شده است. جامعة آماری این پژوهش، کتابخانه‌های عمومی شهر تهران است که بعد از نمونه‌گیری طبقه‌ای به‌طور تصادفی 19کتابخانه عمومی وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و 30 کتابخانه وابسته به شهرداری انتخاب شدند.
یافته‌ها: میزان اثربخشی کتابخانه‌های وابسته به نهاد بیشتر از کتابخانه‌های وابسته به شهرداری است. در کتابخانه‌های نهاد بین حجم مجموعه، مدرک تحصیلی مدیر و میانگین اثربخشی در ابعاد کارکنان و منابع همبستگی مستقیم و معناداری وجود دارد. در کتابخانه‌های شهرداری بین مدرک تحصیلی مدیر، تعداد کتابداران متخصص، تعداد رایانه‌های قابل استفاده برای کاربران و کارکنان و میزان اثربخشی این کتابخانه‌ها رابطه معناداری وجود دارد.
نتیجه‌گیری: باتوجه‌به نقش کتابخانه‌های عمومی در توسعه فرهنگی و اجتماعی و مدیریت چندگانه این کتابخانه‌ها در کشور ضروری است اثربخشی این کتابخانه‌ها که در راستای ارزیابی عملکرد آنهاست مورد سنجش قرار گیرد. زیرا دلیل اصلی سنجش اثربخشی نزدیک تر شدن به هدف نهایی و خاص هر کتابخانه و به عبارتی برنامه‌ریزی برای ارتقای وضعیت کتابخانه‌های عمومی است. یافته‌های پژوهش حاضر می‌تواند در شناسایی نقاط قوت و ضعف کتابخانه‌های عمومی همزمان بادرنظر داشتن استاندارد کتابخانه عمومی از یک‌سو و بررسی انتظارات و ادراک کاربران کتابخانه ازسوی‌دیگر، کمک کند.

کلیدواژه‌ها

کتابخانه های عمومی؛ اثربخشی؛ استاندارد کتابخانه عمومی؛ سازمان فرهنگی هنری شهرداری؛ نهاد کتابخانه های عمومی کشور

مراجع

اشرفی‌ریزی، حسن و کاظم‌پور، زهرا. (1393). تحلیل شکاف کیفیت خدمات کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های دولتی شهر اصفهان بر اساس مدل لایب کوآل. مدیریت اطلاعات و دانش‌شناسی، 1(1)، 71-83.

تفرشی، شکوه و مولوی، مینو. (1391). مقایسه دیدگاه کاربران و کتابداران کتابخانه‌های عمومی شهر تهران وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی درباره کیفیت خدمات کتابخانه. دانش‌شناسی (علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات). 5(16)، 19-30

حریری، نجلا و افنانی، فریده. (1387). بررسی کیفیت خدمات کتابخانه‌های علوم پزشکی تابعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه آزاد اسلامی مستقر در تهران از طریق مدل تحلیل شکاف. کتابداری و اطلاع‌رسانی. 11(2)، 29-25.

حسن‌زاده، محمد. (1387). سنجش و ارزیابی کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی: نظریه‌ها، روش‌ها و ابزارها. تهران: کتابدار.

دفت، ریچارد ال. (1377). تئوری و طرّاحی سازمان (علی پارسائیان و محمّد اعرابی، مترجمان). تهران: دفتر پژهش‌های فرهنگی.

فرج پهلو، عبدالحسین و قاسمی، مژگان. (1396). مدیریت کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی. تهران: سمت.

محمد بیگی، فاطمه. (1387). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور شهر قزوین با استفاده از ابزار Libqual (پایان نامه کارشناسی ارشد). تهران: دانشگاه تربیت مدرس، کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده علوم انسانی.

مهدوی، موسی (1378). بررسی میزان اثر بخشی نظام اطلاع رسانی دانشگاه امام حسین (ع) و راه های بهبود آن (پایان نامه کارشناسی ارشد). تهران: دانشگاه امام حسین، پژوهشکده علوم انسانی.

نوروزی چاکلی، عبدالرضا و دیانی، محمدحسین. (1387). سنجش اثربخشی تولیدات و خدمات در مراکز ملی اطلاعات علمی ایران. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی،11(1)، 29 – 64.

Asemi, A, Kazempour, Z & Ashrafi Rizi, H. (2010). Using LibQUAL+TM to improve services to libraries: A report on academic libraries of Iran experience. The Electronic Library. 28(4), 568 – 579.

Harinarayana, N. S., Vasantha Raju, N. & Shivakumaraswamy, K. N. (2008). Measuring the effectiveness of library services of select college libraries in Mysore city from user perspective. IASLIC Bulletin, 53(2). pp. 71-81. Retrieved august 30, 2017 from

IFLA public library service guidelines. (2010). Ed. by Christie Koontz and Barbara Gubbin. [e-book]. Retrieved august 22, 2016 from https://www.degruyter.com/view/product/43971

Kofi, A., Ababioa, E. N. A., Thomas, Korankyec, Bashiru, I.I. Saeeda, Munyakazi, Louisa, & Nicholas,N. NSOWAH-Nuamahc.(2012). Modelling students' satisfaction with library services in a tertiary institutions: Evidence from kumasi polytechnic. Information and knowledge Management. 2(6), 8591.

McCaffrey, C. (2013). LibQUAL in Ireland: Performance assessment and service improvement in irish university libraries. The Journal of Academic Librarianship, 39(4), 347-350

Nolan, P. (2011). An exploration of the role played by outreach activities in Irish public libraries today (Master’s. Dissertation) Retrieved August 18, 2012 from http://www.askaboutireland.ie

Posey, J. (2009). Student perceptions and expectations of library services quality and user satisfaction at Walters States – Tennessee. Retrieved august 24, 2017 from http://dc.etsu.edu/etd/1836/

Saunders, E.S. (2007). The LibQUAL+ phenomenon: who judges quality? Libraries Research Publications, Paper 89. Retrieved august 30, 2017 from: http://docs.lib.purdue.edu/lib_ research/89

Kim, Young-seok, Cooke, Louise (2017). Big data analysis of public library operations and services by using the Chernoff face method. Journal of Documentation. 73(3), 466-480. Retrieved august 30, 2017 from https://doi.org/10.1108/JD-08-2016-0098