تخمین اجزای بیلان آب در مقیاس مزرعه با استفاده از مدل شبیه سازی SWAP

آب و خاک

مقاله 20، دوره 24، شماره 6، بهمن 1389   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.7513

نویسندگان

هادی دهقان^{* 1}؛ امین علیزاده²؛ سید ابوالقاسم حقایقی مقدم³

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²استاد آبیاری، زهکشی و هواشناسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان رضوی

چکیده

چکیده
برای بهینهسازی مصرف آب در کشاورزی اطلاع دقیق از همه اجزای بیلان آب ضروری میباشد. از طرفی، اندازهگیری اجزای بیلان آب در فاصلههای زمانی مورد نیاز به خاطر وقتگیر و پرهزینه بودن مشکل است. مدلهایی که منطقه غیراشباع خاک را شبیه سازی میکنند، ابزار مفیدی برای پیشبینی آثار مدیریت کشاورزی بر آب استفاده شده توسط گیاه میباشند و از این مدلها میتوان برای بهینهسازی عملیات کشاورزی مانند مصرف آب استفاده کرد. این تحقیق در مزارع تحت آبیاری گندم در دشت نیشابور که یکی از دشتهای مهم استان خراسان رضوی میباشد، انجام شده است. برای شبیهسازی اجزای بیلان آب و رشد گیاه از مدل اگروهیدرولوژیک SWAP در سه مزرعه تحت کشت گندم به نامهای فاروب رومان، حاجیآباد و سلیمانی استفاده شد. ورودیهای مدل از ترکیب اطلاعات مزرعهای و هواشناسی تعیین شد. برای ارزیابی و واسنجی پارامترهای هیدرولیکی خاک از بسته نرمافزاری RETC بهره گرفته شد. دوره شبیهسازی مطابق با فصل رشد گندم از آبان ماه 1387 تا اوایل تیر ماه 1388 انتخاب شد. آنالیز حساسیت مدل نسبت به پارامترهای هیدرولیکی خاک حاکی از آن بود که مدل نسبت به ضرایب و حساسیت بیشتری نشان میدهد. همچنین با توجه به شاخصهای آماری ارائه شده، نتایج این مطالعه نشان داد مدل SWAP به خوبی توانسته است جریان آب در خاک را شبیهسازی کند. مقدار ضریبR2 به طور متوسط 62/0، خطای متوسط بین 1/0- تا 28/2- و خطای نسبی بین 33/0- تا 69/12- متغیر بودند. بنابراین از مدل واسنجی شده SWAP میتوان به عنوان ابزاری مفید بدون صرف وقت و هزینه زیاد برای محاسبه اجزای بیلان آب در سطح مزرعه استفاده کرد.

واژههای کلیدی: توابع هیدرولیکی خاک، مدل SWAP ، اجزای بیلان آب