بررسی تأثیر کم‌آبیاری بر تغییرات یونی، محتوای نسبی آب برگ، میزان پرولین و برخی ویژگی‌های ظاهری گیاه اطلسی

علوم باغبانی

مقاله 6، دوره 28، شماره 3، آذر 1393، صفحه 347-359   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v0i0.42836

نویسندگان

مسعود باقری زاده^{* 1}؛ فریده آل بوعلی²؛ حمید صادقی²؛ شورانگیز جوانمردی¹

¹دانشگاه آزاد اسلامی شیراز

²دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم

چکیده

خشکی به عنوان عامل محدود کننده غیرزنده، اثر بسیار نامطلوبی بر رشد و تولید گیاهان می‌گذارد. پژوهش حاضر در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی برای بررسی فیزیومورلوژیک گیاه اطلسی در شرایط کمبود آب با چهار تیمار آبیاری (25، 50، 75 و 100درصد حد ظرفیت مزرعه) شامل 8 تکرار در مدت زمان 6 ماه در شرایط گلخانه‌ای انجام گرفت. بیش‌ترین طول ریشه مربوط به تیمار 100 درصد ظرفیت مزرعه‌ای و کم‌ترین طول ریشه مربوط به تیمار 25 درصد ظرفیت مزرعه‌ای بود. هم‌چنین بیش‌ترین وزن تر و خشک ریشه مربوط به تیمار 100 درصد ظرفیت مزرعه‌ای و کم‌ترین وزن تر و خشک ریشه مربوط به تیمار 25 درصد ظرفیت مزرعه‌ای بود. اثر سطوح مختلف کم آبیاری بر طول شاخساره نشان داد که با کاهش میزان آبیاری طول شاخساره کاهش یافت، به‌طوری که کم‌ترین طول مربوط به تیمار 25 درصد ظرفیت مزرعه‌ای بود. اثر سطوح مختلف کم آبیاری بر وزن تر و خشک شاخساره نشان داد که با کاهش میزان آبیاری وزن خشک شاخساره کاهش یافت. اثر سطوح مختلف کم آبیاری بر تعداد گل نشان داد بیش‌ترین تعداد گل مربوط به ظرفیت مزرعه تا حد 75 درصد بود. مقدار کلروفیل در واحد سطح، در شرایط تنش خشکی، بالاتر از گیاهان آبیاری شده بود. اثر سطوح مختلف کم آبیاری بر میزان پرولین نشان داد که با کاهش میزان آبیاری میزان پرولین افزایش یافت. اثر سطوح مختلف کم آبیاری بر درصد پتاسیم نشان داد که با کاهش میزان آبیاری میزان پتاسیم افزایش یافت. در این پژوهش دیده شد که با افزایش شدت تنش خشکی محتوای نسبی آب کاهش یافت. نتایج این پژوهش نشان داد که گل اطلسی می‌تواند میزان کم‌آبیاری را تحمل کند و می‌توان از آن به عنوان یک گیاه مقاوم به کم‌آبی در فضای سبز استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

تنش خشکی؛ خصوصیات مورفولوژیکی؛ فیزیولوژیکی؛ گل اطلسی

مراجع

1- امیدی ح.، جعفرزاده چیمه ل.، و رحیم زاده م. 1391. ارزیابی تنش خشکی بر عملکرد دانه ژنوتیپ‌های کلزا (Brassica napus) با استفاده از شاخص های تحمل به خشکی. پژوهش و سازندگی. 25 (3): 57-66.

2- جعفری م. 1371. روش جدید برای ارزیابی مقاومت گیاهان به خشکی. پژوهش و سازندگی 42-36: 21.

3- حسنی ع. و امیدبیگی ر. 1381. اثرات تنش آبی بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و متابولیکی گیاه ریحان. مجله دانش کشاورزی 12 (3): 47-59.

4- رزمجو ج.، شریعتمداری ح.، اعتمادی ن.، خواجه الدین ج.، لندی ا.، نمازی ی.، برهانی م. و اصلانی ح. 1383. اثر تنش‌های محیطی بر مهم‌ترین گیاهان فضای سبز اصفهان و اپتیمم کردن شرایط گیاهان انتخابی. سفارش سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان. مجری پژوهش: دانشگاه صنعتی اصفهان.

5- سرمدنیا غ. 1372. اهمیت تنش‌های محیطی در زراعت. اولین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. تهران. انتشارات دانشکده کشاورزی. 157 ص.

6- کافی م.، زند ا.، کامکار ب.، شریفی ح.، و گلدانی م. 1380. فیزیولوژی گیاهی (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد 2. 379 ص.

7- قربانلی م.، فاکرباهر ز.، میرزا م.، و رضایی م.ب. 1380. بررسی برخی از پارامترهای رشد و تغییرات کمی و کیفی ترکیبات موجود در اسانس مرزه Satureja hortensis L. تحت تأثیر رژیم‌های مختلف آبیاری در طی دوره‌های رویشی و زایشی. پژوهش و سازندگی 45-40: 52.

8- قهرمان ا. 1373. کورموفیت‌های ایران (سیستماتیک گیاهی). جلد سوم. تهران. انتشارات مرکز نشر دانشگاهی. 306 ص.

9- لباسچی م.ح. و شریفی عاشور آبادی ا. 1383. شاخص‌های رشد برخی گونه های گیاهان دارویی در شرایط مختلف تنش خشکی. فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران 261-249: 20.

10- یوسفی فلک دهی ع. 1385. بررسی برهمکنش کم آبیاری و شوری بر رشد و عملکرد برنج. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته آبیاری و زهکشی. شیراز. دانشگاه شیراز. دانشکده کشاورزی. 172 ص.

11- Abdalla M.M., and El-Khoshiban N.H. 2007. The influence of water stress on growth, relative water content, photosynthetic pigments, some metabolic and hormonal contents of two Triticum aestivum cultivars. Journal of Applied Sciences Research, 3 (12): 2062-2074.

12- Abdul Jaleel C., Manivannan P., Sankar B., Kishorekumar A., and Gopi R. 2007. Induction of drought stress tolerance by ketoconazole in Catharanthus roseus L. is mediated by enhanced antioxidant potential and secondary metabolite accumulation. Colloids and Surfaces, 60: 201-206.

13- Ahmadi A., Emam Y., and Pessarakli M. 2010. Biochemical changes in maize seedling exposed to drought stress conditions at different nitrogen levels. Journal of Plant Nutrition, 33: 541.556.

14- Auge R.M., Stodola A.J.W., Moore J.L., Klingeman W.E., and Duan X. 2003. Comparative dehydratation tolerance of foliage of several ornamental crops. Journal of Science Horticulture, 98:511-516.

15- Bates I.S., Waldern R.P., and Teare I.D. 1973. Rapid determination of free proline for water stress studies. Plant and Soil, 39: 205-207.

16- Baher Z.F., Mirza M., Ghorbanil M., and Rezaii M.Z. 2002. The influence of water stress on plant helight, herbal and essential oil yield and composition in Satueja hortensis L., Flavor Fragrance Journal, 17: 275-277.

17- Bruisma J. 1963. The quantitative analysis of chlorophyll a & b in plant extract. Photochemistry and Photobiology, 12: 241.249.

18- Chylinski K.W., Lukaszewska A., and Kutnik K. 2007. Drought response of two bedding plants. Acta Physiology Plant, 29: 399-406.

19- Fornes F., Maria Belda R., Carrion C., Noguera V., Garica-Agustin P., and Abad M. 2007. Pre-conditioning ornamental plants to drought by means of saline water irrigation as related to salinity tolerance. Science Horticultural, 113: 52-59.

20- Fu J., Fry J., and Huang B. 2004. Minimum water requirements of four turfgrasses in the transition zone. Horticultural Science, 39:1740-1744.

21- Hung S.H., Yu C.W., and Lin C.H. 2005. Hydrogen peroxide functions as a stress signal in plants. Botanical Bulletin of Academia Sinica, 46:1-10.

22- Kant S., and Kafkafi U. 2002. Potassium and Abiotic Stresses in Plants. Pasricha, N. S., Bansal, S.K. (Eds.), Role of potassium in nutrient management for sustainable crop production in India, (Potash Research Institute of India, Gurgaon, Haryana).

23- Kosh Kholgh Sima N.A. 1999. Physiologycal, aspects of fodder production sait- affected solids. Doctoral tesis. Hiroshima. Japen.

24- Khalid K.A. 2006. Influence of water stress on growth, essential oil and chemical composition of herbs (Ocimum sp.). International Agrophysics, 20: 289-296.

25- Kusaka M., Lalusin A.G., and Fujimura T. 2005. The maintenance of growth and turgor in pearl millet (Pennisetum glaucum (L.) Leeke) cultivars with different root structures and osmo regulation under drought stress, Plant Science, 168: 1-14.

26- Martin B., and Torres N.A.R. 1992. Effects of water deficits stress on photosynthesis, it is components and component limitations and on water use efficiency in wheat. Plant Physiology, 100:733-739.

27- Munne-Bosch S., Jubany-Mari T., and Alegre L. 2001. Drought – induced senescencc is characterized by a loss of antioxidant defences in chloroplasts. Plant, Cell Environment, 24: 1319-1327.

28- Petropoulos S.A., Dimitra D., Polissiou M.G., and Passam H.C. 2008. The effect of water deficit stress on the growth, yield and composition of essential oils of parsley. Scientia Horticulturae, 115: 393-397.

29- Rahmani N., Aliabadi Farahani H., and Valadabadi S.A.R. 2008. Effects of nitrogen on oil yield and its component of calendula ( Calendula officinalis L.) in drought stress conditions. Abstracts Book of the world Congress on Medicinal and Aromatic Plants, South Africa p.364.

30- Razi H., and Assad M.T. 1999. Comparison of selection criteria in normal and limited irrigation in sunflower. Euphytica, 105: 83-90

31- Sangwan N.S., Farooqi Abad A.H., and Sangwan R.S. 1994. Effect of drought stress on growth and essential oil metabolism in lemongrasses. New Phyologist, 128: 173-179.

32- Serraj R., and Sinclair T.R. 2002. Osmolyte accumulation: Can it really help increase crop yield under drought conditions? Plant Cell Environment, 25: 333-341.

33- Shabih F., Faroogi A.H., and Srikant S.H. 2002. Physiological and metabolic responces of different genotypes of Cymbopogon martini and C. winterianus to water stress. Plant Growth Regulation, 37: 143-149.

34- Sinclair T.R., and Ludlow M.M. 1985. Who taught plants thermodynamics? The unfulfilled potential of plant water potential. Australian Journal of Plant Physiology, 12:213-217.

35- Sween D.W., Long J.H., and Kirkham M.B. 2003. A signal irrigation to improve carly maturing soybean yeild and quality. Journal of Soil Science, 67: 235-240.

36- Turk K.J., and Hall A.E. 1980. Drought adaptation of cowpea. III. Influence of drought on growth and relations with seed yield. Agronomy Journal, 72: 428-433.

37- Umar S. 2006. Alleviating adverse effects of water stress on yield of Sorghum, Mustard and Groundnut by potassium application. Pakistan Journal of Botany, 38: 1373-1380.

38- Upadhyaya H., Khan M.H., and Panda S.K. 2007. Hydrogen peroxide induces oxidative stress in detached leaves of Oryza sativa L. Gen. Applied Plant Physiology, 33 (1-2):83-95.

39- Xing H.L., Tan L., An L., Zhao Z., Wang S., and Zhang C. 2004. Evidence for the involvement of nitric oxide and reactive oxygen species in osmotic stress tolerance of wheat seedlings: inverse correlation between leaf abscisic acid accumulation and leaf water loss. Plant Growth Regulation, 42:61-68.

40- Yamada Y., and Fukutoku Y. 1986. Effect of water stress on soybean stress. Soybean in tropical and sub tropical cropping system. The Asian Vegetable Research & Development Center, Shanbue, Taiwan, China. Chapter, 48:373-382.

41- Yin C., Peng Y., Zang R., Zhu Y., and Li C. 2005. Adaptive responses of Populus kangdigensis to drought stress. Physiology Plant, 123: 445-451.