مبانی نقد بینامتنیت در ادبیات تطبیقی کودک و نوجوان

جستارهای نوین ادبی

مقاله 2، دوره 48، شماره 2 - شماره پیاپی 189، شهریور 1394، صفحه 141-166   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v48i2.40408

نویسنده

مریم جلالی^*

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

ادبیات کودک و نوجوان، دستاورد درک مفهوم کودکی در جهان مدرن است. التفات به این موضوع و باور سهیم بودن کودک و نوجوان در داشتن ادبیات مستقل، سبب پیدایش بابی تازه در دانش ادبی و تحقیقات و بررسی‌های علمی در این حوزه شده است؛ ادبیات تطبیقی کودک و نوجوان یکی از مقولات مورد توجه در این حیطه است. مطرح ساختن «جمهوری جهانی کودکی» در اواخر قرن بیستم میلادی در جهان، موجب پیدایش و التفات به ادبیات تطبیقی کودک و نوجوان شد و مقوله های متعددی همچون مطالعات میانجی، ژانرهای تطبیقی و بینامتنیت به این حوزۀ مطالعاتی راه یافت. در این مقاله با توجه به نظریۀ ویلکی نخست به بینامتنیت و ارتباط آن با ادبیات تطبیقی کودک و نوجوان پرداخته شده است، سپس عوامل مؤثر در پیدایش بینامتنیت از منظر تطبیق در حوزۀ کودک و نوجوان طبقه بندی شده و در ادامه، مؤلفه های بینامتنیت، معرفی شده و الگوی اصلاح شده آن بر اساس ادبیات تطبیقی کودک و نوجوان با توجه به یافته های مؤلف مقاله، ارائه شده است. به علاوه نویسندۀ مقاله در نظر داشته تا با توجه به مؤلفه های معرفی شده در ادبیات تطبیقی کودک و نوجوان، روش شناسی ای از واکاوی و تحلیل سازه های بینامتنیت با تکیه بر «نویسندۀ دوم»، «اثر جدید» و «خوانندۀ دوم» در اختیار قرار دهد. حاصل آن که کیفیت پیدایش، مؤلفه ها و واکاوی بینامتنیت جزئیاتی دارد که مستقیماً در نقد ادبیات تطبیقی کودکان و نوجوانان دخیل است.

کلیدواژه‌ها

کودک و نوجوان؛ ادبیات تطبیقی؛ بینامتنیت؛ مؤلفه‌ها؛ عوامل؛ روش شناسی

مراجع

احمدی، بابک. (1389). حقیقت و زیبایی: درس های فلسفه هنر. تهران: مرکز.

ایبرمز، ام. اچ؛ گالت، جفری. (1383). فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی. ترجمۀ سعید سبزیان. تهران: رهنما.

آلن، گراهام. (1380). بینامتنیت. ترجمۀ پیام یزدانجو. تهران: مرکز.

برسلر، چارلز. (1389). درآمدی بر نظریه‌ها و روش‌های نقد ادبی. ترجمۀ مصطفی عابدینی‌فرد. تهران: نیلوفر.

جلالی، مریم. (1393). شاخص‌های اقتباس در ادبیات کودک و نوجوان. تهران: طراوت.

جمعه، حسین، (2003). المسبار فی النقد الادبی. دمشق: اتحاد الکتاب العرب.

حسن‌زاده میرعلی، عبدالله؛ قنبری عبدالملکی، رضا. (1390). «بازتاب اشعار سنتی و معاصر فارسی در شعر شفیعی کدکنی با رویکردی به نظریۀ بینامتنیت». پژوهشنامۀ ادب غنایی. صص 47-2.

حیدری، فاطمه؛ دارابی، بیتا. (1392). «بینامتنیت در شرق بنفشه، اثر شهریار مندنی‌پور». جستارهای زبانی. شمارۀ 14. صص 55- 74.

ذوالفقاری، حسن. (1382). آموزش مهارت‌های نگارشی و ویرایشی. تهران: اساطیر.

سیدآبادی، علی اصغر. (1380). «ممیزی داستان، قوانین و مقررات». ادبیات داستانی. شماره 58. صص 14-17.

شمیسا، سیروس. (1374). سیر رباعی در شعر فارسی. تهران: فردوس.

شورل، ایو. (1386). ادبیات تطبیقی. ترجمۀ طهمورث ساجدی. تهران: امیرکبیر.

صباغی، علی. (1391). «بررسی تطبیقی محورهای سه‌گانۀ ژنت و بخش‌هایی از نظریۀ بلاغت اسلامی». پژوهش های ادبی. شماره 38. صص 59-72.

غیاثوند، مصری. (1392). «سیمای تأویل در آیینۀ بینامتنیت کریستوایی». شماره 9. حکمت و فلسفه. صص 97- 114.

فالر، راجر و دیگران. (1381). زبان شناسی و نقد ادبی. ترجمۀ مریم خوران و حسین تابنده. تهران: نی.

فراهانی، جمیله. (1389). افسانه‌های مردم ایران. تهران: پنجره.

قائمی نیا، علیرضا. (1389). بیولوژی نص: نشانه شناسی و تفسیر قرآن. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

کالر، جاناتان. (1379). فردینان دو سوسور. ترجمۀ کوروش صفوی. تهران: هرمس.

گودرزی لمراسکی، حسن. (1391). «بینامتنیت در شعر صلاح عبدالصبور». زبان پژوهی. شماره 6. صص 135-154.

مختاری، قاسم؛ ابراهیمی، ابراهیم. (1392). «بینامتنیت قرآنی و روایی در شعر دعبل خزاعی». پژوهش‌های ادبی قرآنی. شماره 1. صص 53-76.

المغربی، حافظ. (2010). اشکال التناص و تحولات الخطاب الشعری المعاصره. بیروت: العربی.

المفتاح، محمد. (1985). تحلیل الخطاب الشعری. بیروت: دار التنویر.

مکاریک، ایرنا ریما. (1385). دانش‌نامۀ نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمدتقی نبوی. تهران: آگه.

نامور مطلق، بهمن. (1390). درآمدی بر بینامتنیت: نظریه‌ها و کاربردها. تهران: سخن.

ندا، طه. (1378). ادبیات تطبیقی. ترجمۀ هادی نظری منظم. تهران: نی.

ولک، رنه. (1370). چشم اندازی از ادبیات و هنر. ترجمۀ غلامحسین یوسفی و محمدتقی صدقیانی. تهران: سخن.

الهلالی، محمد. (1373). ادبیات تطبیقی: تاریخ و تحول، اثرپذیری و اثرگذاری فرهنگ و ادب اسلامی. ترجمۀ سید مرتضی آیت‌اله‌زاده شیرازی. تهران: امیرکبیر.

Aldridge, A. Owen (ed.). (1969). Comparative Literature: Matter and Method. Urbana, Chicago, London: University of Illinois Press.

Assiter, A. (1984). “Althusser Structuralism”. The British Journal of Sociology. vol. 35. No. 2. pp. 272-296

Barry, P. (2002). Beginning Theory: An Introduction to Literary and Cultural Theory. Manchester University Press.

Barthes, R. (1981). Theory of The text. New York Press.

Bernheimer, C. et al. (1995). “Bernheimer Report 1993: Comparative Literature at the Turn of the Century”, in C. Bernheimer (ed.) Comparative Literature in the Age of Multiculturalism, Baltimore & London: Johns Hopkins University Press, pp. 39–48.

Gasparov, B. (2010). Speech, Memory, and Meaning: Intertextuality in Everyday Language. Berlin: De Gruyter Mouton.

Cogan, T. O. (2000). “A Criticism and the Critical Mainstream”, in International Companion Encyclopedia of Children’s Literature. ed. Peter Hunt. London & NewYork: Routledge, pp. 43-55.

Genette, G. (1997). Palimpsests: Literature in the Second Degree. trans. Channa Newman & Claude Doubinsky. Lincoln: University of Nebraska Press.

Halliday, M. A. K. (1978). Language as Social Semiotic: the social interpretation of language and meaning. London: Edward Arnold.

Kristeva, J. (1973). “the Ruin of a Poetics”, in Russian formalism: A collection of articles and texts in translation. Edinburgh: Scottish Academic Press.

Kisteva, J. (1980). Desire in Language. A Semiotic Approach to Literature and Art. ed. Leon S. Roudiez, trans. Thomas Gora and Alice A. Jardine, cloumbia university press. New York.

Neil, H. (1987). Writings on Art and Literature by Sigmund Freud. Stanford: Stanford University Press.

O’Sullivan, E. (2005). Comparative Children’s Literature. trans. Anthea Bell. London and New York: Routledge.

Plotz, J. (1995). “Literary Ways of Killing a Child: the 19th Century Practice”. in M. Nikolajeva (ed.) Aspects and Issues in the History of Children’s Literature. Westport, London: Greenwood Press, 1–24.

Richter, K. (1992). “Die wahren Abenteuer sind im Kopf. Anmerkungen zu Christoph Heins Wildpferd unterm Kachelofen”. in H. Ewers (ed.) Literatur für Kinder und Jugendliche. Eine Einführung. Munich: Fink. pp. 135-149.

Shavit, Z. (1986). Poetics of Children’s Literature. Athens & London: The University of Georgia Press.

Veeser, H. A. (1989). “Introduction”, in H. A. Veeser (ed.) The New Historicism. London: Routledge.

Wall, B. (1991). The Narrator’s Voice: the Dilemma of Children’s Fiction. London: Palgrave Macmillan.

Wilkie, C. (1996). “lntertextuality”, in P. Hunt (ed.) International Companion Encydopedia of Children’s Literature, London & New York: Routledge.