رویکردی نوین در روایت شناسی شناختی بر اساس فضاهای ذهنی روایی و الگوی ان ام اس بی

جستارهای نوین ادبی

مقاله 3، دوره 49، شماره 1 - شماره پیاپی 192، اردیبهشت 1395، صفحه 21-46   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v49i1.57518

نویسندگان

آزاده نجفی^* ؛ محمدرضا پهلوان نژاد؛ شهلا شریفی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مقالۀ حاضر که بخشی از پژوهشی گسترده در مورد کاربست نظریۀ فضاهای ذهنی در تحلیل متون روایی است، در پی آن است که یک تحلیل شناختی نوین و روش مندی از متن روایی به دست دهد و در پی ارائۀ پاسخی برای این پرسش در زبان شناسی شناختی باشد که چگونه فرایندهای زبانی مختلف می توانند در پیدایش «داستان نوظهور» در یک متن روایی به کار روند. نخستین و اساسی ترین گام در رسیدن به این هدف، ارائۀ الگویی شناختی-تحلیلی است که فرایندهای شکل گیری معنا را در متون روایی بررسی کند. در این راستا، نظریۀ فضاهای ذهنی فوکونیه (1997، 1994، 1985) و روش شناسی دنسیگر بر پایۀ آن (2012، 2008)، استدلال های محکمی در مورد فرایند معناسازی در گفتمان ارائه می دهند. بر این اساس، این مقاله به تبیین چگونگی فرایند معناسازی در یک متن داستانی به زبان فارسی می پردازد. هدف از ارائۀ این تحلیل، در درجۀ اول، آزمایش کاربست مفاهیم بنیادین نظریۀ فضاهای ذهنی در تحلیل شناختی متن های روایی، و در درجۀ دوم، معرفی الگوی ان ام اس بی، به عنوان یک ابزار شناختی نوین و روش مند در روایت شناسی شناختی است. یافته ها نشان می دهد فضاهای ذهنی روایی، افق هایی را برای کشف پیچیدگی ها و ویژگی های معناسازی در روایت های داستانی آشکار می سازد.

کلیدواژه‌ها

تحلیل شناختی؛ معناسازی؛ فضاهای ذهنی روایی؛ داستان نوظهور

مراجع

آقاگل زاده، فردوس؛ عباسی، زهرا. (1391). «بررسی وجه فعل در زبان فارسی بر پایۀ نظریۀ فضاهای ذهنی». ادب پژوهشی. ش 20. صص 154-135.

پناهی‌آذر، امید. (1388). نبرد رستم با اکوان دیو، تهران: خانه هنر.

رستمی، مهدی. (1389). جملات شرطی در زبان فارسی؛ رویکرد شناختی. پایان‌نامۀ کارشناسی -ارشد. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

زربان، نجمه. (1388). بررسی فضاهای ذهنی در زبان فارسی. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.

طالب، حمید. (1389). مدل فضاهای ذهنی در بازنمایی ارجاع. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ ارشد. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

فارسی خوانداری دورۀ پنجم ابتدایی. (1395). فصل چهارم. بخش بخوان و بیندیش. «فردوسی، فرزند ایران». صص 95-91.

مشایخی، ناهید. (1392). فضاسازی‌های ذهنی در کتاب‌های داستان کودکان. پایان‌نامۀ کارشناسی -ارشد. دانشگاه اصفهان.

_________. (2010). "Narrative Theory after the Second Cognitive Revolution". L. Zunshine (ed.). Introduction to Cognitive Cultural Studies. Baltimore: Johns Hopkins UP, 155–75.

__________. (2007)."Storytelling and Sciences of Mind: Cognitive Narratology, Discursive Psychology, and Narratives in Face to Face Interaction". Narrative, Vol. 15, No. 3, p. 306-333.

__________. (2008). "The Text and the Story: Levels of Blending in Fictional Narratives". Mental Spaces in Discourse and Interaction, Todd Oakley and Anders Hougaard (eds.) (Pragmatics & beyond. New series, 170). Amsterdam: Benjamins. 51-78.

_______________. (1985). Mental Spaces: Aspects of Meaning Construction in Natural Language Cambridge. The MIT Press.

_______________. (1994). Mental Spaces: Aspects of Meaning Construction in Natural Language. Cambridge University Press.

Al-Hajaj. J. F. (2014). "Possible/ Narrative Worlds and Mental Spaces in Joyce's Araby: A Cognitive Stylistic Study". Journal of the College of Arts. University of Basrah. No. 69.

C. (2007). "Standing Unearthed: Construing a Persona behind Plath’s “I’mVerticaL".Janus Head. 10: 157-174.

Coulson, S. (2001). Semantic Leaps. Cambridge: Cambridge University Pres.

Dancygier, B. (2012). The Language of Stories: A Cognitive Approach. Cambridge: Cambridge University Press.

Evans, V. Melanie Green. (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. EdinburgUniversity Press.

Fauconnier, Gilles. (1997). Mappings in Thought and Language. Cambridge: Cambridge University Press.

Felodernik, M. (1996). Toward a Natural Narratology. London: Routledge.

Freeman, H. (2007). "Cognitive Linguistics and Literary Studies". Handbook of Cognitive Linguistics. D. Geeraerts and H. Cuyckens (eds.). Oxford University Press, New York. 11: 75-202.

Greimas, A. J. (1996). Structural Semantics. Nebraska UP.

Herman, D. (2013). Storytelling and the Sciences of Mind. Cambridge: MIT P.

Lakoff, G. & Johnson, M. (1980). Metaphors We Live By. Chicago: Chicago University Press.

Nünning, A. (2005). “Reconceptualizing Unreliable Narration.” In J. Phelan and P. J. Rabinowitz (eds) , A Companion to Narrative Theory .pp. 89-107. Oxford: Blackwell.

O’Neill, D. & Rebecca Shultis. (2007). "The Emergence of the Ability to Track a Character’s Mental Perspective in Narrative". Developmental Psychology. 43: 1032–1037.

Porto, M. D. & Manuela Romano. (2010). "Conceptual Integration in Natural Oral Narratives". Narratology. 12: 15-31.

Prop, V. (1928). Morphology of the Folktale. Bloomington: Indiana UP.

Resta, D. (2009). "Cognitive Science and Literature. A Cognitive Analysis of The Metaphoric Processes in Short Stories. Cognitive Philology. NO. 2.

Richardson, A. (2006). "Of Heartache and Head Injury: Reading Minds in “Persuasion”, Poetics Today. 23: 141-160.

Semino, E. (2006). "Blending and characters’ mental functioning in Virginia Woolf’s Lappin and Lapinova". Language and Literature. 15(1): 55-72.

Stockwell, P. 2002). Cognitive Poetics. London & New York: Routledge.

Strauss, L. (1958). Structural Anthropology. New York: Basic books.

Sweetser, E. (2005). Mental spaces in grammar: conditional constructions (Cambridge studies in linguistics, 108) Cambridge, Cambridge University Press.

Todorov, T. (1969). Grammaire du "Decameron". The Hague: Mouton.

Tuĉan, G. (2013). "Cognitive Poetics: Blending Narrative Mental Spaces. Self-Construal and Identity in Short Literary Fiction" Enthymema, VIII: 38-55.

Van Vugt, M. (2013). "Narrative Mental Spaces and Conceptual Blending". PhD. Dissertation. Tilburg University.