اثر محلول پاشی عناصر ریز مغذی آهن، روی و منگنز بر عملکرد، اجزای عملکرد و روغن دانه همیشه بهار (L. Calendula officinalis)

علوم باغبانی

مقاله 12، دوره 29، شماره 1، خرداد 1394، صفحه 95-102   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v0i0.24618

نویسندگان

اسماعیل رضائی چیانه^{* 1}؛ سعید زهتاب سلماسی²؛ علیرضا پیرزاد³؛ امیر رحیمی³

¹مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه و مدرس دانشگاه پیام نور نقده

²دانشگاه تبریز

³دانشگاه ارومیه

چکیده

اگر چه مطالعات متعددی درباره تاثیر عناصر ریز مغذی بر رشد و عملکرد گیاهان مختلف انجام شده است، اما اطلاعات کمی درباره تاثیر این عناصر ریز مغذی بر عملکرد و مقدار روغن دانه همیشه بهار (L. Calendula officinalis) وجود دارد. در این راستا، به منظور ارزیابی اثر محلول پاشی عناصر ریزمغذی آهن، روی و منگنز بر عملکرد، اجزای عملکرد و روغن دانه گیاه دارویی همیشه بهار، آزمایشی در سال زراعی 1389- 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور آذربایجان غربی- شهرستان نقده، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و هشت تیمار به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش شامل مصرف جداگانه عناصر ریز مغذی آهن، روی، منگنز و تیمارهای ترکیبی آنها (آهن+ روی، آهن+ منگنز، روی+ منگنز، آهن + روی+ منگنز) و تیمار عدم مصرف عناصر ریز مغذی (شاهد) بودند. محلول پاشی هریک از عناصر ریزمغذی با غلظت دو در هزار در دو مرحله ساقه دهی و شروع گلدهی انجام گرفت. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته، تعداد کاپیتول در بوته، تعداد دانه در کاپیتول، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، درصد روغن دانه و عملکرد روغن بودند. نتایج نشان داد که محلول پاشی عناصر ریزمغذی بر تمام صفات مورد مطالعه اثر معنی داری داشته و سبب بهبود اجزای عملکرد، عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن نسبت به تیمار شاهد گردید. تیمار محلول پاشی با آهن بیشترین تعداد دانه در کاپیتول، وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیکی و تیمار ترکیبی روی+ آهن بیشترین تعداد کاپیتول در بوته و عملکرد دانه (33/643 کیلوگرم در هکتار) و تیمار ترکیبی روی+ آهن+ منگنز بالاترین عملکرد روغن (20/124 کیلوگرم در هکتار) را تولید کردند، به طوریکه عملکرد دانه و عملکرد روغن به ترتیب 27/31 و 18/44 درصد بیشتر از تیمار شاهد بود. از نتایج به‌دست آمده در این آزمایش می توان نتیجه گیری کرد که استفاده از عناصر ریز مغذی به دلیل افزایش قابل ملاحضه عملکرد دانه و روغن در منطقه مورد آزمایش توصیه می-گردد.

کلیدواژه‌ها

تعداد دانه درکاپیتول؛ تعداد کاپیتول در بوته؛ عملکرد کمی؛ عملکرد کیفی؛ گیاه دارویی

مراجع

امید بیگی ر .1388. تولید و فرآوری گیاهان دارویی. جلد دوم. انتشارات آستان قدس رضوی. 438 صفحه.

2-خلد برین ب. و اسلام زاده ط. 1380. تغذیه معدنی گیاهان عالی. انتشارات دانشگاهی شیراز. 495 صفحه.

3-خلیلی محله ج. و رشدی م. 1387. اثر محلول پاشی عناصر کم مصرف بر خصوصیات کمی و کیفی ذرت سیلویی 704 در خوی. مجله نهال و بذر. 2 (24): 293- 281.

4-رحیمی م م.، مظاهری د. و خدابنده ن. 1380. اثر عناصر ریز مغذی بر خصوصیات کمی و کیفی دو رقم آفتابگردان در منطقه ارسنجان. مجله پژوهش و سازندگی. 61: 103- 96.

5-رمرودی م.، کیخاژاله م.، گلوی م.، ثقه الاسلامی م.ج. و برادران ر. 1390. اثر محلول پاشی عناصر ریزمغذی و رژیم های آبیاری بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی اسفرزه. نشریه بوم شناسی کشاورزی. 2 (3): 226-219.

6-غفاری ملایری م.، اکبری غ.ع. و محمدزاده آ. 1391. واکنش عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت به کاربرد خاک مصرف و محلول پاشی عناصر ریزمغذی. نشریه پژوهشهای زراعی ایران. . 2 (10): 373-368.

7-کامکار ب.، صفاهانی لنگرودی ع.ر. و محمدی ر.1390. کاربرد مواد معدنی در تغذیه گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 500 صفحه.

8-کمرکی ح .و گلوی م. 1391. ارزیابی محلولپاشی عناصر ریزمغذی آهن، بر و روی بر ویژگیهای کمی و کیفی گلرنگ. نشریه بوم شناسی کشاورزی. 3 (4): 206- 201.

9-ملکوتی م.ج.، کشاورز پ. و کریمیان ن. 1387. روش جامع تشخیص و توصیه بهینه کود برای کشاورزی پایدار. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. 755 صفحه.

10-میرزاپور م.ح. و خوشگفتار منش ا.ح. 1387. تاثیر کود دهی آهن بر رشد، عملکرد و مقدار روغن دانه آفتابگردان در یک خاک آهکی شور- سدیمی. پژوهش کشاورزی: آب، خاک و گیاه در کشاورزی. 4 (8): 74-61.

11-نصری م. و خلعتبری م. 1387. بررسی تاثیر غلظت محلول پاشی ریز مغذی بر خصوصیات کمی و کیفی ارقام کلزا در منطقه ورامین. فصلنامه دانش کشاورزی ایران. 2 (5): 213-107.

12- Alvarez-Fernandez A., Garcıa-Lavina P., Fidalgo C., Abadıa J., and Abadıa A. 2004. Foliar fertilization to control iron chlorosis in pear (Pyrus communis L.) trees. Plant and Soil, 262: 5-15.

13- Attia K.K. 2004. Response of two peanut varieties to phosphorus fertilization and foliar application of certain micronutrients under sandy calcareous soil conditions. Assiut Journal Agricultural Sciences, 35: 253-267.

14- Bagheri Khoulenjani M., and Salamati M.S. 2011. Morphological reaction and yield of Nigella sativa L. to Fe and Zn. African Journal of Agricultural Research, 7: 2359-2362.

15- Bakry B.A., Tawfik M.M. Mekki B.B., and Zeidan M.S. 2012. Yield and yield components of three flax cultivars (Linum usitatissimum L.)in response to foliar application with Zn, Mn and Fe under newly reclaimed sandy soil conditions. American-Eurasian Journal of Agricultural & Environmental Sciences, 12: 1075-1080.

16- Bernal M., Cases R., Picorel R., and Yruela I. 2007. Foliar and root Cu supply affect differently Fe and Zn-uptake and photosynthetic activity in soybean plants. Environmental and Experimental Botany, 60:145–150.

17- Blakrishman K. 2000. Peroxidase activity as an indicator of the iron deficiency banana. Indian Journal of Plant Physiology, 5: 389-391.

18- Broadley M. R., Philip J.W., Hammond J.P., Zelko I., and Alexander L. 2007. Zinc in plants. New Phytologist, 173: 677–702.

19- Heidarian A.R., Kord H., Mostafavi K.H., Lak A.P., and Amini Mashhadi. F. 2011. Investigating Fe and Zn foliar application on yield and its components of soybean (Glycine max L.) at different growth stages. Journal of Agricultural Biotechnology and Sustainable Development, 3: 189 -197.

20- Leal F., Rodrigues A., Fernandes D., Nunes F.M., Cipriano J., Ramos J., Teixeira S., Vieira S., Carvalho L.M., and Pinto-Carnide O .2009. Invitro multiplication of Calendula arvensis for secondary metabolites extraction. Acta Horticulture, 812: 251-256.

21- Malakouti M.J. 2008. The effect of micronutrients in ensuring efficient use of macronutrients. Turkish Journal of Agricultural and Forestry, 32: 215-220.

22- Marschner H.1995. Mineral Nutrition of Higher Plants. Second edition, Academic Press Limited. Harcourt Brace and Company, Publishers, London, pp. 347-364.

23- Nasiri Y., Zehtab-Salmasi Z., Nasrullahzadeh S., Najafi N., and Ghassemi-Golezani K. 2010. Effects of foliar application of micronutrients (Fe and Zn) on flower yield and essential oil of chamomile (Matricaria chamomilla L.). Journal of Medicinal Plants Research, 4: 1733-1737.

24- Oshodi A.A., Olaofe O., and Hall G.M. 1993. Amino acid, fatty acid and mineral composition of pigeon pea. International Journal of Food Sciences and Nutrition, 43: 187-191.

25- Ravi S., Channal H.T., Hebsur N.S., Patil B.N., and Dharmatti P.R .2008. Effect of sulphur, zinc and iron nutrition on growth, yield, nutrient uptake and quality of safflower (Carthamus tinctorius L.). Karnataka Journal Agriculture Science, 32: 382-385.

26- Shirani Rad A.H., Kavandi H., and Bitarafan Z. 2011. Plant density and foliar application of Zn and Fe effects on some quantitative and qualitative traits of german chamomile. International Journal of Science and Advanced Technology, 1: 59-64.

27- Zehtab-Salmasi S., Behrouznajhad S., and Ghassemi-Golezani K. 2012. Effects of foliar application of Fe and Zn on seed yield and mucilage content of Psyllium at different stages of maturity. International Conference on Environment, Agriculture and Food Sciences (ICEAFS'2012) August 11-12, 2012 Phuket (Thailand). 63-65.

28- Zehtab-Salmasi S., Heidari F., and Alyari H. 2008. Effect of microelements and plant density on biomass and essential oil production of peppermint (Mentha piperment L.). Plant Science Research, 1: 24-28.