اثر کودهای آلی، بیولوژیک و شیمیایی بر برخی ویژگی‌‌‌‌‌‌‌های اگرواکولوژیکی و عملکرد، اسانس گیاه دارویی مرزه (Satureja hortensis L.) در شرایط مشهد

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 2، دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 24، تیر 1394، صفحه 179-189   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v7i2.50231

نویسندگان

عفت غلامی شرفخانه^{* 1}؛ محسن جهان¹؛ محمد بنایان اول²؛ علیرضا کوچکی²؛ پرویز رضوانی مقدم²

¹گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

به منظور بررسی تأثیر کودهای آلی، بیولوژیک و شیمیایی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی مرزه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی به ‌صورت کرت ‌‌‌‌‌‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌‌‌‌‌‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 91-1390 اجرا شد. سطوح مختلف کود گاوی (25 تن در هکتار کود و بدون کود) به عنوان عامل کرت اصلی و انواع کود‌‌‌‌‌‌های بیولوژیک (نیتروکسین، بیوسولفور، بیوفسفر، ترکیب نیتروکسین+ بیوفسفر+ بیوسولفور)، ورمی‌کمپوست (هفت تن در هکتار)، کود شیمیایی NPK (با مقادیر خالص60، 60، 70 کیلوگرم در هکتار) و شاهد (بدون مصرف هیچ نوع کود) به عنوان عامل کرت فرعی درنظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که کلیه صفات اندازه‌گیری شده شامل: ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، عملکرد سرشاخه گلدار، عملکرد ساقه، درصد اسانس و عملکرد ماده‌ خشک تحت تأثیر کود گاوی قرار گرفتند، به طوری که کاربرد کود گاوی منجر به افزایش معنی‌دار صفات مورد بررسی نسبت به عدم کاربرد گردید. بیشترین ارتفاع بوته و تعداد شاخه جانبی به ترتیب مربوط به گیاهان تحت تیمار ورمی‌کمپوست و ترکیب نیتروکسین، بیوفسفر و بیوسولفور بود. کود زیستی بیوسولفور بیشترین عملکرد ماده خشک، عملکرد سرشاخه گلدار و عملکرد ساقه را سبب شد. درصد اسانس نیز به طور معنی‌داری تحت تأثیر تیمارهای کودی قرار گرفت و کاربرد کود زیستی نیتروکسین، ورمی‌کمپوست و ترکیب نیتروکسین، بیوفسفر و بیوسولفور سبب تولید بیشترین درصد اسانس شدند. نتایج ضرایب همبستگی محاسبه شده بین صفات بیانگر آن بود که بیشترین همبستگی به ترتیب بین عملکرد ماده خشک با عملکرد سرشاخه گلدار و ساقه وجود داشت. به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد کودهای آلی و زیستی در بهبود صفات کمی و کیفی گیاه دارویی مرزه تأثیری مثبت داشت، لذا می‌توان با استفاده بهینه از نهاده‌های طبیعی نسبت به تولید سالم گیاه دارویی مرزه اقدام نمود.

کلیدواژه‌ها

ریزوباکتری‌‌‌‌‌‌‌های تحریک‌کننده رشد گیاه؛ سیستم کم‌نهاده؛ عملکرد ماده خشک؛ کود گاوی؛ ورمی‌کمپوست

مراجع

Abdelaziz, M., Pokluda, R., and Abdelwahab, M.M. 2007. Influence of compost, microorganisms and NPK fertilizer upon growth, chemical composition and essential oil production of Rosmarinus officinalis L. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici cluj-Napoca 35: 86-90.

Adediran, J.A., Taiwo, L.B., Akande, M.O., Sobulo, R.A., and Idowu, O.J. 2004. Application of organic and inorganic fertilizer for sustainable maize and cowpea yields in Nigeria. Journal of Plant Nutrition 27: 1163-1181.

Aghhavani Shajari, M. 2012. Effects of single and combined application of nutrients on quantitative and qualitative indices of Coriander (Coriandrum sativum L.). MSc Thesis Faculty Agriculture Ferdowsi Universuty of Mashhad, Iran. (In Persian with English Summary)

Atiyeh, R.M., Subler, S., Edwards, C.A., Bachman, G., Metzger, J.D., and Shuster, W. 2000. Effect of vermicomposts and composts in horticultural container media and soil. Pedo Biologia 44: 579-590.

Azeez, J.O., Van Averbeke, W., and Okorogbona, A.O.M. 2010. Differential responses in yield of pumpkin (Cucurbita maxima L.) and nightshade (Solanum retroflexum Dun.) to the application of three animal manures. Bioresource Technology 101: 2499-2505.

Azzaz, N.A., Hassan, E., and Hamad, E.H. 2009. The chemical constituent and vegetative and yielding characteristics of fennel plants treated with organic and biofertilizer instead of mineral Fertilizer. Australian Journal of Basic and Applied Sciences 3: 579-587.

Bachman, G.R., and Metzeger, J.D. 1998. The use of vermicompost as a media amendment. Pedo Biologia 32: 419-423.

Chen, J. 2006. The combined use of chemical and organic fertilizers and/or biofertilizer for crop growth and soil fertility. International Workshop on Sustained Management of the Soil-Rhizosphere System for Efficient Crop Production and Fertilizer Use. October 16-20. Thailand 11 pp.

Garcia, O. 1991. Isolation and characterization of Aciditiobacillus thiooxidans and Aciditiobacillus ferrooxidans from mineral minees. Revista Berasileira de Microbiologia 20: 1-6.

Gharib, F.A., Moussa, L.A., and Massoud, O.N. 2008. Effect of compost and biofertilizers on growth, yield and essential oil of sweet marjoram (Majorana hortensis) plant. International Journal of Agricultura and Biology 10(4): 381-387.

Ghost, B.C., and Bhat, R. 1998. Environmental hazards of nitrogen loading in wetland rice fields. Environment and Pollution 102: 123-126.

Jahan, M., and Koocheki, A. 2004. Effect of organic production of german chamomile (Matricaria chamomilla L.) on its chemical composition. Pajouhesh and Sazandegi 61: 87-95. (In Persian with English Summary)

Kader, M.A. 2002. Effects of Azotobacter inoculant on the yield and nitrogen uptake by wheat. Journal of Biological Sciences 2: 259-261.

Kartikeyan, B., Abdul Jaleel, C., Lakshmanan, G.M.A., and Deiveekasundaram, M. 2008. Studies on rhizosphere microbial diversity of some commercially important medicinal plants. Colloids and Surfaces B: Bionterfaces 62: 143-145.

Koocheki, A., Shabahng, J., Khorramdel, S., and Nadjafi, F. 2015. Effects of mycorrhiza inoculation and different irrigation levels on yield, yield components and essential oil contents of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) and ajwain (Trachyspermum ammi L.). Journal of Agroecology 7(1): 20-37. (In Persian with English Summary)

Koocheki, A., Tabrizi, L., and Ghorbani, R. 2008. Effect of biofertilizers on agronomic and quality criteria of hyssop (Hyssopus officinalis). Iranian Journal of Field Crops Research 6: 127-137. (In Persian with English Summary)

Leithy, S., El-Meseiry, T.A., and Abdallah, E.F. 2006. Effect of biofertilizers, cell stabilizer and irrigation regime on Rosemary herbage oil yield and quality. Journal of Applied Research 2: 773-779.

Mahfouz, S.A., and Sharaf-Eldin, A. 2007. Effect of mineral vs. biofertilizer on growth, yield, and essential oil content of fennel (Foeniculum vulgare Mill.). Agrophysics Journal 21: 361-366.

Mohamadi-Ariya, M., Lakziyan, A., and Haghniya, G. 2010. Evaluation of thiobacillus bacteria and aspergillus inoculum effect on corn growth. Iranian Journal of Field Crops Research 8: 82-89. (In Persian)

Murty, M.G., and Ladha, J.K. 1988. Influence of Azospirillum inoculation on the mineral uptake and growth of rice under hydroponic conditions. Plant and Soil 108: 281-285.

Omidbeigi, R. 2000. Approaches to Production and Processing of Medicinal Plants, Vol. III. Astanghods Razavi Publisher, Mashhad. (In Persian)

Pieri, C. 1989. Fertilite des terres de savane. Bilan de trente ans de recherche eet de development agricole au sud-du sahara. Ministere de la cooperation et CIRAD-IRAT (Eds.) Paris 444 pp.

Rajendran, K., and Devaraj, P. 2004. Biomass and nutrient distribution and their return of Casuarina equisetifolia inoculated with biofertilizers in farm land. Biomass and Bioenergy 26: 235-249.

Ratti, N., Kumar, S., Verma, H.N., and Gautam, S.P. 2001. Improvement in bioavailability of tricalcium phosphate to Cymbopogon martini var. motia by rhizobecteria, AMF and Azospirillum inoculation. Microbiol Research 156: 145-149.

Renato, Y., Ferreira, M.E., Cruz, M.C., and Barbosa, J.C. 2003. Organic matter fractions and soil fertility under influence of liming, vermicopmpost and cattle manure. Bioresource Technology 60: 59-63.

Rupela, O.P., and Tauro, P. 1973. Utilization of thiobacillus to reclaim alkali soils. Soil Biology and Biochemistry 5: 899-901.

Sangwan, P., Kaushik, C.P., and Garg, V.K. 2008. Vermiconversion of industrial sludge for recycling the nutrients. Bioresource Technology 99: 8699-8704.

Shabahang, J., Khorramdel, S., and Gheshm, R. 2013. Evaluation of symbiosis with Mycorhizzal on yield, yield components and essential oil of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) and ajowan (Carum copticum L.) under different nitrogen levels. Journal of Agroecology 5(3): 289-298. (In Persian with English Summary)

Tahami, S.M.K. 2010. Evaluation of the effects of organic, biological and chemical fertilizers on yield, yield components and essential oil of basil (Ocimum basilicum L.). MSc Thesis Faculty Agriculture Ferdowsi Universuty of Mashhad, Iran. (In Persian with English Summary)

Tahami, S.M.K., Rezvani Moghaddam, P., and Jahan, M. 2010. Comparison the effect of organic and chemical fertilizers on yield and essential oil percentage of basil (Ocimum basilicum L.). Agroecology 2: 70-82. (In Persian with English Summary)

Tilak, K.V.B.R., Ranganayaki, N., Pal, K.K., De, R., Saxena, A.K., Shekhar Nautiyal, C., Shilpi Mittal, A., Tripathi, K., and Johri, B.N. 2005. Diversity of plant growth and soil health supporting bacteria. Current Science 89: 136-150.

Vesquez, P., Holguin, G., Puente, M.E., Lopez-Cortes, A., and Bashan, Y. 2000. Phosphate-solubilizing microorganisms associated with the rhizosphere of mangroves in a semiarid coastal lagoon. Biology and Fertility of Soils 30: 460-468.

Vessey, J.K. 2003. Plant growth promoting rhizobacteria as biofertilizers. Plant and Soil 255: 571-586.

Vital, W.M., Teixeira, N.T., Shigihara, R., and Dias, A.F.M. 2002. Organic manuring with pig biosolids with applications of foliar biofertilizers in the cultivation of thyme (Thymus vulgaris L.). Ecossistema 27: 69-70.

Wu, S.C., Caob, Z.H., Lib, Z.G., Cheunga, K.C., and Wong, M.H. 2005. Effects of biofertilizer containing N-fixer, P and K solubilizers and AM fungi on maize growth: a greenhouse trial. Geoderma 125: 155-166.

Zargari, A. 1989. Medicinal Plants. Tehran University publisher, Tehran, Iran. (In Persian)