تبیین مفهوم تقوا از منظر انسان‌شناختی با تأملی در آیات قرآن و دلالت‌های آن در پرورش تقوا

پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت

مقاله 4، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 13، شهریور 1396، صفحه 103-125   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fedu.v7i1.62192

نویسندگان

سمیه رام^* ؛ محمود مهرمحمدی؛ علیرضا صادق زاده قمصری؛ ابراهیم طلایی

تربیت مدرس

چکیده

هدف اصلی این پژوهش، تبیین مفهوم تقوا از منظر انسان‌شناختی بر اساس آیات قرآن می‌باشد. برای دستیابی به این هدف از روش تحلیل مفهومی استفاده شد و آیاتی از قرآن کریم که ریشه «وقی» در آنها وجود داشت مورد توجه قرار گرفت. بنابر بازتعریف تقوا از منظر انسان‌شناختی و تأملات قرآنی، تقوا عبارت است از: ارزش‌گذاری غایت مدار و مبتنی بر ملاک ترجیح فطری، عقلی و یا شرعی گزینه‌های پیش رو در لحظه انتخاب که هر سه مرحله تشخیص، ترجیح و التزام عملی به گزینه مرجح را با خود دارد. دلالت‌های تربیتی این بحث در قالب استلزام‌های تقوا یا همان توانمندی‌هایی که فراگیران در اعمال تقوا باید بدان مجهز شوند عبارتند از: توان دیدن شقوق و گزینه‌های مختلف پیش رو در لحظه انتخاب، توان هزینه /فایده کردن (ارزش‌گذاری) هر یک از گزینه‌ها و تشخیص بهترین گزینه، شناخت موانع تشخیص و ترجیح گزینه برتر (شناخت تهدیدها و خطرات مسیر حرکت) و راهکارهای مقابله با آنها، ترجیح گزینه برتر و التزام عملی به گزینه مرجح و پایداری در آن.

کلیدواژه‌ها

تقوا؛ استلزامات تقوا؛ آموزش تقوا

مراجع

Holy Qur’a. (1994). (N. Makaremshirazi, Trans). 2th ed. Qom: Darol Quran Alkarim. (In Persian).

Alamolhoda, J. (2009).Islamic Theory of Education. 1th ed. Tehran: Imam Sadiq University. (In Persian).

Bagheri N. , KH. (2008). Introduction to the Philosophy of Education of the Islamic Republic of Iran: the objectives, Bases and Principles. Vol, 1. 1th ed. Tehran: Elmifarhangi. (In Persian).

Bagheri N. , Kh. , Sajadieh, N. & Tavasoli, T. (2010). Approaches and Methods of Research in Philosophy of Education. Tehran: Institute of Social and Cultural Studies. (In Persian).

Coombs, J. R. & Daniels, L. B. (2009). Philosophical Inquiry: Conceptual Analysis. (KH. Bagheri, Trans) In Edmund C. Short (Eds), Forms of Curriculum Inquiry. Tehran: Samt. (In Persian).

Cooper, H., Hedges, L., & Valentine, J. (Eds.). (2009). Handbook of Research Synthesis and Meta-Analysis, The. Russell Sage Foundation. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/10.7758/9781610441384

Ghara’ati, M. (2004). Tafsire Noor. Vol, 8. 11th ed. Tehran: Darshaee az Qur’an. (In Persian).

Javadiamoli, A. (2005).Fetrat in Qur’an. (M.Mostafapour, Eds). 3th ed.Qom: Nashre Esra. (In Persian).

Izutsu, T. (2009). Religious-ethical concepts in the Qur'an. (F.Badrei, Trans). 2th ed.Tehran: Nashre Farzan. (In Persian).

Javadiamoli, A. (2007). The Stages of morality in Qur’an. (A.Eslami, Eds). 7th ed. Qom: Nashre Esra. (In Persian).

Javadiamoli, A. (2009a). Tasnim. (H.Vaezi Mohammadi, Eds).Vol, 7. 4th ed. Qom: Nashre Esra. (In Persian).

Javadiamoli, A. (2009b). Tasnim. (A.Abedini, Eds).Vol, 15. 2th ed. Qom: Nashre Esra. (In Persian).

Javadiamoli, A. (2009c).Nasime Andishe. (M.Sadeqi, Eds). Vol, 3th ed. Qom: Nashre Esra. (In Persian).

Javadiamoli, A. (2010a).Adabe Fanaye Moqaraban. (M.Safaie, Eds). Vol, 1. 7th ed. Qom: Nashre Esra. (In Persian).

Javadiamoli, A. (2010b).Tasnim. (A.Eslami, Eds). Vol, 2. 6th ed. Qom: Nashre Esra. (In Persian).

Javadiamoli, A. (2010c). Tasnim. (A.Qodsi, Eds).Vol, 4. 6th ed. Qom: Nashre Esra. (In Persian).

Javadiamoli, A. (2010d). Tasnim. (S.Bandali, Eds). Vol, 10. 3th Ed .Qom: Nashre Esra. (In Persian).

Javadiamoli, A. (2010e). Tasnim. (A. Abedini, Eds). Vol, 13. 3th ed. Qom: Nashre Esra. (In Persian).

Javadiamoli, A. (2010f). Tasnim. (M. Heidarifar, Eds). Vol, 21. 1th Ed .Qom: Nashre Esra. (In Persian).

Javadiamoli, A. (2010g). Tasnim. (H. SHafie, Eds). Vol, 22. 1th ed.Qom: Nashre Esra. (In Persian).

Javadiamoli, A. (2010h). Tafsire Ensan Be Ensan. (M.H.Elahizade, Eds). 5th Ed .Qom: Nashre Esra. (In Persian).

Javadiamoli, A. (2011). Tasnim. (A.Abedini, Eds).Vo 23. 1th ed. Qom: Nashre Esra. (In Persian).

Khamenei, A. (1995). Remarks in a meeting with govremental agents. Retrieved from http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2735

Khamenei, A. (1999). Remarks in a meeting with a group of youth. Retrieved from

http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2884

Khamenei, A. (2011). Ethics and spirituality in the mirror of Supreme Leader. Tehran: Cultural Institute of Qadre Velayat. (In Persian).

Khamenei, A. (2013). Outline of Islamic thought in Quran. Tehran: Sahba. (In Persian).

Khamenei, A. (2014). Piety in the words of Ayatollah Khamenei. Retrieved from http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=27007

Khamenei, A. (2016).Makareme Velayat: Educational and ethical guidelines of the Supreme Leader of Islamic Revolution. (E.Tariqoleslami, Eds). Qom: Art and Culture Institute of Tariqe Marefate Thaqalayn

Makaremshirazi, N. (1995). Tafsire Nemoune. Vol 27. 1th ed. Tehran: Darolkotobe Eslamiye. (In Persian).

Marsh, C.J. (1991). Integrative Inquiry: The Research Synthesis. In Edmund C. Short (Eds), Forms of Curriculum Inquiry. New York: State University of New York Press

Mesbahyazdi, M. (2013a). Ensan Sazi Dar Qur’an. Qom: Imam Khomeini Education and Research Institute publication. (In Persian).

Mesbahyazdi, M. (2013b). Anthropology in Quran. Qom: Imam Khomeini Education and Research Institute publication. (In Persian).

Mostafavi, M. (1981).Altahqiq fi Kalamatel Qur’an Alkarim.Tehran: Bongahe Tarjomeh va Nashre Ketab. (In Arabic).

Motahari, M. (1990).Fetrat. Tehran: Sadra. (In Persian).

Motahari, M. (2010).Majmoue Asar. Vol, 23.Tehran: Sadra. (In Persian).

Raqebesfahani, H. (1835).Almofradat Fi Qaribel Qur’an. Damascus, Beirut: Darol Elm Aldarol SHamiah (In Arabic).

Tabatabaee, M. (1995). Almizan fi Tafsirel Qur’an. (M. B. Musavi Hamedani, Trans). Vol, 1, 2, 8,15,18,19 & 20. 5th ed. Qom: Jame’e Modarresin Hozeye Elmiye. (In Persian).